به گزارش خبرنگار تابناک از ارومیه، آذربایجان غربی که به عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید سیب در ایران شناخته می‌شود، این روز‌ها با بحرانی گسترده در زمینه کرم زدگی محصولات خود روبه رو است و به نظر می‌رسد عوامل مختلفی از جمله تغییرات اقلیمی، کیفیت پایین سموم و ضعف در مدیریت صحیح باغات، نقش پررنگی در گسترش این مشکل داشته و این چالش نه تنها درآمد باغداران را به شدت کاهش داده، بلکه جایگاه صادراتی سیب این منطقه را نیز تهدید می‌کند.
سیب‌های این منطقه که در گذشته‌ای نه چندان دور به عنوان نماد کیفیت و طعم بی نظیر شناخته می‌شدند، حالا با مشکلات گسترده‌ای از جمله کرم زدگی و کاهش کیفیت مواجه شده‌اند و این موضوع نه تنها بر اقتصاد محلی و درآمد کشاورزان تاثیر گذاشته، بلکه به معضلی ملی تبدیل شده که بازار‌های صادراتی ایران را نیز تهدید می‌کند.
بحران کرم زدگی سیب در آذربایجان غربی به وضوح ضعف‌های جدی در مدیریت کشاورزی و نظارت بر توزیع سموم را نشان می‌دهد و گزارش‌های متعددی از سوی کشاورزان منطقه حکایت از آن دارد که کیفیت سموم توزیع شده در بازار به شدت افت کرده و سمومی که نه تنها تأثیری در کنترل آفات ندارند، بلکه باعث افزایش خسارات به باغات شده‌اند و این بحران در حالی رخ می‌دهد که کشاورزان برای مقابله با این مشکل به روش‌های سنتی و ناکارآمد سم پاشی متکی هستند و از تکنیک‌های نوین و علمی بی اطلاع یا بی نصیب شده‌اند.
اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود؛ تغییرات اقلیمی نیز ضربه سنگینی به کشاورزی این استان وارد کرده است و زمستان‌های ملایم و بارش‌های غیرموسمی بهاره شرایط ایده آلی برای رشد و تکثیر آفات فراهم کرده و در نتیجه، باغات سیب که پیشتر از منابع اصلی درآمد زایی منطقه محسوب می‌شدند، اکنون به چالشی جدی برای باغداران تبدیل شده‌اند.
با وجود این شرایط، به نظر می‌رسد که نظارت‌های کافی از سوی مسئولان برای تضمین کیفیت سموم و ارائه راهکار‌های مؤثر برای کنترل آفات وجود ندارد و این موضوع نه تنها باعث خشم و نارضایتی کشاورزان شده، بلکه به افت شدید تولید و کاهش صادرات این محصول استراتژیک منجر گردیده و اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان با اتخاذ سیاست‌های درست و اقدامات فوری، از تبدیل این بحران به فاجعه‌ای بزرگتر جلوگیری کرد؟
توزیع سموم بی کیفیت و تاریخ گذشته
بنا بر مشاهدات میدانی خبرنگار تابناک، طی ماه‌های اخیر میزان سیب‌های آسیب دیده و زیر درختی در باغات شهرستان‌های مختلف استان آذربایجان غربی به طور محسوسی افزایش یافته است و این مسئله به کاهش کیفیت محصولات و در نتیجه افت درآمد باغداران منجر شده است.
طیب مولودی، باغدار باسابقه شهرستان اشنویه، در گفت و گو با خبرنگار تابناک تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین دلایل این بحران، توزیع سموم بی کیفیت و تاریخ گذشته است، سمومی که هیچ گونه تاثیری در مقابله با آفات ندارند و صرفاً هزینه‌های اضافی را به کشاورزان تحمیل می‌کنند.
مولودی در ادامه افزود: کارخانه‌های کنسانتره، سیب‌های زیر درختی را با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کنند و در عین حال پرداخت هایشان نیز با تأخیر فراوان انجام می‌شود و این امر فشار مضاعفی بر دوش باغداران گذاشته است.
