به گزارش «تابناک» بزرگترین نگرانی سرمایه گذاران، ریزش قیمت سهام در بازار است چرا که سقوط بورس در فاصله کوتاهی رخ می‌دهد و معمولا با کاهش قیمت بیش از ۲۰ درصد همراه است و مهم‌تر آن که رکود پس از ریزش بورس معمولا طولانی مدت است. حال این روز‌ها بازار سهام ریزش سنگینی را تجربه می‌کند و بسیاری از سهامداران به دنبال علت آن هستند.
ریزش بورس حالتی است که در آن شاخص کل بورس در فاصله زمانی کوتاهی دچار افت قیمت شدیدی می‌شود. بدین معنی که سهام اغلب شرکت‌های بزرگ بورس به دلایلی همچون وقایع اقتصادی، سیاسی و ... دچار کاهش قیمت ناگهانی می‌شوند.
علت ریزش بورس چیست؟
اگرچه منفی شدن بورس به عوامل متعددی بستگی دارد، اما به صورت کلی می‌توان اقتصاد جهانی، متغیر‌های اقتصاد کلان و شرایط اقتصادی داخل کشور، تحولات درونی صنایع و شرکت‌هاتحولات درونی صنایع و شرکت‌ها، وقایع سیاسی، رشد بیش از حد قیمت در بلند مدت و... را از مهم‌ترین عوامل ریزش بورس نام برد.
در کنار این‌ها کارشناسان بازار سرمایه معتقدند گاهی ریزش بورس هیچ عامل بنیادی ندارد و ترس سهامداران تنها دلیل ریزش بازار سهام است.
نگاهی به اوضاع بورس در این روز‌ها
نبض بورس ۳۰ اردیبهشت ۴۰۳ در مورد ریزش‌های بورس نوشت: شاخص کل بورس روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ با ریزش ۶۲ هزار و ۱۹ واحدی معادل اُفت ۲.۸۶ درصدی به سطح دو میلیون و ۱۰۶ هزار و ۶۵۷ واحدی تنزل کرد. همچنین شاخص کل هموزن با کاهش ۲۰ هزار و ۴۵۷ واحدی معادل ۲.۸۶ درصدی به سطح ۶۹۴ هزار و ۵۴۵ واحدی رسید. ۳۷۷ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سرمایه خارج شد و ۹۳ درصد نماد‌ها قرمزپوش بودند.
علت ریزش بورس تعلیق نماد شبندر بود که موجب شد سریعا مسئولین مربوطه به این مسئله صورت‌های مالی شبندر واکنش نشان دهند. ولی الله جعفری مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس در گفتگو با شهر بورس، درباره وضعیت گزارش شرکت پالایش نفت بندرعباس، اظهار داشت: بر اساس مکاتباتی که داشتیم، شبندر گزارش جدید و اصلاح شده منتشر خواهد کرد. همچنین برخورد مقتضی را با عاملان آن خواهیم داشت.
سپس اداره نظارت بر ناشران سازمان بورس نامه‌ای ارسال کرد که بعد از آن شبندر صورت‌های مالی خود را اصلاح نمود و و در گزارش جدید به ازای هر سهم ۱،۹۵۵ ریال سود شناسایی کرد.
البته طی اطلاعیه‌ای هم کلیه معاملات نماد‌های پالایشی شپنا، شراز، شتران و شبریز هم باطل شد.
از دیگر عوامل ریزش این روز‌های بازار می‌توان به فروش اخزا با نرخ‌های نزدیک به ۳۸ درصد اشاره کرد. همچنین گزارش پتروشیمی زاگرس و اعلام زیان ده شدن این غول متانول ساز نیز یکی دیگر از عوامل ریزش امروز بورس بود.
۷ خرداد نیز تجارت نیوز در این رابطه نوشت: شاخص کل در هفتم خرداد ماه بیش از ۲۲ هزار واحد ریزش داشت و تراز پول حقیقی همچنان منفی بود. تا جایی که تعطیلی برخی تالار‌های منطقه‌ای بورس در اعتراض به وضعیت نابسامان بازار سهام، مورد توجه معامله‌گران بازار سرمایه قرار گرفت. ۸۰ درصد از نماد‌های بازار منفی بودند و در پایان معاملات روز، ارزش صفوف فروش به ۱۲۴۵ میلیارد تومان رسید.
تداوم سیاست محدودیت دامنه نوسان در بازه کوچک دو درصدی، اعتراض فعالان بازار سرمایه را در پی داشته است. آن طور که فعالان بازار عنوان می‌کنند، تمامی بازار‌ها در یک روال عادی به سر می‌برند و بازار سرمایه نیز نیازی به تداوم این محدودیت سختگیرانه ندارد. آن‌ها معتقدند ادامه دادن این محدودیت، سیگنال خطر را برای سهامداران ارسال کرده و این نگرانی را در پی داشته که احتمالا مسیر پیش روی سرمایه‌گذاری در بازار سهام، تاریک است. بر همین اساس، از ابتدای هفته جاری بازار سرمایه با ریزش جدی مواجه شده و نای برخاستن نداشته است.
