روز یکشنبه، مجمع فدرال آلمان، فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر خارجه سابق این کشور را به ریاست جمهوری جدید انتخاب نمود. هرچند ریاست جمهوری اساساً در آلمان، سمت تشریفاتی است، شرایط حساس فعلی پیش روی آلمان و اتحادیه اروپا، از جهات مختلفی این انتخاب را برجسته ساخته است. اما آیا این انتخاب برای ایران نیز فرصت هایی را در پی خواهد داشت؟
به گزارش «تابناک»، روز یکشنبه، مجمع فدرال آلمان با اکثریت آرا، فرانک والتر اشتاین مایر سوسیال دموکرات را به یاست جمهوری جدید این کشور برگزید. وی که به عنوان دوازدهمین رئیس جمهور آلمان کار خود را آغاز می کند، پیشتر در سمت های دیگری، از جمله وزارت امور خارجه آلمان فعالیت کرده و از نزدیک در جریان حل و فصل موضوع هسته ای ایران در قالب مذاکرات بین المللی نیز قرار داشت.
اشتاین مایر در شرایطی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد که با توجه به مجموعه رویکردها و جهت گیری های موجود در پارلمان و مجمع فدرال، بسیاری از قبل انتخاب وی را قطعی و مسلم می دانستند، به ویژه آنکه وی از حمایت دو حزب مهم سوسیال مسیحی و دموکرات مسیحی برخوردار بود. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز حمایت خود را از انتخاب اشتاین مایر اعلام کرده بود.
با توجه به اینکه آلمان دارای نظام سیاسی پارلمانی است، ریاست جمهوری اساساً یک سمت تشریفاتی در این کشور به شمار می رود و قدرت اجرایی در مسائل سیاست داخلی و خارجی مطابق قانون در اختیار صدراعظم قرار دارد. با این حال، به دلیل مسئولیت ها و نیز کارکردهای در نظر گرفته شده برای رئیس جمهور، اینکه چه فردی به این سمت انتخاب شود همواره دارای اهمیت بوده است. در این میان، این موضوع که رئیس جمهور نماینده آلمان در عرصه بین المللی نیز به شمار می رود، به طور خاص از جنبه وجهه بین المللی کشور اهمیت می یابد.
اشتاین مایر در شرایطی ریاست جمهوری آلمان را بر عهده می گیرد که کشورهای اروپایی و از جمله آلمان طی یکی دو سال اخیر به واسطه شماری از مسائل مهم، به ویژه بحران پناهجویان، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا (برگزیت) و احتمال تغییر در روابط آمریکا ـ اروپا پس از ریاست جمهوری دونالد ترامپ، با چالش هایی کم سابقه مواجه شده است؛ بنابراین، انتخاب چهره ای میانه رو و مورد احترام همچون اشتاین مایر، می تواند در درجه نخست بیانگر عزم سیاستمداران آلمانی برای پرهیز از سیاست های افراطی، حفظ ثبات و انسجام اجتماعی و نیز اطمینان بخشی به شرکای خارجی آلمان درباره مسیر آینده سیاست خارجی این کشور باشد.
اشتاین مایر و ایرانفرانک والتر اشتاین مایر به عنوان وزیر خارجه آلمان در بخش عمده ای از دوران مذاکرت هسته ای ایران و گروه 1+5 حضور داشت و کشور خود را به عنوان کشوری با موضع میانه در بین اعضای این گروه نمایندگی می کرد. همین امر سبب شده وی در عرصه سیاسی و همچنین عمومی ایران به عنوان شخصیتی نام آشنا مطرح باشد.
اندکی پس از اعلام انتخاب اشتاین مایر به عنوان رئیس جمهور آلمان، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان با ارسال پیامی، این انتخاب را به وی تبریک گفته و از وی با عنوان یک «سیاستمدار برجسته و حامی صلح و گفت و گوی جهانی» نام برد. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که روابط ایران و آلمان در دوره جدید، «همچنان مسیر رشد و ترقی را بپیماید».
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در پیامی جداگانه اشتاین مایر را «شخصیتی برجسته و تأثیرگذار در مراودات جهانی» خوانده و نسبت به تحکیم و تعمیق همکاری و مناسبات دو کشور در عرصه های مختلف ابراز امیدواری نمود.
اما آنچه اشتاین مایر را به عنوان یک سیاستمدار متمرکز بر حوزه سیاست خارجی برجسته ساخته و می تواند به عنوان فرصتی برای ایران نیز جلوه گر شود، مواضع وی درباره طیف مختلفی از موضوعات بین المللی، از مسأله سوریه و اوضاع خاورمیانه گرفته تا استمرار همگرایی اروپایی و نیز نوع رویکرد به ریاست جمهوری ترامپ در آمریکاست.
اشتاین مایر کمتر از یک ماه پیش در مصاحبه ای با یک روزنامه آلمانی به انتقاد از سیاست های غرب در قبال سوریه پرداخته و اشاره کرد که کشورهای غربی نیز در ایجاد بحران سوریه مقصر هستند. به نوشته «دویچه وله»، وی در بخشی از این مصاحبه گفت: «من واقعا طرفدار بشار اسد نبودم، اما اعتقاد داشتم که باید به این رئیس جمهور جوان راه‌های همکاری با غرب را نشان داد. اما این موضع با مخالفت شدید واشنگتن و پاریس روبه رو شد». وی همچنین تأکید کرد، «کمی واقع بینی» می توانست جلوی شکست مذاکرات پیشین صلح سوریه را بگیرد.
اشتاین مایر در موضوع انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا نیز به موضع گیری پرداخته و در مطلبی نوشته بود، «با روی کار آمدن ترامپ، دنیای قدیمی قرن 20 قطعاً به پایان رسیده است». وی در این مطلب اشاره کرده بود که خود را برای دورانی ناآرام در روابط آلمان و آمریکا آماده کرده است. وی همچنین تأکید کرده بود که برای آلمان تجارت آزاد، جهانی باز، همبستگی در مقابله با تروریسم و همکاری اروپا و آمریکا از جمله مسائل دارای اهمیت و اولویت است.
افزون بر این، باید اشاره کرد که اشتاین مایر هم راستا با اغلب سیاستمداران چپ گرای آلمانی، خواستار حفظ اتحادیه اروپا در دوره پس از خروج انگلیس از این اتحادیه بوده و بر ضرورت تداوم نقش آفرینی این اتحادیه در مسائل مختلف بین المللی تأکید دارد. هم اکنون این باور میان شماری از تحلیلگران وجود دارد که پس از خروج انگلیس، آلمان تلاش خواهد کرد با تلاش بیشتر جهت ایفای نقش رهبری در اتحادیه اروپا، جلوی ناکامی و شکست کامل این اتحادیه را بگیرد.
در فضای بین المللی کنونی که دونالد ترامپ از ابتدای روی کار آمدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا، تهدید ایران را در دستور کار خود قرار داده، یکپارچگی قدرت در آلمان در دست سیاستمداران معتدل می تواند فرصتی برای توسعه روابط ایران و اتحادیه اروپا به شمار رود. فرصتی که می تواند حتی در صورت تمایل آمریکا به اتخاذ اقدامات سخت تر، به ایران برای استفاده از شکاف های موجود در میان کشورهای غربی و بالا بردن درجه مصونیت استراتژیک خود یاری برساند. افزون بر این، شناخت مستقیم و بی واسطه اشتاین مایر از ایران، می تواند به شکل گیری انگیزه ای جدید در دولت آلمان برای توسعه همکاری ها با ایران منجر شود.
