محمد بحرینیان پژوهشگر حوزه صنعت در مصاحبه خود با اسماعیل شجاعی در برنامه «تالار گفت‌و گو» با بیان نمونه‌هایی از کشورهای شرق آسیا الگوهای توسعه در این کشور را بیان می‌کند. وی در ادامه به ریشه‌های عدم توفیق ایران در صنعت خودرو می‌پردازد و به بیان برخی علل ناکامی ایران در این صنعتی اشاره می‌کند.
چه شد شرق در مسیر توسعه قرار گرفت؟
محمد بحرینیان می‌گوید بر اساس تعریف سازمان ملل، توسعه حاصل تعامل نسبتا پیچیده‌ی عوامل مختلف سیاسی اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگیست که تنها با چیدمان خاص از مجموعه‌ی این عوامل تبدیل به توسعه صنعتی می‌شود و در نهایت استراتژی توسعه صنعتی به چگونگی تنظیم این چیدمان مربوط می شود.
این پژوهشگر حوزه صنعت معتقد است برای حرکت در مسیر توسعه، اول باید درک درستی از موقعیت خود داشته باشیم. وی اضافه می‌کند، شفافیت سندهای توسعه و قانون‌گذاری مبتنی بر نظرات کارشناسی در کشورهای کره جنوبی، سنگاپور، مالزی و چین آنها را به توسعه و پیشرفت رسانده است. وی در همین رابطه می‌گوید: کره جنوبی در گام اول، مفاهیم اساسی و پایه صنعت مدرن را تعریف کرد و هنوز بعد از هفتاد سال همان مسیر را پیگیری می‌کند. در منطق توسعه عوامل زمین، نیروی انسانی، محیط زیست و منابع مالی نباید به بازار سپرده شود.
این صاحب‌نظر صنعت کشور می‌گوید: کشورهای شاخص شرق آسیا متوجه عقب افتادگی خود از تحولات دنیا شدند و به دنبال جبران این عقب افتادگی رفتند پس یک مرکز مستقل از دولت و مجلس با حضور نخبگان خود ترتیب دادند. کره، سنگاپور و چین همه اینها یک سازمان فراقوه‌ای داشته‌اند که برنامه توسعه توسط آنها نوشته می‌شد. چشم انداز کره، این بود که کره از کشوری با استخوانبندی کشاورزی عقب مانده تبدیل شود به کشوری با استخوانبندی صنعت مدرن. سال 2010 این چشم‌انداز را به روز کردند و در چشم‌انداز 2050 می خواهند کره جنوبی جزو پنج کشور دارای صنایع دوست‌دار محیط زیست باشد.
مقایسه اشتغالزایی چین و ایران
بحرینیان اضافه می‌کند: گزارش سال 1378 موسسه پژوهشی تامین اجتماعی راجع‌به اشتغال چین نشان می‌دهد از 1978 تا 1996 متجاوز از 320 میلیارد دلار، چین از منابع سرمایه‌گذاری خارجی، وام و صادرات و منابع داخلی در سرمایه‌گذاری‌ها صرف کرده و 220 میلیون شغل تازه ایجاد کرده است. در مقام مقایسه در ایران از 1338 تا 1399 ایران 3200 میلیارد دلار درآمد مستقیم و حدود 5100 میلیون دلار به طور کلی درآمد داشته ولی با این درآمدها، حدود 30میلیون شغل ایجاد کرده است.
صنعت خودرو به صورت مجرد پیشرفت نمی‌کند
بحرینیان در مصاحبه خود با اسماعیل شجاعی ( مجری و کارشناس برنامه تالار گفت‌و گو که از پلتفرم اکران پخش می شود) در خصوص چگونگی توسعه صنعت خودرو می‌گوید: اراده توسعه در این کشور وجود ندارد؛ صنعت خودرو به صورت مجرد پیشرفت نمی‌کند. ما شش برنامه قبل از انقلاب داشته‌ایم و شش برنامه بعد از انقلاب داریم که همه آمال و آرزو است.
