سید عبدالحسین طباطبایی نسب-در حالی که اخبار انتخاباتی از داخل ایران در کمتر از یک هفته مانده به برگزاری انتخابات در روز جمعه، مورد توجه رسانه های بین المللی و سیاستمداران در سراسر جهان قرار گرفته است، یک موضوع اساسی همچنان به عنوان مبحثی مهم برای گمانه زنی های پیش از انتخابات باقی مانده است. اینکه ایا دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در آخرین لحظات به عنوان آخرین حامی حسن روحانی ظاهر خواهد شد یا نه.
به گزارش «تابناک» باراک اوباما در آخرین روز ریاست جمهوری خود بر ایالات متحده در 20 ژانویه 2017، اقدام به تمدید لغو تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای ایران طبق مفاد برجام و تعهدات آمریکا در قالب این توافق نامه کرد. بر اساس برجام، رئیس جمهور آمریکا باید هر 120 روز موضوع ادامه لغو تحریم های مرتبط با بحث هسته ای بر روی ایران را تمدید کند.
اکنون اینبار نوبت به دونالد ترامپ میرسد که برای اولین بار بعد از نشستن بر صندلی ریاست در کاخ سفید، اقدام به تمدید لغو تحریم ها کند و به شکلی جالب توجه این موضوع تقریبا مصادف شده است با زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران. دونالد ترامپ در آخرین لحظات برگزاری انتخابات (یعنی چهارشنبه یا پنج شنبه) باید طبق مفاد برجام دستور ادامه لغو تحریم های هسته ای ایران را صادر کند.
برجام و موضوع تعهدات آمریکا در قبال آن به ویژه بعد از ریاست جمهوری ترامپ یکی از مهمترین و اساسی ترین چالش های حسن روحانی برای انتخاب مجدد به عنوان رئیس جمهور بوده است و حتی محتوا و آثار این توافق نامه یکی از جدی ترین اهداف رقیبان اصلی روحانی یعنی ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف طی مناظرات و رقابت های انتخاباتی بوده است.
نگاهی به آنچه رسانه های بین المللی اعم از اروپایی و آمریکایی، طی یک هفته مانده به انتخابات ریاست جمهوری در ایران مد نظر قرار داده و منتشر کرده اند، به خوبی نشان میدهد که در سطح بین الملل نگرانی هایی اساسی در مورد نتایج انتخابات ایران بروز و ظهور کرده است. مناظرات انتخاباتی و بحث و جدل های کاندیداهای رقیب، به خوبی مورد رصد رسانه ها و تحلیلگران قرار گرفته است، نظر سنجی ها به خوبی تجزیه و تحلیل میشود و هنوز هیچ کس نمیتواند به درستی حدس بزند که انتخابات در ایران چه خروجی خواهد داشت. حداقل رسانه های غربی ریسک آن را نمیکنند که به صراحت این موضوع را بیان کنند که ایا حسن روحانی برنده قاطع انتخابات خواهد بود، یا چهره های دیگر فرصت انتخاب مجدد را از او خواهند گرفت.
نیاز به تجزیه و تحلیل این موضوع نیست که ادامه روند ریاست جمهوی حسن روحانی، به عنوان دولتی که خود را یک دولت میانه رو و معتدل معرفی میکند و قدم های اساسی برای رسیدن به توافق هسته ای با ششش قدرت جهانی برداشته، مطلوب و خواست درونی بسیاری از سیاست مداران اروپایی و غربی است. حداقل به این دلیل که آنها مطمئن هستند پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری به معنی ادامه عمل ایران به تعهدات خود در قالب برجام خواهد بود. دست کم برای چهار سال دیگر.
این در حالی است که چهره ابراهیم رئیسی به عنوان یکی از رقیبان اصلی حسن روحانی هنوز برای رسانه های بین المللی به خوبی مشخص نشده است و بسیاری بر این باور هستند که انتخاب او به معنی تعهد کمتر ایران به برجام خواهد بود. صرف نظر از درستی یا نادرستی این ارداک از سوی غرب و رسانه های غربی، این چیزی است که طی یک هفته گذشته در مورد انتخابات ایران در فضای رسانه ای غرب مشهود است.
در چنین شرایطی موضوع ادامه لغو تحریم های ایران با دستور دونالد ترامپ و اثرات آن بر انتخابات ریاست جمهوری ایران به یک موضوع اساسی تبدیل شده است. ضمن آن که به وضوح تصمیم ترامپ در این مورد میتواند نشان دهنده رهییافت کلی دونالد ترامپ و دولت وی در خصوص ایران و برنامه هسته ای باشد.
«کلسی داونپورت» از تحلیلگران موسسه کنترل تسلیحات ایالات متحده چندی قبل در مطلبی در نیویورکر بیان کرده بود که عدم امضای لغو تحریم ها از سوی ترامپ به معنی زیرپا گذاشتن تعهدات آمریکا در این توافق است و میتواند اثر مخربی بر چهره روحانی در انتخابات ایران داشته باشد. اما امضای لغو مجدد تحریم ها قبل از روز جمعه (روز رای گیری) به معنی آن است که دونالد ترامپ ضمن اجرای تعهدات آمریکا (که خود موضوع مهمی است) تلاش برای کمک به حسن روحانی در این انتخابات دارد.
داونپورت میگوید که در این شرایط اصولگرایان در ایران ممکن است زمانبندی برای لغو تحریم های و ادامه لغو تحریم ها در ایران را به مثابه نشانه ای بزرگ از حمایت آمریکا از روحانی و نزدیکی روحانی به آمریکا بدانند و تفسیر کنند.
اما برخی دیگر از تحلیلگران بر این باور هستند که صرف نظر از همه موضوعات انتخاباتی، دونالد ترامپ موظف به تمدید لغو تحریم ها طبق مفاد برجام است و این مساله بیش از همه در ارتباط با این موضوع است که ایران با همه مشکلات، تعهدات خود در قالب برجام را حفظ و عمل کرده است.
«امیلی لاندو» متخصص ایران در موسسه مطالعات امنیت ملی آمریکا، بر این باور است که نمیتوان به خوبی پیش بینی کرد که ایا ترامپ اقدام به لغو تحریم ها خواهد کرد یا نه ولی موضوع مهم این است که تصمیم دونالد ترامپ هرچه که باشد نشان از رهیافت دولت وی در قبال ایران در آینده خواهد داشت.
از آن سوی برخی از منابع آگاه به نشریه المانیتور بیان کرده اند که لغو تحریم ها احتمالا روز 17 ماه مه، یک روز قبل از سفر ترامپ به خاورمیانه و 2 روز قبل از برگزاری انتخابات ایران امضا خواهد شد. این در حالی است که مقامات آمریکایی می‌گویند که دولت به رهبری شورای امنیت ملی درحال بازنگری سیاستهای آمریکا در قبال ایران است اما تا تکمیل این پروسه دولت به تعهداتش براساس برجام ادامه خواهد داد.
یک مقام وزارت خارجه آمریکا تاکید کرد که دولت ترامپ مشخص کرده است که تا تکمیل روند بازنگری واشنگتن، به توافق هسته ای پایبند خواهد ماند. مقامات آمریکایی تاریخ دقیقی را برای بررسی توافق هسته‌ای و اعلام آن مشخص نکرده و از صحبت درباره آن طفره میروند.