نقش تغییرات اقلیمی در افزایش آفات
از سوی دیگر، خسرو شهبازی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی، با اشاره به تغییرات اقلیمی اخیر، این عامل را یکی از دلایل اصلی افزایش آفات در باغات سیب عنوان کرد.
وی گفت: زمستان‌های اخیر به دلیل دمای ملایم تر، موجب کاهش مرگ ومیر طبیعی آفت‌ها شده‌اند و همچنین بارش‌های غیرمنتظره بهاره و تغییرات دمایی در طول فصل رشد، شرایط ایده آلی را برای تکثیر این آفات فراهم کرده است.
روش‌های سنتی سم‌پاشی و پیامد‌های آن
رئیس سازمان جهاد کشاورزی همچنین از وابستگی بیش از حد کشاورزان به روش‌های سنتی سم پاشی انتقاد کرد و افزود: با وجود اطلاع رسانی‌های گسترده و برگزاری کلاس‌های آموزشی، بسیاری از کشاورزان همچنان از روش‌های تلفیقی برای مبارزه با آفات استفاده نمی‌کنند و این رویکرد سنتی باعث شده تا چرخه‌های حیات آفات در مراحل سوم و چهارم تقویت شوند.
شهبازی ادامه داد: روش‌های تلفیقی مانند استفاده از دشمنان طبیعی آفات، به کارگیری تکنیک‌های زیستی و کاهش مصرف سموم شیمیایی، می‌توانند به طور قابل توجهی از میزان خسارات بکاهند. اما متأسفانه استقبال چندانی از این روش‌ها صورت نگرفته است.
نظارت ضعیف بر کیفیت سموم و پیامد‌های آن
یاسر خضری باغدار شهرستان پیرانشهر، با اشاره به افزایش لکه‌های سیاه و کرم زدگی سیب‌ها در باغات منطقه، گفت: سموم توزیع شده نه تنها بی اثر هستند بلکه باعث شده‌اند باغات به شدت آسیب ببینند و در نتیجه، میزان فروش محصولات به شدت کاهش یافته و کشاورزان با ضرر و زیان مالی مواجه شده‌اند.
در پاسخ به این انتقادات، شهبازی اظهار داشت: با وجود بازرسی‌های انجام شده، هیچ گزارش رسمی مبنی بر توزیع سموم منقضی از سوی داروخانه‌های گیاه پزشکی ثبت نشده است، اما به دلیل کمبود نیرو‌های نظارتی، امکان بررسی‌های دقیق‌تر در این زمینه وجود ندارد.
چالش‌های اقتصادی ناشی از افت قیمت محصولات
کاهش قیمت خرید سیب‌های زیر درختی نیز یکی دیگر از دغدغه‌های اصلی باغداران است. به گفته کارشناسان، این امر موجب کاهش انگیزه کشاورزان برای تولید محصولات با کیفیت شده است و برخی از آنها حتی به فکر رها کردن زمین‌های کشاورزی خود هستند.
علی رضایی از باغداران منطقه می‌گوید: در سال‌های گذشته، سیب‌های ما به کشور‌های مختلف صادر می‌شد، اما امسال به دلیل کاهش کیفیت محصول، بازار‌های صادراتی را از دست داده‌ایم.
پیشنهادات برای مقابله با بحران
کارشناسان حوزه کشاورزی معتقدند که حل این بحران نیازمند اقدامات فوری و اساسی است و با بازنگری در توزیع و نظارت بر سموم، آموزش‌های بیشتر برای کشاورزان در زمینه مبارزه تلفیقی با آفات، و همچنین حمایت‌های دولتی در زمینه خرید محصولات آسیب دیده از جمله اقداماتی است که می‌تواند از شدت این بحران بکاهد.
چالش‌های کنونی در باغات سیب آذربایجان غربی، نه تنها درآمد کشاورزان را کاهش داده بلکه جایگاه این استان را به عنوان یکی از تولید کنندگان اصلی سیب کشور تهدید می‌کند و تداوم این وضعیت، علاوه بر آسیب به اقتصاد منطقه، می‌تواند به از دست رفتن بازار‌های صادراتی و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی کشور منجر شود.
گزارش: شمیم صادقی
فقط سیب؟!پسته،گوجه فرنگی،هندوانه،میگو و......