ایمنا ۸ خرداد نوشت: شاخص کل بورس در شروع معاملات امروز _سه‌شنبه هشتم خرداد_ با رشد ۲۶۹۴ واحدی به ۲،۰۶۱،۴۸۳ و احد رسید. از تغییر شاخص‌های دیگر بورس می‌توان به افت ۱۹۶.۰۰ واحدی شاخص کل هموزن اشاره کرد.
حجم معاملات تاکنون ۱.۴۴۹ میلیارد سهم بود که طی ۵۱،۴۷۶ معامله دادوستد شده و ارزش کل این معاملات نیز به ۸،۷۵۲.۵۷۴ میلیارد ریال رسیده است. ارزش کل بازار بورس نیز بالغ بر ۷۰،۸۳۳،۶۲۸.۰۲۸ میلیارد ریال شد.
علل نابه سامانی بورس در این روز‌ها
بازار سرمایه در این روز‌ها وضعیت نابسامانی را تجربه می‌کند. ریزش بی وقفه‌ی شاخص کل از ابتدای اردیبهشت ماه تا به امروز و خروج پول‌هایی که به صورت پیوسته از این بازار صورت گرفته، بازار سرمایه را دچار رکود بی سابقه‌ای کرده است.
محمدرضا اعلمی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با صدای بورس در این رابطه گفت: بر اساس پژوهش‌های انجام شده در خصوص محدود کردن دامنه نوسان، موجب ایجاد خاصیت آهن ربایی در سهم‌ها می‌شود یعنی قیمت را به سمت خود جذب می‌کند.
اعلمی گفت:تصمیمی که مسئولین در خصوص کاهش دامنه نوسان اعمال کردند بخاطر این بوده که به جامعه این گونه القا کنند که دولت و سازمان بورس مراقب سرمایه شما است، اما این تصمیم در شرایطی که کشور دچار بحران سیاسی نیست نتیجه معکوسی را در بر دارد همان طور که در سال ۹۹ نیر کاهش دامنه نوسان از ریزش بازارسهام جلوگیری نکرد و حتی دامنه نوسان نامتقارن سبب تقویت سمت عرضه شد کاهش دامنه نوسان جلوگیری از ریزش بورس را نمی‌گیرد وتن‌ها سبب قفل شدن بازار در صف‌های فروش می‌شود.
با این وجود محمد خبری‌زاد، تحلیل گر بازار سرمایه کاهش دامنه‌نوسان را اتفاقی می‌داند که خوب است، اما کافی نیست. وی معتقد است محدود کردن دامنه‌نوسان، آمپول بیهوشی به بورس است. در کنار این موضوع باید الزامات دیگری را فراهم و درمان را آغاز کرد، و گر نه تاثیرات مخربی دارد و ممکن است بازار به کما برود. درمان بازار سرمایه این روز‌ها پول است. نباید اجازه داده می‌شد در این چند روز بازار صف‌فروش بماند و باید پول تزریق و سهام خریداری می‌شد. من همچنان موافق این دامنه محدود هستم، چون دست‌کم، کم‌کم منفی می‌شویم تا فکر نجاتی برای بازار کنند؛ ولی اگر چاره‌ای نیندیشند اوضاع بازار بدتر می‌شود و دومینوی فروش بعد از مشتریان اعتباری و صندوق‌ها به شرکت‌های حقوقی خواهد رسید.
مهدی ساسانی، تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه حادثه شهادت رئیس‌جمهور در انتهای اردیبهشت‌ماه بسیاری از معادلات فعالان اقتصادی را برهم زد، گفت: ما تجربه این اتفاق در دوره فعالیت خود را نداشته و تا به حال رئیس‌جمهوری نداشته‌ایم که در حین دوره ریاست‌جمهوری خود فوت شده باشد که بعد از نبود ایشان و در کوتاه‌مدت تصمیماتی در کابینه دولت گرفته شود، بنابراین نمی‌توان پیش‌بینی کرد چه اتفاق‌هایی رخ می‌دهد.
