یک پلنگ به طور متوسط هر هفته از طبیعت ایران حذف می شود. بر اساس مستندات سال 92 یکی از بدترین سالها برای پلنگ ایرانی بوده چرا که در کمتر از 9 ماه گذشته 9 قلاده از این گونه ارزشمند تلف شده است. برآوردها حاکی از وجود تنها 500 قلاده پلنگ ایرانی است که در خوشبینانه ترین حالت با روند کنونی در حدود 20 سال آینده این گربه زیبا نیز مانند هم خانواده هایش برای همیشه از طبیعت کشور حذف می شود.
بسیاری از کارشناسان و مسئولان محیط زیست در پی حرکتهای مدنی که در سال جاری در اقصی نقاط کشور در حمایت از طبیعت کشور رخ داد و مردم کشورمان به بهترین و قانونی ترین شکل مطالبات زیست محیطی خود را چه در ارومیه و کارون و زاینده رود و چه در اراک و زنجان به گوش مسئولان رساندند سال 92 را سال بیداری زیست محیطی در کشور عنوان می کنند.
حیات وحش کشور همچنان از بیداری زیست محیطی بی بهره اند
این بیداری ناشی از ملموس شدن چالشهای زیست محیطی در زندگی روز مره مردم است. شاید تا چندین سال پیش هرچه متخصصان این حوزه فریاد می زدند که نباید با سد سازی در بالادست تالابها و دریاچه ها آب این اکوسیستمها را برای مصارف شرب و صنعتی اختصاص داد بسیاری چنین دیدگاهی را فانتزی و حتی خنده دار می پنداشتند اما امروز وقتی درپی بارندگی هزارن نفر به دلیل مشکلات تنفسی راهی بیمارستان می شوند این مردم خوزستان هستند که خود با اعتراضهای مدنی مانع از انتقال آب کارون به جای دیگر می شوند.
در مورد حیات وحش اگرچه نباید اقدام شایسته دامدار لرستانی در خودداری از شلیک به پلنگی که موجب اتلاف تعدادی از دامهایش شده بود را تنها هیاهوی رسانه ای پنداشت ولی می توان گفت که هنوز هم بیداری که نه حتی تلنگری هم نسبت به اهمیت گونه های جانوری در میان هموطنانمان ایجاد نشده است. شاید سالها طول بکشد که اهمیت تنوع زیستی در زندگی روزمره مردم قابل لمس شود اما اگر قرار باشد مردم تا زمانی که زندگی خودشان به خطر نیافتاده برای زندگی و حیات دیگر موجودات زنده ارزش قائل نشوند فرصت زیستن برای بسیاری گونه های ارزشمند کشور از بین می رود و نسل گونه های زیادی منقرض خواهد شد.
در حالیکه در دنیای امروز در کشورهای پیشرفته میلیارد ها دلار سرمایه تنها برای احیای چند فرد از یک گونه آنهم در شرایط اسارت هزینه می شود و ماهها رایزنی و گفتمان برای تبادل تنها یک یا دو فرد از گونه های در معرض انقراض انجام می شود در کشور ما مانند آب خوردن گونه های بی‌نظیری همچون پلنگ و یوزپلنگ در جاده ها کشته می شوند و یا بر اثر توهم حمله به دام به بی رحمانه ترین شکل توسط چوپانان از پای در می آیند.
جای خالی آموزش اخلاق زیست محیطی در مدارس و رسانه ها
مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی سازمان محیط زیست معتقد است: یکی ازمهمترین دلایل کشتار بی رویه و گاها بی رحمانه حیات وحش در کشورمان این است که دستگاههای متولی مانند محیط زیست، منابع طبیعی، آموزش و پرورش، وزارت ارشاد رسانه ها و صدا و سیما وظیفه آگاهی رسانی و آموزش مفاهیم زیست محیطی را به خوبی انجام نمی دهند.
