توسعه بنادر، حمل و نقل دریایی، شیلات و گردشگری از جمله ظرفیت‌های مهم اقتصاد دریا محور در ایران هستند که نیازمند سرمایه‌گذاری و توجه به تعمیر و نگهداری زیرساخت‌ها می‌باشند.
جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از بیش از 5800 کیلومتر نوار ساحلی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر و موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز در منطقه، پتانسیل بالایی برای توسعه اقتصاد دریا محور دارد. این موقعیت استراتژیک ایران را به پل ارتباطی بین قاره آسیا و اروپا تبدیل کرده و دسترسی به آب‌های آزاد را برای کشور فراهم می‌کند. ایران با قرار گرفتن در کریدور شمال - جنوب و کریدور شرق - غرب می‌تواند نقش مهمی در تجارت بین‌المللی و ترانزیت کالا ایفا کند.
سهم اقتصاد دریا محور در GDP کشور در حال حاضر کمتر از 5 درصد است که با توجه به ظرفیت‌های موجود، بسیار ناچیز است. توسعه اقتصاد دریا محور می‌تواند به افزایش این سهم تا 20 درصد در دهه آینده منجر شود و وابستگی اقتصاد کشور به نفت را کاهش دهد.
ظرفیت‌های اقتصاد دریا محور در ایران
*حمل و نقل دریایی: ایران با داشتن 7 بندر تجاری اصلی و بیش از 20 بندر کوچک و متوسط، می‌تواند به یک هاب منطقه‌ای حمل و نقل دریایی تبدیل شود. توسعه ناوگان تجاری، افزایش ظرفیت بنادر، بهبود زیرساخت‌های بندری و کاهش بروکراسی اداری از جمله اقدامات لازم در این زمینه است. توسعه بنادر چابهار و شهید رجایی به عنوان بنادر استراتژیک در سواحل مکران و خلیج فارس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
*شیلات: صید و پرورش آبزیان در آب‌های جنوبی و شمالی کشور از جمله ظرفیت‌های مهم اقتصاد آبی است. تولید سالانه بیش از 1.2 میلیون تن محصولات شیلاتی نشان دهنده پتانسیل بالای این بخش است. توسعه آبزی‌پروری، مدرنیزاسیون صنعت شیلات، افزایش صادرات محصولات شیلاتی و توجه به صید پایدار از جمله اقدامات لازم در این زمینه است.
*گردشگری: سواحل زیبا و جزایر خلیج فارس و دریای عمان از جمله جاذبه‌های گردشگری ایران هستند که می‌توانند گردشگران زیادی را از سراسر جهان جذب کنند. توسعه زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها، مراکز تفریحی و ...، تسهیل صدور ویزا، تبلیغات موثر و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش گردشگری از جمله اقدامات لازم در این زمینه است.
*صنایع offshore: استخراج نفت و گاز از میدان‌های مشترک در خلیج فارس و توسعه صنایع وابسته به آن مانند پتروشیمی و پالایشگاه‌ها از جمله ظرفیت‌های مهم اقتصاد دریا محور است. افزایش سهم ایران از استخراج نفت و گاز در میدان‌های مشترک و توسعه فناوری‌های بومی در صنایع offshore از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
*انرژی‌های تجدیدپذیر: استفاده از انرژی باد و امواج در سواحل کشور می‌تواند به تأمین انرژی پاک و توسعه پایدار کمک کند. سرمایه‌گذاری در توسعه نیروگاه‌های بادی و موجی و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در این زمینه از جمله اقدامات لازم است.
*بیوتکنولوژی دریایی: استفاده از منابع زیستی دریا برای تولید داروها، مواد غذایی و سایر محصولات از جمله ظرفیت‌های مهم اقتصاد دریا محور است که نیازمند سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان است.
مزایای اقتصاد دریا محور
*ایجاد اشتغال: توسعه اقتصاد دریا محور می‌تواند به ایجاد میلیون‌ها شغل در بخش‌های مختلف مانند حمل و نقل دریایی، شیلات، گردشگری، صنایع offshore و ... منجر شود.
*توسعه سواحل: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سواحل و بنادر به توسعه مناطق محروم ساحلی و کاهش فاصله بین مناطق ساحلی و داخلی کشور کمک می‌کند.
*افزایش صادرات: توسعه صادرات محصولات شیلاتی، نفت و گاز و سایر کالاها از طریق بنادر می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی کشور و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام کمک کند.
*حفظ محیط زیست: با استفاده از فناوری‌های نوین و مدیریت صحیح منابع، می‌توان به حفظ محیط زیست دریایی و جلوگیری از آلودگی آب‌ها کمک کرد.
