دو روز دیگر ایران و شش قدرت 1+5 این بار در وین، گفت وگوهای خود را برای حل و فصل نهایی موضوع هسته‌ای از سر می‌گیرند. مذاکراتی که براساس توافق ژنو قرار است در مدت زمانی شش ماهه به چالش یک دهه‌ای ایران و غرب درباره برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان پایان ببخشد. وزیر خارجه کشورمان و مسئول اصلی مذاکرات هسته‌ای معتقد است دو طرف، گام نخست اجرای توافق ژنو را برداشته‌اند؛ اگرچه برخی کشورها از جمله امریکا با تحریم‌های گاه و بیگاه بعد از توافق ژنو، فضای مذاکرات را ملتهب کرده و برای جلب اعتماد مردم ایران فرصت سوزی کرده‌اند.
محمد جواد ظریف در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای در گفت وگو با روزنامه ایران می‌گوید به چشم‌انداز مذاکرات خوشبین است و در عین حال به مقامات امریکایی توصیه می‌کند فرصت مذاکره با ایران را مغتنم بشمارند. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.
در آستانه ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 شاهد تصویب تحریم‌های جدیدی از سوی امریکا علیه برخی از شرکت‌های ایرانی بودیم. ارزیابی وزارت خارجه در این خصوص چیست؟ما معتقدیم که تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران نه تنها مخالف روح یا نص توافقنامه بوده بلکه اقدامی مغایر با حقوق بین‌الملل است که به منزله مداخله‌جویی در روابط میان کشورها تلقی می‌شود. از این رو بسیاری از کشورهای جهان از منظر حقوقی با تصویب این تحریم‌ها مخالفند و آن را مغایر با قانون می‌دانند. حال برخی کشورها مجبورند به دلایلی از جمله فشار مقامات امریکایی برخی از این تحریم‌ها را اجرا کنند که این مسأله هم در ادامه روند تحریم‌های پیشین است، در حالی که برنامه اقدام مشترک، بندی دارد که براساس آن طرفین نباید اقداماتی انجام دهند که فضا ملتهب شود. این اقدامات امریکایی‌ها ضمن اینکه فضا را ملتهب می‌کند و به کار ضرر می‌زند، غیر قانونی هم است.
در شرایط کنونی که برخی از کشورهای غربی مواضع ضد و نقیضی علیه ایران اتخاذ می‌کنند و همزمان هم برخی انتقادات داخلی به توافق ژنو ادامه دارد، شما چه تدبیری برای مقابله با مشکلات داخلی و خارجی ناشی از اجرای این توافق در نظر دارید؟مردم، نخبگان، منتقدان و گروه‌های مختلف سیاسی حق دارند دیدگاه‌های خود را داشته باشند و نظر خود را مطرح کنند اما باید گفت که ایران تاکنون از موضع عزت مذاکره کرده و مجموعه روند حاکم بر مذاکرات در جهت منافع ملی و سیاست جمهوری اسلامی بوده است. در این گفت وگوها ما توانستیم دیدگاه‌های خود را بر طرف مقابل تحمیل کنیم و در نهایت مجبور شدند از خطوط قرمز خود عبور کنند. این در حالی است که مردم هم در راهپیمایی 22 بهمن نشان دادند در مقابل تهدید و تحریم مقاومت می‌کنند. این تنها موضع وزارت خارجه نیست بلکه موضع کل مردم ایران است اما در نحوه برخورد با فشارها و مواضع ضد و نقیض طرف مقابل هم ساز و کارهایی در نظر گرفته‌ایم که بموقع عمل می‌کنیم لذا نگرانی چندانی از فشارها نداریم.
