دو روز پس از اعلام بیانیه لوزان، شامگاه شنبه محمد جواد ظریف، وزیر خارجه به برنامه نگاه یک شبکه اول سیما رفت تا به سؤالات مجری برنامه درباره تفاهم لوزان پاسخ دهد. مجری برنامه، بیشتر ابهامات و سؤالاتی که در روزهای اخیر درباره تفاهم لوزان مطرح شده است، بیان کرد و پاسخ‌های آن را از زبان مسئول مذاکرات هسته‌ای شنید.
به گزارش «تابناک»، مهدی مهدیقلی مجری برنامه نگاه یک در اولین اجرای این برنامه در سال جدید که تا حدود ساعت یک و نیم بامداد روز یکشنبه ادامه یافت، پس از ذکر مقدمات کوتاهی درباره شرایط مذاکرات روزهای اخیر از سوی وزیر خارجه، ابهامات و سؤالاتی درباره چرایی حرکت ایالات متحده به سوی تعامل با ایران، تفاوت فکت‌شیت آمریکایی با بیانیه ظریف و موگرینی، میزان تعهدآوری بیانیه لوزان، میزان غنی‌سازی و ادامه برنامه تحقیق و توسعه ایران، روند برداشته شدن تحریم‌ها و واکنش احتمالی ایران در صورت نقش عهد طرف مقابل، آینده فردو و اراک، اقدامات شفافیت‌ساز ایران، جایگاه مجلس در روند اجرای توافق جامع احتمالی را مطرح کرد و ظریف نیز پاسخ‌های خود را البته با در نظر گرفتن محدودیت‌های انتشار اطلاعات بیان کرد.
این گزارش، مروری است بر مهم‌ترین پرسش‌ها و ابهامات مطرح و پاسخ‌های وزیر خارجه؛
چرایی مذاکره با آمریکا و نقش تحریم‌ها در آنما قبل از تحریم هم پای میز مذاکره بودیم. زمانی که در دولت هشتم آقای روحانی مسئول مذاکره بودند و من هم سرپرستی تیم مذاکره را داشتم پای میز مذاکره بودیم، تحریمی هم نبود. سنگین‌ترین تحریم‌ها علیه ایران اعمال شد. نه برای اینکه ایران را پای میز مذاکره بکشانند چون ایران پای میز مذاکره بود، آن‌ها می‌خواستند ایران را تسلیم کنند.
وزیر خارجه به اظهارات کری بعد از مذاکرات لوزان مبنی بر اینکه نمی‌توانیم مردم ایران را به زانو در آوردیم، اشاره کرد و افزود: چه مذاکرات به نتیجه برسد و چه در مرحله نگارش زیاده خواهی کنند، مقاومت خواهیم کرد. جان کری لغت جالبی را برای این اظهارنظر خود آورد، ما خاطرمان هست انقلاب اسلامی ایران با قیام حضرت امام در برابر کاپیتالاسیون آغاز شد و لغت آقای کری به کار برد این بود که ما نمی‌توانیم مردم ایران را به «کپیچولیشین» وادار کنیم و این نشان می‌دهد که پیام امام و آرمان‌هایش امام که باید در مقابل تسلیم ایستادگی کرد هم اکنون در مذاکرات حاصل شده است و امیدواریم این مذاکرات به کمک و حول و قوه الهی و حمایت مردم به نتیجه برسند و اگر طرف مقابل در مرحله نگارش زیاده خواهی کند ما مقاومت خواهیم کرد.
توافق ۲ مرحلهایایران با توافق دو مرحله‌ای مخالفت کرده و بیانیهٔ اخیر تنها یک بیانیه مطبوعاتی است و بر خلاف آنکه برخی در داخل می‌گویند به معنای توافق دو مرحله‌ای نیست.
فکت‌شیت آمریکایی و چرایی تفاوت آن با بیانیه لوزانراهحلهایی که ما بحث کردیم به شکل یک چک‌نویس است. این بیانیه که تدوین شد بین خود ما مذاکره شد و شش کشور دیدند. همکاران عین آن را ترجمه کردند و قبل از آن من و آقای عراقچی ترجمه را چک کردیم. متأسفانه در صدا و سیما مترجم همزمان به دقت مطالب را منتقل نکرده است. هاموند، نمایندگان چین و روسیه و همه نشسته بودند و کسی به ما نگفت که ترجمه شما را چک کنیم. آلن ایر نگفت ترجمه شما غلط است. در مذاکره ۹ ساعته ما درباره راه‌حل‌ها صحبت کردیم. آمریکایی‌ها آنچه خودشان مایلند در فکت شیت آوردند. نماینده موگرینی حتی به آمریکایی‌ها اعتراض کرده که چرا گفتید تحریم‌ها را تعلیق می‌کنیم. من حتی به خود کری در این زمینه اعتراض کردم.
