در حالی امروزه پزشکی لیزری به عنوان یکی از فرصت های بی نظیر برای تشخیص و درمان انواع بیماری ها در کشورهای جهان مورد استفاده قرار گرفته که بررسی ها نشان می دهد در کشور ما به رغم حضور پزشکان توانمند، این توانمندی اسیر منافع اقتصادی عده ای خاص است و حضور افراد بعضاً غیر پزشک و تبلیغات کاسبکارانه، اجازه استفاده از آن برای کاهش درد مردم را نمی دهد.
به گزارش «تابناک»؛ دنیای پزشکی و توانمندی های پزشکان برای درمان بیماری های مختلف انسانی، روز به روز شاهد پیشرفت های چشمگیری است که ضمن تأمین سلامت انسان ها، روش های نوینی برای درمان بیماری ها فراهم می کند. در میان همه نوآوری هایی که در دهه های گذشته در بخش پزشکی رخ داده، توانمندی و نوآوری های پزشکی لیزری را باید یکی از بی نظیرترین دستاوردهای این حوزه دانست.
این روزها پزشکی لیزری در بخش های مختلف تشخیص و درمان وارد شده و به تقویت دامنه سلامت شهروندان کمک می کند. البته این حوزه به رغم همه فرصت ها با آسیب ها و کم لطفی هایی نیز درگیر است، که پرداختن به آنها خالی از لطف نیست.
جدا از کشورهای پیشرفته جهان، پزشکی لیزری در کشور ایران نیز به لطف حضور برخی پزشکان حاذق و نیز مساعدت های دولتی و خصوصی گسترش یافته و البته از آسیب هایی که در سایر کشور متوجه این حوزه است، نیز دور نمانده است.
«رضا فکر آزاد»، رئیس انجمن پزشکی لیزری ایران در رابطه با پزشکی لیزری و تحولات آن در جهان و ایران به «تابناک»، گفت: در حوزه پزشکی، اولین رشته ای که با لیزر کار خود را پیش برد، پزشکی چشم بود. دلیل این موضوع هم این بود که چشم به صورت یک حفره نوری است و تمام قوانین نوری در آن مستتر است و می توان از لیزر در آن به راحتی بهره برد.
پس از آن در سال 1969 لیزر پزشکی در حوزه جراحی مورد استفاده قرار گرفت و در ادامه نیز لیزرهای پوستی برای درمان بافت نرم مورد استفاده قرار گرفت. این بهره برداری ها در دهه 80 ادامه یافت و لیزرهای قابل استفاده در بافت سخت مثل استخوان و بافت بسیار سخت دندان نیز به کمک پزشکان آمد. آنچه هم اکنون در دنیای پزشکی می بینیم، این است که دامنه استفاده از لیزر بسیار افزایش یافته و به سرعت نیز در حال پیشرفت است.
فکرآزاد با اشاره به کاربردهای مهم پزشکی لیزری، ادامه داد: هرچند در جامعه ما تصور عمومی بیشتر حوزه و کاربرد لیزر را محدود به برداشتن خال و موهای زائد می کند، در هر رشته پزشکی، استفاده از لیزر ممکن است. بخش تشخیص بیماری یکی از این بخش هاست. با توانمندی هایی که لیزر در اختیار پزشکان گذاشته، می توان به راحتی با تاباندن اشعه های لیزر به بدن انسان بیمار، در روزهای ابتدایی ابتلا، انواع سرطان و ایدز را تشخیص داد.
از تشخیص آسان و سریع پوسیدگی دندان تا مانیتور مشکلات قلبی و عروقی و شناسایی علائم اولیه سرطان آن هم بدون هیچ گونه حرارت، درد و تخریب می توان به عنوان حوزه های استفاده از لیزر در بخش تشخیص اشاره کرد.
این جراح و متخصص بیماری های لثه، فلوشیپ لیزر در دندانپزشکی در مورد دیگر کاربردهای پزشکی لیزری گفت: یکی از جذاب ترین بخش های پزشکی دیگر که از لیزر در آن استفاده می شود، شناسایی گروه خونی با لیزر است. به راحتی می توان با داشتن تکه کوچکی از ناخن و یا تار موی یک فرد و تاباندن اشعه های لیزر به آن گروه خونی او را مشخص کرد و برای این کار اصلاً نیاز به خون فرد و روند پیچیده پیشین نیست.