محمد درویش که به تازگی در سمت مدیر کل محیط زیست سازمان محیط زیست منصوب شده، وزارت آموزش و پرورش را یکی از اصلی ترین مقصران نداشتن فهم اکولوزیک در میان دانش آموزان عنوان می کند: دانش آموزان باید از همان سنین ابتدایی همانطور که عشق به خداوند و پدر و مادر را یاد می گیرند حرمت گذاشتن به طبیعت را فرا گیرند.
او به جای خالی اخلاق زیست محیطی در میان کودکان و نوجوانان اشاره می کند: در بسیاری از کشورها در میادین اصلی شهرها پرندگان به وفور وجود دارند و از دست مردم دانه می خورند اما در ایران یک گنجشک و یا گربه با دیدن حتی یک کودک 5 ساله از چند فرسخی فرار می کند و حتی اگر از گرسنگی هم بمیرد حاضر نیست ریسک کند و از دست مردم غذا بخورد چون بارها دیده است که همین کودکان معصوم چگونه سر و دم هم نوعانش را با بی رحمی کنده است.
بررسی طرح های حمایتی از حیات وحش هفته آینده در کمیسیون کشاورزی مجلس
در این میان عضو هیأت رییسه فراکسیون محیط زیست مجلس در واکنش به افزایش مرگ پلنگ ایرانی خبر از بررسی طرحی حمایتی در مجلس پس از اتمام موضوع بودجه می دهد و می‌گوید : حیات وحش و به ویژه گونه های ارزشندی مانند پلنگ از سرمایه های کشور هستند که مسئولان و مردم باید در حفظ آن کوشا باشند لذا این طرح را این هفته در کمیسیون کشاورزی مطرح و پیگیر تصویب آن درآینده نزدیک هستیم.
کمال الدین پیرموذن با تاکید بر نقش محیط بانان در حفاظت از حیات وحش کشور م یگوید: افزایش احساس امنیت شغلی و جانی در میان محیط بانان از طریق امکاناتی مانند بیمه تکمیلی از دیگر طرحهایی است که قرار است به زودی در مجلس در جهت حفظ محیط زیست و حیات وحش بررسی شود.
به گفته او، اختصاص 500 میلیارد ریال اعتبار به صندوق ملی محیط زیست در راستای سیاستهای تشویقی برای محیط بانان برای حفظ و حراست بیشتر از حیات وحش از دیگر طرحهایی است که هفته آینده در کمیسیون کشاورزی بررسی می شود.
تلفات 50 قلاده پلنگ در سال در ایران
اما محمد صادق فرهادی نیا عضو هیآت مدیره انجمن یوز پلنگ ایرانی که در پایان نامه دکترای خود بر میزان تلفات پلنگ در کشور کار می کند میزان تلفات این گونه ارزشمند در کشور را سالانه معادل 50 قلاده عنوان می کند؛ یعنی در حقیقت به طور متوسط هر هفته یک قلاده پلنگ در ایران از پای در می آید.
آنطور که فرهادی نیا می گوید: این آمار براساس اطلاعات موجود در سالهای اخیر و مدل های ریاضی براورد شده اما از آنجایی که که دقیقا نمی دانیم در کشور چند پلنگ داریم نمی توان به درستی ارزیابی کرد که این میزان تلفات در مجموع چقدر توسط جمعیتهای پلنگ تحمل شده و باعث ازبین رفتن یا نرفتن شان می شود.
به اعتقاد او، به هر حال کاملا روشن است که در وهله اول باید زیستگاه های اصلی این جانور به خوبی حفاظت شوند و خسارات جدی که به واسطه حمله پلنگ به دامهای جوامع محلی و روستاییان وارد می شود پرداخت شود.