آینده برنامه غنی‌سازی و تحقیق و توسعه ایراندر بیانیه مطبوعاتی که من و خانم موگرینی خواندیم، تعداد سانتریفیوژ‌ها نیامده و در چرک‌نویس راه‌حل‌ها و تعداد سانتریفیوژ‌ها آمده است. سانتریفیوژ‌هایی که در فردو هستند تصمیم نظام بوده و قرار نداریم با آن‌ها غنی‌سازی نکنیم. آمریکایی‌ها در فکت‌شیت خودشان هیچ جا نگفتند هزار سانتریفیوژ در فردو باشد.
گروهی بودند که می‌گفتند ایران نباید اصلا تحقیق و توسعه داشته باشد. ما از روز اولی که توافق اجرایی شود، روی بهترین ماشینمان که IR-۸ است تحقیق و توسعه را انجام می‌دهیم.
زمان‌بندی برداشته شدن تحریم‌ها، پاسخ به اظهارات خانم هارفاین تحریم‌ها سه قسمت است. تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های آمریکا و تحریم‌های اروپا. در آن چیزی که خانم موگرینی خواند، کلیه قطعنامه‌های شورای امنیت از روز توافق لغو می‌شود. شورای امنیت می‌شود ناظر بر اجرای توافق است. موضوع ایران از یک موضوع به موضوعی دیگر تبدیل می‌شود. این نظارت برای ما نیز ضروری است. شورای امنیت در سابقه تاریخی‌اش هیچ گاه از مردم ما دفاع نکرده ولی طبق موازین بین‌المللی این سند مورد تأیید شورای امنیت قرار می‌گیرد. تمام شش قطعنامه قبلی ـ قطعنامه ۱۹۲۹ یک فاجعه در حقوق بین‌الملل است ـ لغو می‌شود. ما گفتیم از این به بعد لغت Terminate استفاده شود. یک تعدادی از تحریم‌ها در شورای امنیت است که برخی مربوط به اقلام اشاعه‌ای و تسلیحاتی است که از قطعنامه شورای امنیت خارج می‌شود؛ یعنی کلیه تحریم‌های شورای امنیت و قطعنامه‌ها لغو می‌شود.
روزی که قطعنامه را تصویب می‌کنیم، طرفین باید یک رشته اقدامات انجام دهند. روز تصویب قطعنامه، روز اجرایی شدن توافق نیست. این فاصله را هنوز توافق نکرده‌ایم، چون هنوز نمی‌دانیم چقدر اقدامات ما و طرف مقابل طول می‌کشد. ما باید اقداماتی در اراک، فردو، نطنز، ذخایر و... انجام دهیم که همه مورد توافق مسئولان عالی نظام است و راجع به همه این‌ها صحبت کردیم. این اقدامات ما زمانبر است و یک روزه انجام نمی‌شود. باید بررسی کنیم. خانم ماری هارف حدسشان را گفته است. تضمین ما قطعنامه شورای امنیت است که تأیید می‌کند کشور‌ها باید در این مدت این اقدامات را انجام دهند. بعد از توافق می‌روند نیویورک توافق را نهایی، قطعنامه را تصویب و یک برنامه زمان‌بندی شده برای اقدامات ایران و طرف مقابل تدوین می‌کنند. روز اجرایی شدن، آژانس تأیید می‌کند. ما این اقدامات را انجام می‌دهیم و در همان روز آمریکا موظف است کلیه تحریم‌های فرامرزی اقتصادی و مالی خود را که در متن تفاهم خواهد آمد، مثل بانک و ممانعت برای انتقالات پولی- نفتی متوقف کند.
چرایی مراجعه به شورای امنیت برای تأیید توافق
بهترین تضمین برای ما قطعنامه شورای امنیت است که با تصویب این شورا کشورهای طرف مذاکره با ایران باید به مباحث توافق شده عمل کنند. از روزی که این قطعنامه اجرایی بشود و آژانس انرژی اتمی تأیید کند که ما اقدامات لازم را انجام داده‌ایم در آن لحظه آمریکا موظف است کلیه تحریم‌های اقتصادی و مالی را که علیه ایران وضع کرده بود متوقف سازد. بر اساس حقوق بین الملل دولت آمریکا متعهد می‌شود کلیه تحریم‌ها را لغو کند اما در اتحادیه اروپا وضعیت فرق می‌کند و بعد از نهایی شدن توافق در همان روز بلافاصله تحریم‌ها لغو خواهد شد.