وی توسعه صنعتی را یک حلقه به هم پیوسته می‌داند که توسعه یکی رشد دیگری را سبب می‌شود. وی در همین رابطه می‌گوید: کره جنوبی در سال 2022 در صنایع دفاعی چهارم شد. این کشورها موفق شدند چون بر صنعت متمرکز شده‌اند؛ کره جنوبی، چین، سنگاپور وام با نرخ بهره ترجیحی در اختیار صنایع قرار می‌دهند و اگر مشوقی به بخش خدمات داده می‌شود، که معطوف به تولید باشد. بخش خدمات باید مولود تولید داخلی باشد در غیراینطورت برای اشتغالزایی در کشورهای اجنبی قدم برداشته‌ایم.
وی صنعت خودروی ایران را با مستعد می‌داند و می‌گوید: ایران اولین کشور خاورمیانه بود که در صنعت خودرو گواهینامه ایزو گرفت، این موفقیت ناشی از قانون‌گذاری صحیح در سال 1371 بود.
صنعت خودروی ایران کوتوله پرور شده است
محمد بحرینیان در برنامه «تالار گفت‌و گو» با اشاره به تعدد مجوزهای خودروسازی‌ها در کشور گفت: صنعت خودروسازی ایران به آفت کوتوله پروری مبتلا شده است. حدود 68 واحد خودروسازی مجوز فعالیت دارند به همین ترتیب مجوز حدود 45 واحد دیگر نیز در حال صدور است. در سال 1401 حدود 45 خودروسازی آمار تولید داشته‌اند؛ این یعنی تعداد زیادی از واحدهای کوچک که هرگز توانایی رقابت در سطح جهانی را نخواهند داشت.
سال 1399 با مطالعه صورت‌های مالی حسابرسی شده سایپا و ایران‌خودرو مشخص شد ایران‌خودرو از تفاوت قیمت بازار و کارخانه 54 هزار میلیارد تومان و سایپا حدود 26 همت سود را از دست داده است.
در کدام حوزه صنعتی پیشرفت داریم که خودرو عقب افتاده باشد
این کارشناس صنعت خودرو در برنامه «تالار گفت‌و گو» به اسماعیل شجاعی مجادلات خصوصی یا دولتی بودن خودروسازان را نادرست دانست و در همین رابطه توضیح می‌دهد: برای توسعه صنعت خودرو باید از ذخیره دانشمندان و نخبگان داخل کشور استفاده کنیم تا بتوانیم برنامه و قوانین درست بنویسیم.
بحرینیان صنعت خودرو را یک فعالیت کلیدی و غیرقابل تعطیل دانست و گفت: در آلمان از هر چهار یورو درآمدهای مالیاتی یک یورو مربوط به صنعت خودرو است و از هر شش شغل یک فرصت شغلی به نحوی با صنعت خودرو ارتباط دارد. بر اساس یک گزارش معتبر در جهان به طور متوسط از هر پنج شغل، یک فرصت به صنعت خودرو وابسته است. جالب است که طبق محاسبه ما، در ایران نیز در سال 1380، حدود 26درصد مالیات کشور از صنعت خودرو بوده است.
وی در همین رابطه یادآور شد: اما سهم خودروسازان از منابع بانکی حدود ده درصد است ولی صنایع ساختمانی حدود 40درصد منابع بانکی را در اختیار دارند.
محمد بحرینیان اتهام عقب افتادگی صنعت خودرو را گمراه کننده دانست و با طرح این پرسش که در چه چیزی پیشرفت داشته‌ایم، گفت: ما باید به این سوال پاسخ دهیم که در کدام حوزه ما پیشرفت داشته‌ایم؟ نمایندگان مجلس باید بگویند چرا نمی‌توانند برنامه‌ریزی کنند؟ نماینده مجلسی که به دنبال نگارش برنامه توسعه است باید بداند به دنبال ریشه مسائل باشند.
