ابتکار در گزارشی نوشت:
«اجازه مصاحبه نداريم». اين جوابي ست که افسران سفيد پوش راهنمايي رانندگي در جواب سوال ميدهند؛ سوال اين است: استقرار شما در وروديهاي محدوده طرح ترافيک و زوج و فرد براي جلوگيري از ورود خودروهاست يا جريمه کردن خودردروهايي که قصد ورود به محدوده را دارند؟
طرح زوج و فرد شامل ناحيه بزرگي از تهران است، اين طرح از اتوبان نواب تا امام علي در شرق تهران و مابين بعثت (يکي از اتوبانهاي جنوب شهر) تا بزرگراه همت در شمال پايتخت را شامل ميشود. داخل اين محدوده محدوده ديگري به نام طرح ترافيک وجود دارد که هم کوچکتر است و هم خيلي قديمي تر. وروديهاي طرح ترافيک همه با دوربين کنترل ميشود، اما طرح زوج و فرد به خاطر مساحت بزرگ و وروديهاي بي شمار توسط سربازان بي شمار راهنمايي رانندگي کنترل ميشود.
هدف از ايجاد محدوده اي به نام محدوده طرح ترافيک، کاهش دادن تعداد وسيله نقليه در مناطق مرکزي شهر است؛ اين مناطق به خاطر تراکم بالاي مراکز تجاري وآموزشي، پر رفت و آمد ترين خيابانهاي شهر را دارند. از خيابان انقلاب گرفته تا خيابان ولي عصر و امام خميني و شلوغ ترين محله شهر؛ بازار همه در محدوده طرح ترافيک قرار دارند، جايي که بيشتر از انسانها موتور وجود دارد، اين وسيله خطرناک، مزاحم و سريع جاي خودروها را داخل محدوده گرفته، موتوريها در کنار حمل و نقل وسايل مختف، کار مسافرکشي و پيک را هم انجام ميدهند. و خيليها اعم از کارگر و کارمند براي رفتن به محل کار يا رساندن بچه هايشان به مدرسه از موتور استفاده ميکنند؛ راهشان را بين خيابانهاي قفل شده خيلي زودتر از خودروها باز ميکنند و هم درگير قوانين دست و پا گير راهنمايي رانندگي نيستند کسي کاري ندارد وارد محدوده ترافيک ميشوند يا نميشوند از چراغ قرمز رد ميشوند يا نميشوند.
هدف از ايجاد اين محدوده کاهش دادن حجم ترافيک است، اما اينگونه نيست که کسي نتواند وارد طرح شود: شما اگر ميخواهيد به طور دائم وارد طرح شويد ميتوانيد نرخي که شهرداري و راهنمايي رانندگي در اول هر سال تهيه ميکنند را به شماره حساب قيد شده واريز کنيد (نزديک يک ميليون تومان) با پرداخت اين پول شما ميتوانيد وارد طرح ترافيک شويد چون پول شلوغ کردن شهر را پرداخت کرده ايد. اگر خيلي سر و کارتان به محدوده نميافتد ميتوانيد مجوز هفتگي يا روزانه بخريد ( مثل بليط مترو) قيمت مجوز روزانه در حال حاظر 18000 تومان است؛ شما در برابر استفاده از خودرو شخصي در خيابانهاي داخل طرح بايد 18000 تومان پول پرداخت کنيد. اين مجوزها را از اغلب دکه هاي روزنامه فروشي اطراف محدوده ميتوان تهيه کرد. اخيرا راهنمايي رانندگي به طور مستقيم از طريق واحدهاي سيار مستقر در وروديها نيزاقدام به فروش مجوز ميکند.
دکه ها به طور ميانگين روزانه 70 تا 100 مجوز ميفروشند، هيچ محدوديتي هم وجود ندارد. يکي از فروشندگان مجوز طرح ميگويد فقط ايام عيد ظرفيت تکميل ميشود و بعضي از مشتريها مجوز گيرشان نميآيد؛ خيابانها در روزهاي منتهي به عيد يک وجب خالي ندارند و رسيدن تا چهارراه بعدي چند ساعتي طول ميکشد، به عبارتي راهنمايي رانندگي تا وجب به وجب محدوده پر نشود دست از فروش مجوز بر نميدارد، حالا سوالي که ايجاد ميشود: ايجاد اين محدوده واقعا براي کاهش ترافيک است!؟
داستان طرح زوج و فرد جالب تر است. اوايل اجراي اين طرح سربازهاي راهنمايي رانندگي در وروديهاي طرح مستقر ميشدند تا از ورود خودروهايي که پلاکشان با روز ست نيست جلوگيري کنند. رفته رفته ماموران راه هاي هيجان انگيز تري در پيش گرفتند، به اين شکل که در حوزه ديده راننده ها قرار نميگيرند، منتظر ميشوند تا قرباني وارد طرح شود و راه بازگشت نداشته باشد، راننده خوشحال چند متر جلوتر با ماموران سفيد پوش روبرو ميشود؛ بزن بغل. هيچ راه ديگري به جز جريمه نمانده، شما وارد طرح شده ايد.
ايجاد طرحها و محدوده هاي خاص؛ به جز کاهش ترافيک باعث ايجاد يک منبع در آمد هنگفت هم شده. شما اگر توانايي پرداخت پول مجوز و يا پرداخت جريمه را داشته باشيد هر روز ميتوانيد در بيشتر شدن حجم ترافيک سهيم باشيد، کسي مانع ورود نميشود فقط پولش را بايد پرداخت کنيد. بي جهت نيست که با وجود اين همه سرباز و طرحهاي رنگارنگ و هزاران دوربين چيزي که ديده نميشود کم شدن حجم ترافيک در خيابانهاي تهران است.
ماموران راهنمايي براي سازمان مربوطه در حکم کت جادويي هستند؛ با استفاده از دفترچه هايشان،هر يک به سهم خود به افزايش حجم پول حاصل از جريمه ها کمک ميکنند. بالاخره يک جاي کار ميلنگد، کمربند بسته نشده، استفاده از گوشي موبايل، ورود به طرح، چراغ شکسته، معاينه فني، ماموران باهوش موردي براي جريمه کردن پيدا خواهد کرد؛ ماموران سخت گير بهانه اي براي تمام کردن برگه هاي جريمه پيدا خواهند کرد.
در اغلب مواقعي که مامور ميتواند با يک تذکر يا راهنمايي هم از تخلف جلوگيري کند هم از راهبندان، افسر ترجيح ميدهد دفترچه را بيرون بياورد، خودرو به اصطلاح متخلف را در خيابان شلوغ متوقف کند تا قانون را اجرا کند يعني قبض جريمه را صادر کند، حتي به قيمت ايجاد راهبندان. اسم ماموران جريمه رانندگي براي اين افسران و سازمان جريمه رانندگان براي راهنمايي رانندگي اسم متناسبي ست. خودروهاي اين سازمان اغلب الگوهاي مناسبي براي ساير شهروندان نيستند، هيچ ابايي از به کار بردن ادبيات سخيف ندارند، از بلندگوهاي نصب شده روي الگانسها با لحن تحقير کننده اي راننده ها را خطاب ميکنند، اصراري به رعايت قوانين ندارند، انگاراين سلاطين سفيد خيابانها قرار است درآمد زا باشند نه کنترل کننده ترافيک.