دو هفته از فاجعه برخورد دو قطار مسافر بري و جان باختن ده ها تن از هموطنانمان گذشته و در اين مدت گمانه هاي فراواني در مورد چرايي اين حادثه مطرح شده است. در حالي بسياري از مسئولان، كارشناسان و رسانه هاي خبري، خطاي انساني و خرابي سيستم ATC را عامل اصلي اين تصادف اعلام مي كنند، که گزارشي به دست آمده، نشان مي دهد در این حادثه، سيستم ATC دقيق عمل كرده و علت بروز سانحه چيز ديگري است.
به گزارش «تابناك»؛ پس از گذشت دو هفته از حادثه دردناك تصادف دو قطار مسافربري در منطقه هفت خوان استان سمنان و كشته و زخمي شدن بيش از 100 هموطن آذري، بسياري از افراد كارشناس و غير كارشناس، لب به سخن گشودند و درست يا نادرست چرايي اين تصادف مرگبار را تحليل كردند؛ تحليل هايي كه به نظر مي رسد، با گذشت زمان و روشن شدن ابعاد ديگري از ماجرا نياز به بازخواني داشته باشند.
در تحليل هايي كه تاكنون ارائه شده است، از سويي متوليان سيستم راه آهن كشور با تأكيد بر خطاي انساني در بروز حادثه از ذكر نقص هاي احتمالي ديگر اجتناب مي كنند و از سوي ديگر، برخي كارشناسان با تأكيد بر خرابي سيستم ATC و هشدارهاي اشتباه گذشته آن، ضمن تشبيه سيستم ATC به چوپان دروغگو، اعتماد نكردن به هشدارهاي آن را امري عادي عنوان مي كنند.
در اين باره «تسنيم» با ارائه اسنادي از تلفن گرام هاي راه آهن مدعي شد: سيتسم مذكور بارها خرابي داشته و گزارش های بسیاری از خرابی این سیستم که قرار بود حافظ جان مسافرین شود، وجود دارد. برخی از این گزارش ها، نشان می‌دهد که این سیستم در طول یک روز، بارها خطا داده و فاصله خطاهای سیستم به چند دقیقه از یکدیگر رسیده است.
اشاره مديران شركت راه آهن بر خطاي انساني و منتقدان بر خرابي سيستم ATC در حالي است كه توليدكنندگان سيستم ATC راه آهن، هرگونه خرابي در اين سيستم را رد مي كنند و بر این باورند، هشدارهاي اشتباه پيشين نه به دليل خرابي سيستم بلكه به دليل ناتواني نيروها در بهره گيري صحيح از آن بوده است. آنها همچنين به اين موضوع اشاره مي كنند كه حتي اگر سيستم اشتباه عمل كرده باشد، دليل افزايش خسارت ها چيز ديگري است.
توليدكنندگان سيستم هاي ATC در ايران مدعي هستند، این اولین مورد در تاریخ است که سیستم علائم به درستی با وارد عمل شدن و متوقف کردن قطار در 6 کیلومتر مانده به وقوع سانحه، این اخطار را به کلیه متصدیان کنترل قطار و سیر و حرکت می دهد که خطر در کمین است و مراقب عملکرد خود باشند، ولی برعکس عوامل انسانی با غیر فعال کردن سیستم، قطار را به سوی سانحه سوق می دهند.
سیستم ATC تهران ـ مشهد، تاکنون چند هزار افزایش سرعت غیر مجاز و عبور از چراغ قرمز را تشخیص داده و آن را با ترمز متوقف نموده که هر یک از آنها از سانحه احتمالی جلوگیری کرده است. همانطور که در این مورد نیز عملکرد آن موجب توقف قطار در 6 کیلومتر قبل از قطار بعدی شده است.
كسي به علت يخ زدن قطار تبريزـ مشهد و علت آتش گرفتن واگن ها اشاره نمي كندآنها ضمن تأكيد بر درست عمل كردن سيستم كنترلي مذكور ادعا دارند، تأكيد بر خرابي سيستم ATC در بروز حادثه، در حالي مورد تأكيد است که به خوبی نقش خود را در این واقعه ایفا کرده و موارد زیادی که خود موجب حادثه و افزایش شدت آن شده است، از جمله علت یخ زدن ترمز قطار تبریز ـ مشهد که 60 دقیقه راه آهن تهران ـ مشهد را مسدود نموده و بررسی خرابی های آن و همچنین علت آتش گرفتن واگن های قطار که موجب افزایش تلفات شده است بی پاسخ مانده اند.
توليدكنندگان سيستم مذكور همچنين در مورد خرابي هاي متعدد پيشين و بي اعتمادي ايجاد شده نسبت به هشدارهاي سيستم ATC مدعی شدند: لازمه بهره برداری از سیستم ATC در راه آهن، آموزش گسترده به بیش از دو هزار لکوموتیوران بوده که به دفعات صورت پذیرفته و طبیعی است. با توجه به بعد مسافت و تعداد لکوموتیوران، آشنایی آن ها با نحوه کار سیستم جدید مستلزم صرف وقت و حوصله است.
لکوموتیوران در صورتی که با این سیستم آشنایی کامل داشته باشد، از طریق پیام های سیستم باید سرعت را به نحوی کنترل کند که قطار از سرعت مجاز فراتر نرود و همچنین از چراغ قرمز عبور نکند، چون در این صورت لکوموتیوران خلاف کرده و سیستم ATC به ناچار قطار را متوقف می کند.
تا کنون چند هزار توقف قطار توسط ATC به خاطر تخطی لکوموتیوران به دلیل ناآشنایی با سیستم صورت گرفته که تمام آن ها به عنوان خرابی سیستم اعلام شده است.همچنین همه قطارهایی که اساساً فاقد ATC هستند و در مسیر تهران- مشهد تردد می کنند، به عنوان خرابی ثبت شده است.
بر اساس آنچه آمد، بايد گفت اشاره به خطاي انساني و خرابي سيستم ATC در حالي علت اصلي بروز حادثه عنوان مي شود كه ناديده گرفتن ديگر خطاهاي موجود، از جمله ضعف در آموزش نيروي انساني ماهر، ضعف در تقويت سيستم هاي ترمز قطارها، نبود تجهيزات امدادي كافي در قطار، كيفيت پايين واگن هاي قطار، ضعف در امدادرساني به موقع نيز از ديگر خطاهايي است كه مورد اشاره كارشناسان است و بايد همزمان با موضوع خطاعي انساني و اشكال در سيستم ARC ارزيابي دقيق شوند.
