دلایل انحلال «اخوان المسلمین» اردن؛ تکمیل «پازل اردن معتدل»

حضور سه میلیون آواره فلسطینی در اردن موجب شده که مردم اردن احساس همدلی عمیقی با فلسطینی‌ها داشته باشند و فعالیت‌های طرفدار فلسطینِ اخوان‌المسلمین نقش بسزایی در این زمینه داشته است.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، دولت اردن روز سوم اردیبهشت، فعالیت‌های اخوان‌المسلمین را در این کشور ممنوع کرد و ۱۶ نفر از اعضای این گروه را به اتهام اقدامات خرابکارانه و تهدید علیه امنیت ملی، از جمله کشف مواد منفجره و ساخت موشک، بازداشت نمود.

این موضوع توسط «مازن عبدالله هلال الفرایه» وزیر کشور اردن اعلام شد. وی عنوان کرد: ادامه فعالیت جماعت اخوان المسلمین، کشور و امنیت آن را در معرض خطر و تهدید قرار می‌دهد.

وی افزود جماعت اخوان المسلمین برای قاچاق و از بین بردن اسناد فراوانی با هدف مخفی نگه داشتن فعالیت‌های خود تلاش کرده است.
الفرایه با اعلام انحلال اخوان المسلمین هشدار داد هرگونه انتساب به این گروه در اردن ممنوع است.

وی افزود گروه‌های سیاسی، رسانه‌ها و نهاد‌های جامعه اردن حق تعامل و ارتباط با اخوان المسلمین را ندارند.

الفرایه با متهم کردن شماری از اعضای اخوان المسلمین برای تلاش برای برهم زدن امنیت اردن از ممنوعیت فعالیت و مصادره دارایی‌های این گروه خبر داد.

در مقابل، جماعت اخوان‌المسلمین اردن در بیانیه‌ای اعلام کرد که این اقدامات به صورت فردی انجام شده و این جماعت از آنها بی‌اطلاع بوده و هیچ ارتباطی با آنها ندارد.

آنها تأکید کردند که از زمان تأسیس خود در هشت دهه پیش، به خط ملی پایبند بوده و همواره به رویکرد مسالمت‌آمیز متعهد بوده‌اند و هرگز از وحدت صف و اصول ملی منحرف نشده‌اند.

از زمان تشکیل جنبش اخوان‌المسلمین در سال ۱۹۴۶ توسط شیخ عبداللطیف ابوقوره به عنوان یک سازمان خیریه با حضور ملک عبدالله اول پادشاه وقت اردن، حضوری قوی و منسجم با حکومت را نوید می‌داد.

در بین سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۷ اخوان‌المسلمین ضمن ورود رسمی به فعالیت‌های سیاسی به عنوان اپوزیسیون مثبت به دور از مطالبات رادیکال مانند تغییر نظام پادشاهی توانست، روابط خوب خود با پادشاه اردن را حفظ کند تا جایی که در جریان ممنوعیت فعالیت همه احزاب سیاسی در سال ۱۹۵۶ اخوان‌المسلمین از این مسئله مستثنی شد.

اما پس از درگذشت ملک عبدالله، پرونده اخوان‌المسلمین از بخش سیاسی حاکمیت به بخش امنیتی اردن منتقل شد و این بدین معنا بود که نظر حاکمیت نسبت به اخوان از یک مخالف سیاسی به موضوعی امنیتی تبدیل شده است.

به اعتقاد کارشناسان منحل کردن اخوان المسلمین تحت عنوان «اقدامات علیه امنیت ملی» تنها یک بهانه ساده است.

دکتر «محمد سلامی»، پژوهشگر روابط بین الملل و محقق انستیتوی بین المللی تحلیل‌های استراتژیک جهانی در خصوص منحل کردن فعالیت‌های اخوان المسلمین در اردن در شبکه‌ای اجتماعی نوشته است: اخوان‌المسلمین پایگاه اجتماعی قدرتمندی در اردن دارد و به عنوان بزرگ‌ترین جنبش اسلام‌گرا، نفوذ قابل توجهی میان مردم اردن دارد. این گروه از معترضان به معاهده صلح (سازش) ۱۹۹۴ اردن با اسرائیل بوده است. شاخه سیاسی این گروه، جبهه اقدام اسلامی، در انتخابات سپتامبر گذشته ۳۱ کرسی از مجموع ۱۳۸ کرسی پارلمان را به دست آورد و به عنوان بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین سازمان مخالف دولت در اردن شناخته می‌شود.

وی افزود: حضور سه میلیون آواره فلسطینی در اردن موجب شده که مردم اردن احساس همدلی عمیقی با فلسطینی‌ها داشته باشند و فعالیت‌های طرفدار فلسطینِ اخوان‌المسلمین نقش بسزایی در این زمینه داشته است. این گروه باعث برگزاری تظاهرات ضد اسرائیلی در اردن شده، به طوری که معترضان خواستار لغو معاهده صلح با اسرائیل و فسخ قرارداد گازی ۱۵ ساله شده‌اند. تحت فشار این تظاهرات و فعالیت‌های اخوان‌المسلمین، دولت مجبور به اخراج سفیر اسرائیل و اتخاذ مواضع ضد جنگ بیشتری در برابر اسرائیل شده است. ممنوعیت فعالیت این گروه احتمالا به کاهش روند ضد اسرائیلی در اردن منجر خواهد شد.

این پژوهشگر در ادامه نوشته است: این ممنوعیت ادامه سیاست‌های ضد اخوان‌المسلمین در امارات متحده عربی و عربستان سعودی است. این اعلام همزمان با حضور یک هیئت سعودی در اردن صورت گرفت و نشان می‌دهد که اردن به دنبال دریافت کمک مالی از ریاض و ابوظبی است، به ویژه در شرایطی که آمریکا کمک مالی ۱.۴ میلیارد دلاری خود به اردن را قطع کرده است. عربستان سعودی سال گذشته ۲۵۰ میلیون دلار به اردن اختصاص داد.

وی افزود: از زمان به قدرت رسیدن در سال ۱۹۹۹، شاه عبدالله تلاش کرده است چهره‌ای میانه‌رو و معتدل از اسلام به جهان و آمریکا ارائه دهد. او نظریه «هلال شیعی» را در سال ۲۰۰۴ مطرح کرد، ابتکار «پیام امان» را در نوامبر همان سال آغاز کرد و پیشنهاد برگزاری «هفته جهانی هماهنگی میان ادیان» را در سال ۲۰۱۰ به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه داد. تلاش‌های او در مبارزه با عناصر القاعده و پیوستن به ائتلاف ضد داعش، باعث شد که به عنوان چهره‌ای بین‌المللی در مقابله با خشونت و تروریسم شناخته شود. مقابله و ممنوعیت اخوان‌المسلمین، که به عنوان گروهی بنیادگرا و محافظه‌کار شناخته می‌شود، می‌تواند بخشی از طرح تکمیل «پازل اردن معتدل» و جلب حمایت بین‌المللی بیشتر برای دولت اردن باشد.