هیأت‌های ایران و ۱+۵ امروز به ژنو نخواهند رفت

ششمین روز از مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ۱+ ۵ با دیدار ساعت ۹ صبح وزرای امور خارجه هفت کشور حاضر در این گردونه آغاز شد. وزرای امور خارجه پنج عضو دایم شورای امنیت به اضافه آلمان و ایران برای نخستین بار در این دوره از مذاکرات لوزان دور هم نشسته‌اند تا شاید بتوانند گره‌های باقی مانده در گفت‌و‌گوهای هسته‌ای را بگشایند. تنها یک روز تا ضرب الاجل زمانی ۳۱ مارس ‌مانده است؛ ضرب‌الاجلی که گفته می‌شود در حقیقت تا پایان ماه ژوئن است و دو طرف تا آن زمان برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای فرصت دارند.

به گزارش «تابناک»، مذاکرات در لوزان پشت درهای بسته و با شدید‌ترین محدودیت‌ها برای خبرنگاران در حال برگزاری است و این در حالی است که بازار گمانه زنی‌های رسانه‌ای بسیار داغ است. رسانه‌هایی چون خبرگزاری فرانسه، آسوشیتدپرس و رویترز از برخی توافق‌های اولیه در این مذاکرات خبر می‌دهند و این در حالی است که تیم مذاکره کننده ایران هم این روایت‌ها را نادرست خوانده و هرازچندگاهی یک جنجال خبری به راه افتاده را تکذیب می‌کند.

در شرایطی که پیش از این روز یکشنبه به عنوان روز تاریخی موفقیت در این مرحله از مذاکرات و عبور از اختلاف‌ها اعلام شده بود، مذاکرات در لوزان به روز دوشنبه رسیده است و یک منبع آگاه به تابناک می‌گوید که احتمال راهی شدن تیم‌های مذاکره کننده به ژنو در امروز چندان قوی نیست و احتمالا در صورت رسیدن به فهم مشترک در خصوص راهکار‌ها تا فردا این مراسم روز سه شنبه در مقر سازمان ملل در ژنو برگزار خواهد شد. جزر و مد مذاکرات در لوزان در پنج روز نخست چندان پرتلاطم نبوده است و یک منبع آگاه در خصوص دستاوردهای روز گذشته مذاکرات به تابناک می‌گوید: فضا اندکی بهتر شده است.

۲۴ ساعت گذشته با توجه به تطویل مذاکرات و عدم درز خبری خاص از آنچه پشت درهای بسته می‌گذرد، رسانه‌های خبری از برخی موضوعات مطرح ‌در مذاکرات و توافق‌های احتمالی سخن گفتند. در شرایطی که برخی ‌رسانه‌ها، ادعای انتقال سوخت ایران به خارج از کشور را مطرح کرده‌اند، سید عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد ایران شامگاه گذشته در گفت‌و‌گویی تلویزیونی، این ادعا را رد و تأکید کرد ‌ایران انتقال بخشی از ذخایر سوخت خود را نخواهد پذیرفت.

هم‌اکنون اصلی‌ترین پرسش از نظر غربی‌ها این است در شرایطی که تهران ذخایر سوخت در اختیار خود را به کشوری ثانی منتقل نکند برای پایان دادن به نگرانی‌ها در خصوص زمان گزیر هسته‌ای که امریکا اعتقاد دارد باید به یک سال افزایش پیدا کند، چه نسخه‌ای در نظر دارد؟ از نظر آن‌ها، در شرایطی که مسأله انتقال اورانیوم غنی شده به خارج از کشور از نظر ایران مهیا نباشد، تنها دو گزینه برای پایان دادن به این اختلاف روی میز باقی می‌ماند: ذخایر موجود ایران به سوخت و یا ماده اولیه تبدیل شود. در همین خصوص روزنامه امریکایی نیویورک تایمز هم می‌نویسد: اصلی‌ترین راهکار برای حل موضوع مربوط به بحث اورانیوم غنی‌شده ایران رقیق‌سازی این ماده است.

مذاکرات هسته‌ای طی یک سال و نیم اخیر با دو هدف اصلی در جریان بوده است: ایران به راهکارهایی روی بیاورد که بتواند غرب را از صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود مطمئن کند و طرف مقابل هم باید تحریم‌های چندگانه علیه ایران را در پایان دوران توافق نهایی لغو کند.