مهمترین چالش پیش روی مذاکرات آتی چیست؟مهمترین چالش اصلی، بی‌اعتمادی مردم ما به غرب است و اینکه آن‌ها باید اعتماد مردم ما را جلب کنند. در مدت بیش از دو ماهی که از توافق ژنو گذشته است، اقداماتی که امریکا انجام داده در جهت تشدید این بی‌اعتمادی بوده است و نه کاستن از آن. از این رو باید گفت آن‌ها نتوانستند از چنین فرصتی که ایجاد شده استفاده کنند و خودشان ضرر کردند زیرا مردم ایران روش خودشان را انتخاب کردند و این روش را ادامه می‌دهند و اگر غربی‌ها نتوانند خود را با این فرصت تطبیق دهند حتماً ضرر می‌کنند. البته من خیلی از روند مذاکرات نگرانی ندارم. اگر طرف مقابل بخواهد زیاده‌خواهی کند، حتماً هیأت مذاکره‌کننده آن را نخواهد پذیرفت. چارچوب‌ها در «برنامه اقدام»، مشخص است و موضوعاتی که باید به آن پرداخته شود محدود است که تنها به آن موضوعات می‌پردازیم و نه مسأله دیگر. لذا اگر طرف مقابل بخواهد زیاده‌خواهی کند روشن است اصلاً آن را در دستور کار مذاکرات قرار نمی‌دهیم، اما من بیشتر به این مسأله نگاهی خوشبینانه دارم. ما مسیری را شروع کرده‌ایم که طی آن برای رسیدن به اهداف مورد نظر، اراده سیاسی در کشور وجود دارد و معتقدیم احتمال رسیدن به نتیجه بسیار زیاد است. توقع نداریم مذاکرات با یک جلسه به نتیجه برسد. به همین دلیل هم در اصل توافق ژنو مدت زمان شش ماه برای حل و فصل نهایی این موضوع پیش‌بینی شده است. ما تازه در ابتدای کار هستیم. علی القاعده در جلسه اول فقط طرح موضوعات، مورد نظر دو طرف است و بعد بتدریج در جلسات بعدی متناسب با توافقات از همه امکانات استفاده خواهیم کرد تا در سطوح مختلف این مذاکرات را پیش ببریم و بتوانیم رسیدن به نتیجه را تسهیل کنیم. این مسأله در مذاکرات اخیری که بنده با خانم اشتون داشتم توافق شده است.
با توجه به این فضای بی‌اعتمادی که شما به آن اشاره کردید، آیا در مذاکرات پیش رو، ایران و 1+5 مجدداً باید برای اعتماد‌سازی یک پله به عقب بازگردند؟طرف مقابل در گام اول باید درباره جلب اعتماد از دست رفته مردم ایران اقدام کند. البته این به معنای آن نیست که دو طرف رو به عقب حرکت کنند و همه چیز را از نو شروع کنند. به هر حال توافقی صورت گرفته که اکنون هم در مرحله اول اجرای آن هستیم و خیلی هم در این مرحله مشکل نداریم. اگر هم مشکلی باشد مشکلات فنی است که رسیدگی به آن مسائل هم در چارچوب وظایف کمیسیون مشترکی است که در خود برنامه اقدام در نظر گرفته شده است. لذا هیچ نیازی به عقب گرد نیست. می‌توانیم به سمت جلو حرکت کرده و کار را پیش ببریم. آنچه من گفتم در واقع یک تذکر و هشدار به غرب و امریکاست تا فرصت ایجاد اعتماد و شکستن آن بی‌اعتمادی را از دست ندهند.
برخی مخالفان توافق ژنو می‌گویند چرا برای حل و فصل نهایی مسأله هسته‌ای کشور و مذاکره با غرب، این اندازه شتاب وجود دارد؟اصلاً شتابی در کار نیست. براساس توافق ژنو، طرفین از همان روز آغاز اجرای برنامه اقدام مشترک (که الان از آن تاریخ شاید نزدیک به سه هفته می‌گذرد) شش ماه فرصت دارند تا مذاکرات را به سرانجام برسانند. لذا در شرایط عادی باید گفت وگوها را از همان روز شروع می‌کردیم که به دلیل سال نوی چینی‌ها و تحولاتی از این قبیل تا امروز عقب افتاده است. به نظر من نه تنها شتابی نداریم، بلکه تأخیر هم داریم، زیرا فرصت شش ماهه‌ای برای مذاکره وجود دارد که باید از آن استفاده کرد یا به نتیجه می‌رسیم یا نمی‌رسیم. این انتقادات در حالی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد دوستان منتقد چنین بحثی یا متن توافق ژنو را نخوانده‌اند یا به عبارت بهتر دوست دارند توافق به شکست بینجامد. از این رو مایلند از این فرصتی که برای مذاکره فراهم شده استفاده نشود.
