نگهداري از حيوانات در جامعه ايراني هر ساله رواج بيشتري پيدا مي‌كند و اين به ظهور مسائل جديدي پيرامون آن دامن زده است. هزينه‌هاي سرسام آوري كه افراد براي خريد و نگهداري از حيوانات صرف مي‌كنند تنها يك سوي ماجراست. اين روزها ديگر حيوانات خانگي تنها سگ و گربه نيستند، در فهرست جديد حيوانات خانگي كه روز به روز هم رواج بيشتري پيدا مي‌كند حيواناتي مانند تمساح، كروكوديل، مار، ايگوانا و ميمون قرار دارند كه هر روز حاشيه‌هاي پيرامون نگهداري از آنها بيشتر مي‌شوند و كار به جايي رسیده است كه بازارهاي زيرزميني در اين زمينه هم فعال شده‌اند.
به گزارش آزمان، نگهداري از حيوانات يك اتفاق ويژه عصر مدرن نيست، مرور صفحات تاريخ نشان مي‌دهد، ارتباط با حيوانات براي نوع بشر به حدي داراي اهميت است كه در تقسيم‌بندي دوران‌هاي تاريخي يكي از ويژگي‌هاي مهم عصر نوسنگي اهلي كردن حيوانات است، در حقيقت اهلي كردن حيوانات و كشاورزي دو اتفاق مهم براي ورود به عصر يكجانشيني و تمدن بودند. نياز، عامل اصلي نگهداري از حيوانات در جوامع قديمي و حتي مناطق روستايي و كوچك امروزي است.
حيوانات در برآوردن بسياري از نيازهاي انسان‌ها نقش داشتند. استفاده از گوشت، پوست و فراورده‌هاي لبني تنها بخشي از فوايد نگهداري از حيوانات بود. در نبود وسايل نقليه امروزي حيوانات نقش وسيله نقليه را داشتند كه از آنها براي رفت و آمد در مكان‌هاي دور و نزديك استفاده مي‌شد. استفاده از حيوانات براي شخم زدن يا نگهداري از خانه و مزرعه باعث شده بود كه حيوانات اهميت زيادي در زندگي انسان‌ها به دست آورند، به حدي كه براي چندين قرن متمادي تصور خانه‌اي كه در آن حيواني پيدا نشود، تقريبا غيرممكن بود. اين طرح اوليه ذهن را به اين سمت هدايت مي‌كند كه در عصر امروز كه پيشرفت‌هاي گوناگون علمي و تكنولوژيكي انسان امروزي را از استفاده مستقيم از حيوانات خودكفا كرده است چه چيزي باعث مي‌شود كه نگهداري از حيوانات اهلي و خانگي تا به اين حد در جوامع امروزي رواج پيدا كند؟ تا چند دهه قبل شايد نگهداري از حيوانات در آپارتمان و محيط‌هاي شهري تصوير يك جامعه غربي را به ذهن مي‌آورد اما در يك دهه اخير نگهداري از حيوانات خانگي به حدي در جامعه ما رواج پيدا كرده است كه گفته مي‌شود آمار نگهداري از حيوانات خانگي از دهه 70 تا ميانه‌هاي دهه 90، دو برابر شده است. شايد نگهداري از حيواناتي مانند سگ و گربه با اين استدلال صورت بگيرد كه تنهايي افراد را پر مي‌كنند، اما اين روزها نگهداري از حيوانات ديگري مانند تمساح، كروكوديل، مار، ميمون و... به حدي در جامعه در حال رواج پيدا كردن است كه بازارهاي زيرزميني فروش اين حيوانات هم سر بر آورده‌اند.
حيوانات نوپديد در سبد خريد حيوان خانگي
آن‌گونه كه آمارها بيان مي‌كنند، 80 درصد حيواناتي كه در خانه‌ها نگهداري مي‌شود شامل سگ و گربه است و 20درصد باقي مانده را حيواناتي از قبيل پرندگان، سنجاب، خرگوش، همستر، ميمون‌هاي خاص، مارهاي خاص، كروكوديل و... تشكيل مي‌دهد. جالب است بدانيد كه قيمت خريد يك سگ بسته به نژاد آن از 100هزار تا سه ميلیون تومان و گربه از 300هزار تومان تا شش ميليون تومان است، اما اين قيمت‌ها درباره حيوانات نادر چندين برابر هم مي‌شوند، براي نمونه قيمت كروكوديل از يك ميليون شروع مي‌شود و تا بالاي شش ميليون هم مي‌رسد، درباره حيواناتي مانند ميمون كه قيمت‌هاي 20 تا 30 ميليوني هم سر بر مي‌آورند.
خريد و فروش حيوانات در كشور ما به حدي رواج پيدا كرده است كه سايت‌های خريد و فروش اين حيوانات هم راه‌اندازي شده‌اند. وارد يكي از اين سايت‌هاي مجازي كه علاوه بر آگهي فروش حيوانات، انواع و اقسام وسايل نگهداري از حيوانات را به فروش مي‌رساند مي‌شويم. در يكي از آگهي‌هاي فروش عكس‌هايي از يك سگ شيتزو با قيمت يك ميليون و 500هزار تومان قرار دارد و در توضيح آن گفته شده است: «ماده، تربيت شده، بازيگوش و ساكت، واكسن‌ها كامل زده شده». در آگهي ديگري قيمت يك گربه پرشين وارداتي دو ماهه، دو ميليون ذكر شده است. اما فروش حيوانات در اين سايت فقط به اين دو حيوان شناخته شده محدود نيست، در آگهي ديگري ايگواناي سبز به قيمت يك ميليون و100هزار تومان به فروش مي‌رسد. جالب‌تر از همه اينها بازار خريد و فروش تمساح است، به حدي كه برخي از فروشندگان تمساح مدعي هستند كه يك بچه تمساح سه‌ميليوني را در صورتي كه فرد بتواند بزرگش كند با قيمت‌هاي بالاي 30 ميليون تومان بفروشد. اما ماجراي هزينه براي حيوان خانگي با خريد آن به پايان نمي‌رسد و اين تازه آغاز ماجراست. هزينه خريد لوازم و تجهيزات نگهداري اين حيوانات، لباس، خريد اسباب بازي، غذاهاي مورد نياز آنها، هزينه ويزيت و خريد ويتامين‌ها هم سر به فلك مي‌كشد و در حال حاضر هم كه تولد گرفتن براي اين حيوانات خانگي مد شده است ماجرا از اين هم پيچيده‌تر مي‌شود.