آینده اراکما راکتور آب سنگین اراک را به خاطر اینکه تکنولوژی آن را داشتیم ساختیم. ابتدا ما یک پالایشگاه آب سنگین ایجاد کردیم و هنوز هم راکتور تا مرحله عملیاتی شدن فاصله زیادی دارد و باید توجه داشت، هیچ کس نمی‌خواست قبول کند اراک آب سنگین باشد و آخرین موضوعی که پذیرفته شد آب سنگین اراک بود، زیرا همه می‌گفتند آب سنگین یعنی بمب اما جواب ما این بود که راکتور آب سنگین می‌تواند صلح آمیز باشد.
ما به دنبال این هستیم چون این تکنولوژی را توانستیم خودمان تولید کنیم و آن را به سرانجام برسانیم؛ لذا گفتیم ما می‌آییم این راکتور را بازطراحی می‌کنیم چون طراحی آن به نوعی چند دهه قدیمی است و ما دوست داریم همزمان با اینکه یاد گرفتیم راکتور آب سنگین را درست کنیم راکتور آب سبک را نیز راه اندازی کنیم و اینکه ما چرا ما به سراغ راکتور آب سنگین رفته‌ایم دلیلش آن بود که آن را بلد بودیم اما اگر دنیا بیاید و همکاری کند تا ما فناوری راکتور آب سبک را یاد بگیریم به همه فناوری‌ها دست پیدا کرده‌ایم. ما دوست داریم آخرین فناوری راکتور آب سنگین و در کنار آن نو‌ترین فناوری راکتور آب سبک را داشته باشیم و نکته‌ای که در کاغذی که دوستان ما تهیه کردند و در فکت شیت آمریکایی‌ها وجود دارد و در توافق هم هست این است که در زمینه پیشرفته‌ترین راکتورهای تحقیقاتی با ما همکاری شود؛ اما ما امیدی به خارجی‌ها نبسته‌ایم و می‌خواهیم همه چیز را خودمان یاد بگیریم.
ادعای آمریکایی‌ها درباره باقی ماندن چهارچوب تحریم‌ها و احتمال اعمال تحریم‌ها به بهانه‌های دیگرآمریکا اگر بخواهد بعد از توافق هسته‌ای با ایران اقدام دیگری انجام دهد و بر خلاف قطعنامه جدید شورای امنیت عمل کرده و دوباره ایران را تحریم کند دیگر این تحریم‌ها بی‌ارزش خواهد شد.
اینکه داخل آمریکا این حرف‌ها را بزنند چون می‌خواهند مانع تحریم‌های کنگره شوند. معماری تحریم‌ها فرو ریخته است. آمریکایی‌ها ۳۵ سال است علیه ایران تحریم اعمال کردند، این تحریم‌ها هیچ گاه تأثیر چندانی نداشته است. در دهه ۷۰ ما که اوج قدرت آمریکا بود، آمریکایی‌ها فکر می‌کردند جنگ سرد را بردند و قانون داماتو را تصویب کردند که هر کس در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه گذاری می‌کرد، آمریکا آن را تحریم می‌کرد و متحدانش به او گفتند ما با تو همراهی نمی‌کنیم. خاصیت شش قطعنامه شورای امنیت این بوده که آمریکا هر کاری می‌خواست انجام دهد، در چهارچوب این قطعنامه‌ها انجام داد. الان اگر آمریکا چنین کند، نه تنها بر اساس قطعنامه شورای امنیت عمل نمی‌کند، بلکه بر خلاف قطعنامه شورای امنیت عمل می‌کند.
جایگاه مجلس در توافق هستهایتوافق زمانی دائمی خواهد شد که به تصویب مجلس برسد. این موضوع را آمریکایی‌ها می‌دانند قرارمان این است که به نظام‌های داخلی یکدیگر کاری نداشته باشیم اما همین موضوع را نیز نمی‌دانیم که در توافق نهایی می‌خواهیم با آن چه کار کنیم، زیرا شاید تصمیم بگیریم ما هم مقررات داخلی وارد بکنیم و آن‌ها نیز متقابلاً این کار را انجام بدهند و آن چیزی که در پروتکل الحاقی وجود دارد، عین آن چیزی است که ما گفتیم؛ یعنی اجرای داوطلبانه آن و حتی زمانی که داوطلبانه پروتکل را اجرا می‌کنید دسترسی‌ها به تأسیسات همان چیزی خواهد بود که در پروتکل آمده و این دسترسی‌ها را ما فراهم خواهیم کرد؛ اما مجلس شورای اسلامی در آخر آن را تصویب می‌کن،د همان طور که آن‌ها می‌گویند در آخر کنگره باید تمام تحریم‌ها را لغو کند. می‌دانیم زمانی پروتکل الحاقی برای کشور دائمی و الزام آور خواهد بود که مجلس شورای اسلامی آن را تصویب کند و ما یقیناً به مکانیسم‌های داخلی خودمان متعهد هستیم، زیرا این دولت دولتی قانون‌مدار بوده و دو سال است که بودجه خود را سر وقت داده و موارد نقض مقررات ندارد.