وی ادامه‌داد: طبیعتا پس از این حادثه تمام بازار‌ها یک واکنش اولیه داشتند. دلار و سکه در همان شب اتفاق یک هیجان رو بالا را ثبت کرده و قیمت‌ها به سمت بالا حرکت کردند، اما بعد از فروکش‌کردن هیجان این دو بازار مجددا مسیر اصلاحی خود را ازسر گرفتند. بازار سرمایه که مدتی است در شرایط ریزش و اصلاح قرار دارد، در انتهای این مسیر اصلاحی بود که این اتفاق رخ‌داد و باعث شد مجددا شاهد فشار فروش در بازار باشیم. تمهیداتی از قبیل کاهش دامنه‌نوسان برای کنترل فشار فروش گرفته شد، اما نتوانست جلوی این اتفاق را بگیرد و تا امروز کماکان روی تابلوی معاملات این فشار فروش دیده می‌شود. ساسانی افزود: تا هشتم تیر ماه که قرار است رئیس‌جمهور بعدی مشخص شود، ما شاهد وعده‌وعید‌ها از سوی نامزد‌های احتمالی ریاست‌جمهوری‌خواهیم بود و هرکسی سعی می‌کند برای اینکه خودش را الگوی نمونه‌ای برای ریاست بر دولت جدید نشان دهد، دست به تصمیماتی بزند که طبیعتا این تصمیم‌ها و صحبت‌ها می‌تواند بر روی بازار سرمایه ما نیز اثرگذار باشد، چیزی که احتمالا از ه فته آینده و خصوصا از وقتی که لیست نامزد‌های احتمالی مشخص شود خود را بیشتر برای بازار سرمایه نمایان خواهد کرد.
تسنیم نیز ذر گزارشی، ۳ عامل مهم منجر به رکود عمیق بازار سرمایه در این روز‌ها را یاد آور شد و در این رابطه نوشت: به طوری که شاخص کل در یک ماه گذشته با افت ۱۰ درصدی مواجه شده است.
۱- سیاست‌های پولی و بانکی انقباضی
اولین نکته‌ای که به اعتقاد کارشناسان تاثیر بسزایی در وضعیت این روز‌های بورس دارد، سیاست‌های پولی و بانکی انقباضی به خصوص افزایش نرخ بهره بانکی است. به طور طبیعی وقتی نرخ بهره‌ی بانکی یا به بیانی دیگر سود بدون ریسک به ۳۰ درصد و حتی طبق برخی اخبار (که البته به طور رسمی تایید نشده اند) به بیش از ۳۰ درصد می‌رسد، در واقع کف p به E بازار را به حدود ۳ می‌رساند.
در چنین شرایطی وقتی p به E میانگین بازار حدود ۶-۷ واحد است، طبیعتا بازار سرمایه در برابر یکی از رقبای خود که بازار پول است، جذابیت‌های خود را از دست می‌دهد و همین امر موجب خروج پول از بازار سرمایه می‌شود.
لازم به ذکر به نظر می‌رسد مقصد خروج پول‌هایی که طی این یک ماه از بازار سرمایه صورت گرفته بازار آزاد پول و همچنین سپرده‌های بلند مدت بانکی است.
۲- عرضه‌ی اوراق‌های دولتی در بازار سهام
نکته‌ی دیگری که توسط برخی از کارشناسان مطرح می‌شود، عرضه‌ی اوراق‌های دولتی در بازار سهام است که منجر به ایجاد فشار فروش توسط صندوق‌ها برای خرید این اوراق می‌شود. البته بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد از ۳۵ هزار میلیارد اوراقی که توسط بانک مرکزی از ابتدای امسال منتشر شده است، تنها حدود ۲ هزار میلیارد تومان آن فروش رفته که نشان از عمق رکود ایجاد شده در بازار سهام دارد.
به طور کلی اوراق عرضه شده یا توسط صندوق‌ها و یا توسط بانک‌ها خریداری می‌شوند. به نظر می‌رسد موج خروج پولی که از صندوق‌های بورسی صورت گرفته، یکی از عواملی است که اجازه‌ی خرید اوراقف به این صندوق‌ها را نداده است. از طرفی سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی بر ترازنامه‌ی بانک‌ها نیز، دست و پای بانک‌ها را برای خرید این اوراق بسته به طوری که از ابتدای امسال تا کنون از مجموع ۳۵ همت اوراق منتشر شده تنها ۲ همت آن فروش رفته است.
۳-کاهش حاشیه سود شرکت‌های بازار سرمایه
دیگر دلیلی که جزو دلایل فاندامنتال ریزش بازار مطرح می‌شود، کاهش حاشیه سود شرکت‌های بازار سرمایه است. طبق آمار رسمی و همچنین بررسی‌های صورت گرفته به طور میانگین سودسازی شرکت‌های بورسی از ۳۰ درصد هم اکنون به محدوده ۱۵ درصد رسیده که این امر نیز از جذابیت‌های این بازار کاسته است. کارشناسان دلیل این اتفاق را عمدتا به افزایش هزینه‌های تولید متاثر از سیاست‌های مالی دولت و به خصوص افزایش نرخ بهره (که هزینه‌ی تامین سرمایه را برای شرکت‌ها افزایش داده) مربوط می‌دانند.
