کلاس‌های آموزش پیش از ازدواج کارآمد است؟

فرهیختگان در گزارشی نوشت:

ساعت حدود 8 صبح یکشنبه است که به آزمایشگاه می‌رسم. جلوی در حسابی شلوغ است و گرما حوصله‌ای برای ماندن در صف نمی‌گذارد. از متصدی پذیرش می‌پرسم که برای آزمایش ازدواج کدام طرف بروم و او بدون اینکه سرش را بلند کند ساختمان روبه‌رو را نشانم می‌دهد. فضای ساختمان روبه‌رو کاملا متفاوت است. زنان و مردان جوانی که با نگاه‌های پر از شادی به هم نگاه می‌کنند در سالن پر هستند. خنده‌های از ته‌دل و چشمان امیدوارشان خبر از زندگی می‌دهد. بعضی از آنها دو نفری آمده‌اند و آنهایی که سنتی‌تر هستند با خانواده‌هایشان به آزمایشگاه آمده‌اند. بعد از گرفتن تست خون هم می‌شود خوراکی‌هایی را دید که داماد برای تازه‌عروسش خریده و با اشتیاق به دستان او می‌دهد. صف طولانی است و آدم‌ها حوصله ندارند. خانمی که مسئول ثبت‌نام است می‌گوید دیگر برای امروز کافی است، بقیه که مانده‌اند لطف کنند فردا بیایند.
آخرین زوجی که برگه‌شان را دست مسئول پذیرش داده‌اند منتظرند کار ثبت‌نام زودتر تمام شود، مسئول پذیرش سرش را بلند می‌کند و می‌گوید: «از آنجایی که این خانم قبلا ازدواج کرده‌اند دیگر نیازی به کلاس آموزشی ندارند، شما زحمت بکشید فردا برای جواب بیایید.» بعد هم به من می‌گوید که وارد سالن روبه‌رویی بشوم و برای کلاس مشاوره خودم را آماده کنم.

در کلاس‌های مشاوره پیش از ازدواج چه می‌گذرد؟

روی صندلی می‌نشینم و سرم را به پشت صندلی تکیه می‌دهم و فکر می‌کنم واقعا در کلاس‌های 45 دقیقه‌ای پیش از ازدواج چه چیز مهمی می‌توانند یاد زوجین بدهند. دختر جوانی با روسری رنگی و چادر مشکی کنارم می‌نشیند. گرما کلافه‌اش کرده و با تکه کاغذ توی دستش مدام خودش را باد می‌زند. روسری‌اش را کمی شل می‌کند و با لبخند نگاهم می‌کند. به او می‌گویم: «فکر می‌کنی واقعا این کلاس‌ها لازمه؟» دختر می‌گوید: «برای خیلی‌ها لازمه. من آدمی می‌شناختم که هیچی درباره ازدواج و روابط زناشویی نمی‌دونست. این کلاس‌ها باید برگزار بشن...»

حدود 40 نفر می‌شویم که در کلاس جمع شده‌ایم تا خانم دکتر برایمان به تشریح مسائلی بپردازد که احتمالا بیشترمان در کلاس‌های تنظیم خانواده یاد گرفته‌ایم. همان خنده‌های زیرزیرکی کلاس‌های تنظیم خانواده در این کلاس هم بین دختران جوان رد و بدل می‌شود. بعد از توضیحات خانم دکتر درباره بدن انسان و تشریح فیلمی که به معرفی اندام می‌پردازد، خانم دکتر درباره پیشگیری از بارداری و همچنین آمادگی برای بارداری توضیحاتی می‌دهد. کلاسی که قرار بود 45 دقیقه تا یک ساعت طول بکشد در کمتر از 30 دقیقه به پایان می‌رسد و دخترانی که مشتاق هستند هرچه زودتر صفحه دوم شناسنامه‌شان به مهر محضردار مزین بشود، در حالی که به نظر می‌رسد حتی یک کلمه از حرف‌های خانم دکتر را گوش نکرده‌اند برگه‌شان را با هول و ولا به دست خانم دکتر می‌دهند تا آن را امضا کند و از این خوان گذر کنند.