در حال حاضر هم علی رغم فضاسازی‌هایی که رسانه‌های غربی به راه انداخته و در آن تیم مذاکره کننده ایران را به عدم پذیرش شفافیت سازی‌های کافی در خصوص برنامه هسته‌ای متهم می‌کنند، ایران تأکید دارد که می‌تواند برخی محدودیت‌های برگشت پذیر را بر برنامه هسته‌ای خود برای یک دوره نه چندان طولانی مدت مورد توافق اعمال کند؛ اما حاضر به دست کشیدن از حق خود به عنوان یک عضو معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته‌ای برای برخورداری از تکنولوژی صلح آمیز هسته‌ای نیست. بر این اساس، ایران برنامه درازمدتی برای استقلال در تأمین سخت خود داشته و تاکید دارد ‌به دنبال غنی سازی دکوری نیست.

در شرایطی که دو یا سه مورد اختلاف ‌مانده، عملا مذاکرات را در چند روز گذشته گرفتار گرداب دیدارهای تکراری و فشرده مذاکره کنندگان در سطوح مختلف در چند روز گذشته کرده است، اظهار نظر وزرای امور خارجه شش کشور حاضر در مذاکرات مثبت به نظر رسیده و همگان از بهترین فرصت پیش روی ایران و ۱+ ۵ برای پایان دادن به این پرونده سیزده ساله سخن می‌گویند.

در پنجمین روز از مذاکرات هسته‌ای، هر دو طرف همچنان با اصرار بر مواضع خود از طرف مقابل می‌خواهند که تصمیم کلیدی را بگیرند و به نظر می‌رسد ‌دو طرف پس از یک سال و نیم مذاکره فشرده به خطوط قرمز نهایی خود رسیده‌اند و هیچ یک از آن‌ها مایل به عبور از این خط به دلیل پافشاری طرف مقابل بر مواضع خود نیستند.

در حال حاضر گفته می‌شود ‌اصلی‌ترین مورد اختلافی مشاجره دو طرف بر سر مدت زمان توافق جامع است. برخی منابع می‌گویند ‌ایران خواهان عادی سازی پرونده این کشور در بازه زمانی ده ساله است، حال آنکه این رقم برای طرف‌های مقابل ایران بیش از این است. یک مقام امریکایی هم در این خصوص می‌گوید، در حال حاضر دو طرف بر سر این موضوع اختلاف دارند که در بازه زمانی یازده تا پانزده ساله چه اتفاقی برای برنامه هسته‌ای ایران رخ خواهد داد؟

ایران در سالهای مذاکرات با سه کشور اروپایی و پس از آن ۱+ ۵ با وجود تحریم‌های شدید بین‌المللی و تجهیزاتی موفق به تولید نسل‌هایی از سانتریفیوژ شده ‌که می‌توانند غنی‌سازی اورانیوم را شانزده برابر تند‌تر از سانتریفیوژهای نسل فعلی انجام دهند. امریکایی‌ها مدعی هستند که ایران با در اختیار داشتن نسل پیچیده IR ۶ و IR ۸ در حقیقت می‌تواند مدت زمان رسیدن به مواد لازم برای تولید بمب هسته‌ای را کاهش دهد.

مسأله برگشت پذیر بودن اقدام‌های دو طرف در حال حاضر یکی از قفل‌های موجود در مذاکرات است. یک مقام امریکایی می‌گوید، ‌روسیه مخالف موضع امریکا مبنی بر این است که اگر تهران بخش‌هایی از تعهدات خود را در قالب توافق جامع انجام نداد، باید تحریم‌های شورای امنیت‌ خودکار و دوباره اعمال شوند. از سوی دیگر، ایران هم اصرار دارد ‌با توجه به قرار گرفتن پرونده ایران ذیل فصل هفت شورای امنیت، باید قطعنامه مشابه دیگری صادر و قطعنامه‌های پیشین را کان لم یکن کند.

در شرایطی که پیش بینی می‌شد حضور وزرای امور خارجه کشورهای حاضر در حلقه مذاکرات می‌تواند به ‌توافق بر سر راهکارهای مشترک منتهی شود، خبر‌ها حاکی از آن است که وزیر خارجه روسیه امروز به مسکو بازخواهند گشت و در صورت نیاز فردا دوباره به لوزان بازخواهند گشت. در این میان سرگئی ریابکوف، نماینده روسیه در این مذاکرات در تازه‌ترین اظهار نظر خود در فضای صفر خبری در لوزان می‌گوید: آنچه ما را خوش بین می‌کند، قصد همه وزرا برای رسیدن به نتیجه در این دور است.

این اظهارات در حالی از سوی روس‌ها شنیده می‌شود که وزیر خارجه آمریکا درباره دستیابی به توافق با ایران در این مرحله از مذاکرات هسته‌ای ابراز تردید کرد. «جان کری» به شبکه خبری «ریانووستی» گفت، ‌وی مطمئن نیست که بتوان در این مرحله با ایران درباره برنامه هسته‌ای به توافق رسید.