عدم پرداخت حقابه هیرمند و جولان کم آبی در سیستان و بلوچستان؛ دانش بنیان‌ها، بحران آبی سیستان و بلوچستان را کاهش می‌دهند؟

از جمله استان‌های مهم کشور که در تابستان سال جاری با چالش‌های جدی در حوزه تأمین منابع آب شرب کافی رو به روست، باید به استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد؛ استانی پهناور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، ۶۵ میلیون مترمکعب در سال کمبود آب دارد و اگر اقدام عاجلی در این باره انجام نگیرد، با مشکلات فراوانی در آینده نزدیک رو به رو می‌شود.

به گزارش «تابناک»؛ بر اساس گزارش‌های منتشر شده پیرامون بحران آب در استان سیستان و بلوچستان، هم اینک بیش از ۹۰ درصد مساحت این استان با پدیده خشکسالی درگیر است و در سه سال گذشته، بی سابقه‌ترین خشکسالی ۲۰ سال گذشته در این استان روی داده است.

در این میان، امتناع طرف افغانستانی از پرداخت حقابه قانونی هیرمند ـ  که بخش قابل توجهی از نیاز آبی این استان را در مناطقی مانند زابل و زاهدان تأمین می‌کرد ـ به تشدید مشکلات آبی سیستان و بلوچستان کمک کرده است.

خشکسالی شدید و بی سابقه سال‌های گذشته و نیز عدم دریافت حقابه از هیرمند، سبب شده تا بیش از ۷۰ درصد منابع آبی مورد استفاده در این استان از سفره‌های آب زیرزمینی تأمین و همینطور برنامه‌هایی از سوی دولت برای اجرای طرح عظیم شیرین سازی و انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان وارد فاز اجرایی شود.

نکته مهمی که در مورد وضعیت مصرف آب شرب در این استان وجود دارد، این که به رغم تأمین سالانه ۲۲۵ میلیون متر مکعب آب شرب، همچنان این استان با کمبود ۶۵ میلیون متر مکعبی آب شرب رو به روست که این مساله، علاوه بر نشان دادن ضرورت صرفه جویی در مصرف آب، بیانگر این است که مسئولان و مدیران اجرایی کشور باید برای حل اساسی چالش‌های آبی سیستان و بلوچستان در پی راهکار‌های نوین و مبتنی بر دانش و علم روز باشند.

اجرای عملیات اکتشاف و استخراج منابع آب ژرف و نیز شیرین سازی و انتقال آب دریای عمان از جمله طرح‌هایی است که به نظر می‌رسد، اگر با سرعت و همت مضاعفی استمرار پیدا کنند، می‌توانند تا حدودی گره مشکل آبی سیستان و بلوچستانی‌ها را مرتفع کند.

جدا از پروژه انتقال آب دریای عمان به شهر و روستا‌های این استان ـ که البته برنامه زمان‌بری است و قرار است بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب به صورت سالانه به منابع آب شرب این استان اضافه کند ـ موضوع دیگر اکتشاف و استخراج آب‌های ژرف است که اکنون با جدیت بیشتری در جریان است.

تازه‌ترین اخبار در این باره حکایت از آن دارد که شرکت‌های دانش بنیان نیز در این حوزه وارد میدان شده اند و با جدیت در حال کمک به مدیران اجرایی در پیشبرد این پروژه مبتنی بر آخرین راهکار‌های علمی و مهندسی هستند.

آنطور که «ایسنا» نوشته، تاکنون سه چاه به همین ترتیب در دشت سیستان حفر شده که نخستین چاه حفر شده با ژرفای ۳ هزار متری و لوله گذاری مشبک در عمق زمین بوده است که روزانه ۱۵۰۰ مترمکعب آب از آن استخراج می‌شود.

چاه سوم نیز که در شهرستان «نیمروز» حفر شده، حاصل مطالعات چاه‌های اول و دوم بوده و عمق ۱۷۹۰ متری دارد.  این چاه نیز هم اینک روزانه ظرفیت تامین بیش از هزار مترمکعب آب در روز را دارد و پیش بینی می‌شود با کمک شرکت‌های دانش بنیان هم علاوه بر افزایش ظرفیت تا ۲۵۰۰ متر مکعب در روز همچنین به لحاظ کیفی نیز بهبود قابل توجهی پیدا کند.

آنطور که در رسانه‌ها آمده است، با کمک شرکت‌های دانش بنیان، می‌توان هزینه استخراج و شیرین‌سازی آب‌های ژرف در منطقه سیستان را نسبت به تصفیه، شیرین‌سازی و انتقال آب دریا به این منطقه از طریق لوله‌گذاری به شدت کاهش داد.

همچنین با استفاده از ظرفیت‌های علمی و فناورانه دانش بنیان‌ها این امکان ایجاد می‌شود تا علاوه بر افزایش میزان برداشت آب و بهبود کیفیت آن، همچنین میزان پساب آب تصفیه شده چاه‌های ژرف را تا ۳۵ درصد کاهش دهند.

حالا که خبری از حقابه هیرمند نیست و پروژه انتقال آب دریای عمان نیز در کوتاه مدت پاسخگوی نیاز آبی مردم این استان پهناور نیست، باید منتظر ماند و دید، سرنوشت چاه‌های ژرف و تلاش‌های نوآورانه برای برداشت بهینه از این منابع چگونه پیش می‌رود و چه نقشی در کاهش مشکل آبی این استان خواهد داشت؟