برای حفاظت از پلنگ نیز مانند یوز پلنگ باید برنامه ریزی جدی کرد
عضو هیات مدیره انجمن یوز پلنگ ایرانی بر نقش مناطق حفاظت شده در حفظ این جانور طی چند دهه اخیر تأکید می کند: با وجود همه دشواری ها سازمان حفاظت محیط زیست تلاش زیادی برای حفظ این جانور شده و در بسیاری از استان های ایران مناطق متعددی هنوز وجود دارد که این جانور در انها زیست می کند با این حال شاید وقت ان شده که برای پلنگ هم به صورت جدی مانند یوزپلنگ اگرچه وضعیت این گونه هنوز به اندازه یوز بحرانی نیست برنامه جدی ای اندیشیده شود.
مرگ هزار گوشتخوار و علفخوار طی 6 سال اخیر بر اثر تصادف و بیماری
با این همه آمار کشته شدن حیات وحش در ایران حاکی از اوضاع وخیم آنهاست به طوریکه مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست از تلف شدن حدود 1000 حیوان گوشتخوار و یا علف خوار بزرگ جثه بر اثر حادثه، تصادف و یا بیماری طی 6 سال اخیر خبر می دهد: این آمار کشته شدن حیوانات بر اثر شکار غیر مجاز را در بر نمی‌گیرد.
به گفته حسین محمدی، 60 تا 70 درصد از این تلفات بر اثر حوادث جاده‌ای اتفاق افتاده و بیشتر این حیوانات را گوشتخواران به ویژه گربه سانانی مانند یوزپلنگ و پلنگ تشکیل می‌دهند. در حال حاضر این موضوع چالش اساسی در زمینه حفاظت از حیات وحش کشور است.
دستور رییس سازمان محیط زیست مبنی بر شناسایی نقاط حادثه خیز برای حیات وحش
او از دستور رییس سازمان محیط زیست برای شناسایی نقاط حادثه خیز و ارائه راهکارهایی برای کاهش این اتفاقات خبر می دهد. به گفته محمدی، هماهنگی با وزارت راه و شهرسازی برای احداث زیرگذر یا روگذر در جاده‌ها و هماهنگی با نیروی انتظامی و پلیس راه جهت نصب سیستم‌های کاهنده سرعت در مسیرها و نصب تابلوهای هشدار و اطلاع رسانی برای اطلاع رسانی به راننده‌ها از جمله برنامه‌های کوتاه مدت در جهت کاهش تلفات حیات وحش در جاده‌هاست که برای اجرای آن اقدام شده است.
آنطور که مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: طی سالهای گذشته خطوط انتقال نیرو، بزرگراه‌ها و خط آهن زیستگاه‌ها را با چالش اساسی مواجه کرده است که به همین منظور با دستگاههای ذیربط رایزنی می‌کنیم تا این قبیل اقدامات با کمترین میزان خسارت به بدنه محیط زیست کشور انجام شود.
اگرچه برخی کارشناسان معتقدند علت اینکه در سالهای اخیر اخبار بیشتری از کشته شدن گونه های جانوری از اقصی نقاط کشور به گوش می رسد افزایش حساسیت مردم و پرداختن بیشتر رسانه ها به مسائل زیست محیطی است اما آنچه که تحقیقات و بررسیهای علمی و آمار سازمان محیط زیست نشان می دهد هنوز در زمینه محیط زیست و حیات وحش خلاءهای قانونی و ضعف فرهنگ سازی محسوس و طبیعت و حیات وحش ایران در حال حاضر بسیار شکننده شده است و همواره از سوی دیگر دستگاهها و نهادهای کشور نادیده گرفته می شود. بنابراین مسئولان باید هر چه سریعتر به این کمبود ها رسیدگی کنند تا حیات وحش کمتر دچار حادثه شوند و دیگر شاهد برخوردهای بی رحمانه مانند آنچه که با پلنگ تایبادی شد نباشیم.
منبع: مهر
گربه سانان را خیلی دوست دارم. زیباترین مخلوقات هستی اند. متاسفم برای فرهنگ مان که از کوچکترینشان (گربه خانگی) تا بزرگترینشان مورد بی مهری ما قرار می گیرند.