مشکلات زناشویی را جدی بگیریم

کاظم فروتن، رئیس کنگره بین‌المللی خانواده در گفت‌وگو با فرهیختگان عنوان می‌کند: «با یک بررسی ساده پرونده‌هایی که از دادگستری به دست ما می‌رسد می‌شود به این نتیجه رسید که بیشتر طلاق‌هایی که اتفاق می‌افتد یعنی بیش از 50 درصد طلاق‌ها به دلیل اختلالات جنسی است. عده زیادی را می‌شناسم که برای مشکلات دیگری مثل عدم تفاهم به مراکز مشاوره سر می‌زنند اما بعد از مدتی مشاوره ما به این نتیجه می‌رسیم که مشکل اصلی آنها در روابط زناشویی است و متاسفانه از بیان آن خجالت می‌کشند و همین خجالت کارشان را به جاهای باریک می‌کشاند. به دلیل باورهای نادرست آنها حتی از گفتن آن به همسر خود هم شرم دارند. میل جنسی یک میل طبیعی است که در هر انسانی وجود دارد. همین باعث می‌شود که ما تاکید کنیم مشاوره‌های پیش از ازدواج باید الزامی باشد. صرف الزامی بودن این مشاوره‌ها هم کافی نیست. این کلاس‌ها باید کارایی داشته باشند. زوجین باید بدانند که چقدر حضور در این کلاس‌ها و طرح سوال حائز اهمیت است. اگر این مساله را درک کنند به‌عنوان یک شوخی به این کلاس‌ها نگاه نمی‌کنند.»

کلینیکی در بلوار کشاورز آزمایش‌ها و آموزش‌های پیش از ازدواج را انجام می‌دهد. به من اجازه داده‌اند به شرط حضور یکی از مسئولان آزمایشگاه در کلاس‌های آنها حضور یابم. از چند زوج می‌پرسم که دلشان می‌خواهد با حضور در این کلاس‌ها چه اطلاعاتی کسب کنند و بیشترشان پاسخ می‌دهند دلشان می‌خواهد درباره روش‌های بارداری و پیشگیری خطرات داشتن بیماری تالاسمی و بیماری‌های مقاربتی اطلاعات بگیرند. یکی از دخترها می‌گوید: «ما بیشتر نیاز به دانستن مسائل پزشکی داریم. اما شنیده‌ایم این کلاس‌ها دردی را دوا نمی‌کند.» وارد کلاس می‌شوم و روی یکی از صندلی‌ها می‌نشینم. فیلمی برای داوطلبان گذاشته می‌شود که نریتور در آن می‌گوید: «مهم‌تر از ازدواج و تشکیل خانواده، حفظ و نگهداری آن است.» فیلم توضیحاتی درباره بلوغ و بارداری می‌دهد و تمام می‌شود. چند صحنه تصنعی درباره نگاه‌های پرمهر زن و شوهر به هم باب خنده و شوخی زوجین را پیش می‌آورد. بعد از نمایش فیلم کارشناس بهداشت این مرکز درباره بیماری‌های مقاربتی صحبت می‌کند و بعد هم از آقایان می‌خواهد که کلاس را ترک کنند تا کلاس اختصاصی زنان تشکیل شود. کارشناس بهداشت خانم به تشریح روش‌های پیشگیری از بارداری می‌پردازد. به هر نفر مرکزی را معرفی می‌کند که نزدیک محل سکونتش باشد تا عروس خانم بتواند در این زمینه مشاوره بگیرد.

یکدیگر را بشناسیم

غلامعلی افروز مشاور خانواده در گفت‌وگو با فرهیختگان درباره مشاوره‌های جنسی پیش از ازدواج و لزوم آن می‌گوید: «این کلاس‌ها برای بسیاری لازم است. شما دختری را تصور کنید که تحصیلاتی ندارد و کسی هم تا به حال درباره روابط زناشویی با او صحبت نکرده. بالاخره باید یک‌جایی این تابوها برایش شکسته شود تا بتواند رابطه درستی با همسرش برقرار کند. کارشناسان این قابلیت را دارند که آنها را در این زمینه راهنمایی کنند. اگر کسی بپرسد، آنها پاسخگو هستند. اما متاسفانه زوجین تمایلی ندارند. گاهی هم تلفنی تماس می‌گیرند و مشاوره دریافت می‌کنند. یکی از مشکلات زوجین این است که تا مشکلی پیدا نکنند، به مشاور مراجعه نمی‌کنند.»

افروز در ادامه می‌افزاید: «اصلا لزومی ندارد که زوجین پیش از ازدواج به‌طور جزئی درباره روابط زناشویی گفت‌وگو کنند، اما باید از سوال‌های کلی شروع کنند. از هم بپرسند نظرشان راجع به روابط زناشویی چیست و همین مساله سرنخ بسیاری از تفاوت‌های آنها را آشکار می‌کند. اما متاسفانه آنها می‌ترسند که با طرح این سوالات و جواب دادن به آن ممکن است نظر طرف مقابل نسبت به آنها تغییر کند و همین باعث می‌شود که سکوت کنند. البته ما نباید منکر نقص در کلاس‌های مشاوره بشویم. بسیاری از متخصصانی که این کلاس‌ها را برگزار می‌کنند فکر می‌کنند صرفا باید درباره باروری صحبت کنند در حالی که سلامت باروری تنها بخش کوچکی از سلامت جنسی است.»