کاربرد دیگر لیزر، در بخش برش قسمت های آسیب دیده بدن است. در جراحی معمولی، جراح گاه دقیق نمی داند در برش هایش جاهای سلامت را می برد یا هنوز بخش آسیب دیده مانده است، ولی با استفاده از تکنولوژی لیزر و تاباندن آن به قسمت آسیب دیده، به خوبی مرزهای سلامت و آسیب مشخص و کار برای برش آسان می شود. جالب آنکه جدا از مشخص شدن مرزها، می توان برش را نیز با همین اشعه های لیزر انجام داد و از تیغ های برش فعلی که درصدی خطا دارند نیز استفاده نکرد.
رئیس انجمن پزشکی لیزری ایران، در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به مشکلات این حوزه در کشور، تأکید کرد: متأسفانه نگاه غالب در کشور ما به بخش لیزر اقتصادی است و ابزار مربوط به پزشکی لیزری در انحصار است. جدا از این مشکل، این است که در کشور ما افراد بیشتر به دنبال آن کاربردهای لیزر می روند که دارای سود سرشار است. مثل درمان موهای زائد یا از بین بردن لکه های پوستی، حال اینکه این تکنولوژی فرصت های فراوانی برای کمک به سلامت انسان ها ایجاد کرده است.
الان در کشور ما دستگاه های زیادی وارد شده است، ولی در جای خود استفاده نمی شود، چون دانش لیزر به اندازه کافی وجود ندارد. شرکت های خصوصی ده هزار دستگاه وارد کرده اند که تنها هزار مورد از آنها در اختیار متخصصان است و مابقی یعنی 9 هزار مورد دیگر در اختیار افراد غیر متخصص است.این استاد دانشگاه، در مورد تلاش های پژوهشی خود و همکارانش که به دلیل مشکلات مالی بر زمین مانده نیز افزود: تصور کنید ما یک سلول طبیعی سالم با ده پارتیکل و یک سلول آسیب دیده با دویست پارتیکل در بدن بیمار داریم، وقتی اشعه های تنظیم شده لیزر را به آن بتابانیم، می توانیم شرایطی ایجاد کنیم که حرارت سلول های با 200 پارتیکل که آسیب دیده هستند، بالا برود و نابود شود. این پژوهش را به همراه چند تن از دوستان نهایی کردیم و مقالات مان نیز منتشر شد، ولی چون حمایت مالی نمی شویم تا کنون نتوانسته ایم این طرح را توسعه بدهیم و به کاربردی کردن آن روی انسان برسیم.
در مورد دیگر مشکلات و آسیب های پزشکی لیزری در ایران، فکرآزاد گفت: متأسفانه هم اکنون نگاهی که به پزشکی لیزری در کشور وجود دارد، بیش از آنکه نگران سلامت جامعه و توسعه آن باشد، در بخش تجارتی و سود آوری مالی منحصر شده است. مشخص است که وقتی جراحی بینی و رفع موهای زائد بدن در کشور ما این همه طرفدار دارد، افرادی که به دنبال وارد کردن دستگاه های لیزر پزشکی هستند، تلاش می کنند فعالیت آنها در این بخش ها محدود کنند.
وی اضافه کرد: البته این از فرهنگ مردم ایران است که رفتار برخی از پزشکان و سایر افراد غیر متخصص فعال در این بخش را به این سمت سوق می دهد. دستگاه های لیزر وارداتی عمدتاً برای استفاده در بخش بیماری های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد و علت آن هم این است که در کشورمان خواهان زیادی دارد.
رئیس انجمن پزشکی لیزری ایران در ادامه و در رابطه با ضرورت های این حوزه در ایران تصریح کرد: من عقیده دارم حتی پزشکان عمومی هم در کشور ما باید پس از گذراندن دوره های آموزشی با دستگاه های لیزری در تشخیص و درمان بیماری بهره ببرند. اما وقتی من ایده را مطرح می کنم به من ایراد می گیرند که چرا می گویی پزشکان عمومی هم به لیزر مجهز شوند؟ دلیل این اعتراض این است که عده ای نمی خواهند این فن از انحصار خارج شود و به دنبال تبلیغ و کسب سود حداکثری خودشان هستند.
البته برخی پزشکان نیز در برخی مواقع از لیزر بهره می برند که لزوماً نیاز به آن نیست و با عمل عادی فرق ندارد. در این شرایط، صرفاً بحث تبلیغی و شاید افزایش هزینه مد نظر باشد. کسانی که در بخش پوست از لیزر استفاده می کنند هم آنچنان که باید و شاید علاقه ندارند، سایر پزشکان و متخصصان وارد این حوزه شوند،که این مسائل باید حل شود.
مشروح این گفت
و گو را اینجا بخوانید.