با اين اوصاف بايد گفت در پشت پرده نگهداري از حيوانات خانگي دلايلي فراتر از تنهايي وجود دارند. با كمي كنكاش مي‌توان به سادگي ردپاي مد را در اين مساله هم مانند بسياري از مسائل ديگر اجتماعي يافت. در قشر خاصي استفاده از حيوان خانگي هم مانند هزاران وسيله لوكس ديگر تبديل به يك مقوله مهم براي تعريف طبقه اجتماعي شده است. ماجراي اين قشر به جايي رسيده است كه ديگر به حيوانات رايج خانگي مانند سگ و گربه راضي نمي‌شوند و اين روزها هر روز حيوان جديدي در سبد خريد مردم راه پيدا مي‌كند.
من عاشق حيوانات هستم
آنچه گفته شد ذهن را به اين سمت هدايت مي‌كند كه نظر قانون در اين باره چيست؟ بر اساس تبصره ماده 3 آيين‌نامه اجرايي قانون آپارتمان‌ها در سال 1347، «نگهداري حيوانات در قسمتهاي مشترك ممنوع است، طبق قانون قسمتهاي مشترك ساختمان شامل پشت بام، راه پله‌ها، راهروها، حياط، پاركينگ است كه كسي حق نگهداري هيچ گونه حيواني اعم از اهلي و وحشي را در اين قسمت‌ها ندارد و نگه‌دارنده حيوان در اين قسمت‌ها مجرم بوده و مي‌توان عليه او شكايت كرد.» درباره نگهداري حيوانات در قسمتهاي اختصاصي آپارتمان‌ها هم گفته شده است: «نگهداري حيوانات در قسمتهاي اختصاصي آپارتمان با رعايت دو ضابطه مشكلي ندارد؛ اول آنكه از نظر مقررات و قوانين بهداشت ايجاد بيماري نكند و دوم آنكه براي همسايه‌ها ايجاد مزاحمت ننمايد. در صورت بروز هر كدام از اين دو مورد شخص نگه‌دارنده حيوان طبق ماده 690 مجرم است و ساير همسايه‌ها مي‌توانند از او شكايت كنند. » افراد مختلف با اهداف و ديدگاه‌هاي متفاوتي به نگهداري از حيوانات اقدام مي‌كنند. سبا 29 ساله يكي از افرادي است كه از بچگي با حيوانات انس داشته است، او سخنانش را با اين جمله كه «من عاشق حيوانات هستم.» آغاز مي‌كند و مي‌گويد: «از حيوانات مختلفي مانند گربه، سگ، بزغاله، خرگوش، سنجاب، خروس و انواع پرنده‌ها نگهداري كرده‌ام، اما سگ را بيشتر از همه حيوانات ديگر دوست دارم. سگ حيوان باهوشي است و ارتباط عاطفي برقرار مي‌كند و يك دوست خوب است. اما همسايه‌ها از سر و صداي سگم شكايت كردند و مجبور شدم آن را به خانه خواهرم بفرستم. اين مدت كه سگم پيش من نيست احساس خوبي ندارم و حس مي‌كنم يك دوست خوب را از دست داده‌ام.» از او درباره دليل گرايشش به نگهداري از حيوانات سوال مي‌كنم و مي‌گويد: «حيوانات به من حس مثبتي مي‌دهند، دنياي حيوانات به من حس خوبي مي‌دهد. معمولا آدم‌هاي مهربان كه به طبيعت و حقوق همه احترام مي‌گذارند، حيوانات را هم دوست دارند. » او اين ديدگاه كه حيوانات بهداشت زندگي فرد را به خطر مي‌اندازند، اشتباه مي‌داند و ادامه مي‌دهد: «من خودم فرد وسواسي‌اي هستم، با اينكه حيواناتم در همه جاي خانه رفت و آمد داشتند ولي هيچ‌گاه باعث مريضی نشدند. » از او درباره اينكه آيا حاضر است حيوانات نامتعارفي مانند كروكوديل، تمساح يا ميمون را نگهداری كند، سوال مي‌كنم و مي‌گويد: «نه، من حيوانات را دوست دارم ولي حاضر نيستم از هر حيواني نگهداری كنم، به نظر من جاي حيوانات در طبيعت است و نگهداري از آنها در خانه ظلم به آنهاست. اين مساله به ويژه درباره پرندگان بيشتر از ساير جانوران صادق است، از پرنده در قفس بيزار هستم. حيواناتي هم كه از آنها نگهداري كرده‌ام، حيواناتي بوده‌اند كه مريضي يا معلوليتي داشته‌اند و به كمك نياز داشته‌اند.» او خانه رويايي اش را اين‌گونه توصيف مي‌كند: «دوست دارم يك مزرعه يا يك خانه ويلايي داشته باشم و در آن انواع و اقسام حيوانات را نگهداري كنم، مطمئنم زندگي در چنين خانه‌اي به من حس خوبي مي‌دهد».