حفاظت از امنیت ملی در صورت اجرای پروتکل الحاقیادعاهایی که در خصوص مذاکرات هسته‌ای با اشاره به مسائل دفاعی شده، دروغ و این مسأله ساخته اسرائیل است و توانمندی‌های دفاعی ایران خارج از هر گونه بحث و مذاکره است و ما در این باره به هیچ وجه مذاکره نخواهیم کرد.
ما اولین کشوری نیستیم که پروتکل الحاقی را پذیرفته‌ایم و روش‌هایی وجود دارد که ما بتوانیم اطلاعات خود را حفظ کنیم و اطمینان می‌دهم ایران هیچ یک از اطلاعات محرمانه خود را در اختیار غربی‌ها نخواهد گذاشت. تمام این چیزهایی که ما می‌خواهیم بپذیریم خیلی بیشتر از آن را کشور ژاپن در بیست سال مشغول به اجرای آن است و همه نگران جاسوسی صنعتی هستند، زیرا جاسوسی صنعتی در غرب، یکی از دعواهای مهم بین چین و آمریکا، ژاپن و آمریکاست.
امنیت برنامه هسته‌ای ایران و جایگاه فردوآن هزار سانتیریفیوژ در فردو برای آن است که خیالمان راحت باشد تأسیسات ما برپاست زیرا شرایط ما امروز در حال تغییر است، زیرا روزی دنیا به ما می‌گفت فوردو و نطنز باید تعطیل شود اما امروز این قطعنامه شورای امنیت خواهد گفت که پنج هزار سانتریفیوژ در نطنز خواهد چرخید تا زمانی که طرف مقابل متعهد به تعهداتش است و هیچ کشوری بیش از ایران معتهد به تعهداتش نخواهد بود.
هنگامی که ما هزار سانتریفیوژ در فوردو داریم، یعنی فوردو پابرجاست و حتماً گروهی دلشان برای اینکه به ایران حمله کند، پر می‌زند، ولی نه جرأتش را دارند و نه توان آن را همچنین در فردو هزار سانتیرفیوژ وجود دارد که هر زمان می‌تواند به کار بیفتد و کسی نباید فکر کند که می‌تواند با تهدید حمله نظامی از پای دربیاورد.
برنامه رسیدن به ۱۹۰ هزار سو توانایی غنی‌سازی: اهمیت دریافت لیسانس بین‌المللی۱۹۰هزار سو زمانی است که تولید سوخت بوشهر را انجام دهیم، باید بتوانیم میله سوخت را بسازیم که به حمدالله توفیقات خوبی داشتیم. خود این قرص‌های سوخت را ساختیم اما این یک روند است قرص‌های سوخت و میله‌های سوخت ما باید یک لیسانس بین المللی بگیرد.
یک نکته را در نظر بگیریم، ۱۹۰ هزار سو با IR۱ نطنز را پر می‌کند. IR۱ یک سو است نطنز ما یک چیزی حدود ۵۰ هزار سانتریفیوژ جا می‌گیرد، در حالی که IR۸ ما ۲۰ سو است. اگر نطنز را با IR۸ پر کنیم، ۸۰۰ هزار سو دارد در صورتی که شما متوجه پیشرفت هستید شما IR۸ را از روزی که توافق شد می‌توانید، شروع کنید به تست کردن گاز با آن.
محدودیت‌های برنامه ایران و زمان عادی شدن اوضاعمحدودیتهای غنی سازی ما ده ساله است و بعد از آن روند عملی خود را طی می‌کند. ما از یک زمانی حتی تولید IR-۸ را تولید می‌کنیم. محدودیت‌هایی را برای مدتی پذیرفتیم که در حوزه غنی سازی ده سال است. ما مثلا قصد نداریم در حوزه بازفراوری پلوتونیم وارد شویم که این محدودیت پانزده سال است.