*افزایش امنیت ملی: حضور فعال ایران در آب‌های بین‌المللی و توسعه ناوگان تجاری و نظامی می‌تواند به افزایش امنیت ملی و اقتدار کشور در منطقه کمک کند.
سیاست‌های کلی توسعه دریا محور
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال 1391 سیاست‌های کلی توسعه دریا محور را ابلاغ فرمودند. این سیاست‌ها شامل 10 بند است که به مواردی مانند توسعه زیرساخت‌های بندری، تقویت ناوگان تجاری، توسعه صنایع دریایی، حفظ محیط زیست دریایی و ... می‌پردازد. اجرای این سیاست‌ها می‌تواند به شتاب بخشیدن به توسعه اقتصاد دریا محور در ایران کمک کند. برخی از مهم‌ترین بندهای این سیاست‌ها عبارتند از:
*توسعه سواحل مکران: توسعه سواحل مکران به عنوان گلوگاه اتصال ایران به آب‌های آزاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
*توسعه بنادر: افزایش ظرفیت و کارآمدی بنادر و توسعه زیرساخت‌های بندری از جمله اهداف این سیاست‌ها است.
*تقویت ناوگان تجاری: توسعه ناوگان تجاری و افزایش سهم ایران در حمل و نقل دریایی از جمله اهداف این سیاست‌ها است.
*توسعه صنایع دریایی: توسعه صنایع کشتی‌سازی، تعمیر و نگهداری کشتی و سایر صنایع دریایی از جمله اهداف این سیاست‌ها است.
*حفظ محیط زیست دریایی: جلوگیری از آلودگی آب‌ها، حفاظت از تنوع زیستی دریایی و مدیریت صحیح منابع دریایی از جمله اهداف این سیاست‌ها است.
نقش بنادر در توسعه اقتصاد دریا محور
بنادر به عنوان دروازه‌های ورود و خروج کالا و مسافر، نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصاد دریا محور ایفا می‌کنند. کارآمدی و بهره‌وری بنادر به طور مستقیم با وضعیت تجهیزات و زیرساخت‌های آن‌ها مرتبط است. بنادر نقش مهمی در تسهیل تجارت، کاهش هزینه‌های حمل و نقل، افزایش صادرات و واردات و ایجاد اشتغال دارند.
انواع بنادر در ایران
*بنادر تجاری: این بنادر برای تخلیه و بارگیری کالا و حمل و نقل مسافر استفاده می‌شوند. بندر شهید رجایی، بندر امام خمینی، بندر چابهار و بندر انزلی از جمله بنادر تجاری مهم ایران هستند.
*بنادر نفتی: این بنادر برای صادرات نفت و گاز و واردات فرآورده‌های نفتی استفاده می‌شوند. بندر خارک، بندر عسلویه و بندر ماهشهر از جمله بنادر نفتی مهم ایران هستند.
*بنادر ماهیگیری: این بنادر برای تخلیه و بارگیری محصولات شیلاتی و پشتیبانی از ناوگان صیادی استفاده می‌شوند. بندر عباس، بندر بوشهر و بندر ترکمن از جمله بنادر ماهیگیری مهم ایران هستند.
*بنادر مسافری: این بنادر برای حمل و نقل مسافر به ویژه در مسیرهای بین‌المللی استفاده می‌شوند. بندر عباس، بندر بوشهر و بندر انزلی از جمله بنادر مسافری مهم ایران هستند.
*بنادر نظامی: این بنادر برای استقرار ناوگان نظامی و پشتیبانی از عملیات نظامی استفاده می‌شوند. بندر عباس، بندر بوشهر و بندر جاسک از جمله بنادر نظامی مهم ایران هستند.
نتیجه‌گیری
حفظ و نگهداری بهینه از دارایی‌های فیزیکی بنادر یک ضرورت برای تحقق اهداف توسعه‌ای کشور در حوزه اقتصاد دریاپایه است. تعمیر و نگهداری مناسب به افزایش عمر مفید، کاهش هزینه‌ها، بهبود عملکرد و جذب سرمایه گذاری کمک می‌کند. سرمایه‌گذاری در تعمیر و نگهداری یک سرمایه‌گذاری بلندمدت با بازدهی بالا است که به پایداری و کاهش تأثیرات زیست محیطی کمک می‌کند.
تعمیر و نگهداری تجهیزات بندری نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت موثر و استفاده از فناوری‌های نوین است. با همکاری دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها می‌توان به بهبود وضعیت تعمیر و نگهداری تجهیزات بندری و آینده‌ای روشن برای بنادر ایران امیدوار بود.
انتهای رپرتاژ آگهی/
