از سال 1996 که ایران در تلاش است خود را به عضویت سازمان تجارت جهانی درآورد هنوز موفق به انجام این کار نشده است. تاکنون 164 کشور از جمله افغانستان به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمده اند. به عضویت درآمدن این سازمان پیامدهای مثبت و منفی را برای ایران به همراه خواهد داشت.
به گزارش
تابناک اقتصادی، درخواست الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در 19 ژوئیه 1996 مصادف با 28 تیر ماه 1375 تقدیم این سازمان شد. در روز 26 مه 2005 مصادف با 5 خرداد 1384، بعد از 9 سال بلاتکلیفی پرونده عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و در حالی که آمریکا برای اولین بار با عضویت ایران در این سازمان مخالفت نکرد، کشورمان توانست به عنوان عضو ناظر در این سازمان ورود پیدا کند و روند عضویت کامل خود را آغاز کند. کارشناسان معتقدند زمان لازم برای عضویت کامل کشورها در سازمان تجارت جهانی، گاهی اوقات بسیار کوتاه بوده و گاهی اوقات بسیار طولانی می باشد. این روند بستگی به نحوه مذاکره کشور درخواست کننده دارد. به عنوان مثال این مذاکره برای ارمنستان 2 ماه و برای کشورهایی مانند چین و روسیه 10 سال به طول انجامید.
بعد از اجرایی شدن برجام برخی از دولتی ها از جمله شخص خود رئیس جمهور به دنبال آن بودند که دوباره پیگیر عضویت در تجارت جهانی باشند. حسن روحانی در هشتم اسفند ماه 1394، در نشست خبری مشترک با "یوهان اشنایدر آمان" رئیس جمهور سوئیس با اشاره به پرونده خاک خورده عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی گفت: در فضای پسابرجام فرصت برای عضویت دایم ایران در سازمان تجارت جهانی (WTO) بوجود آمده است و ما با توجه به ظرفیت های بزرگ منطقه ای و اقتصادی که داریم، می توانیم نقش سازنده‌ای را در این سازمان ایفا کنیم. پس از اتمام سخنان حسن روحانی، اشنایدر آمان رییس جمهوری سوئیس همچنین از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی استقبال و با بیان اینکه از این عضویت حمایت خواهیم کرد، حضور ایران را موجب رونق گرفتن این سازمان دانست.
عضویت در سازمان تجارت جهانی دارای پیامدهای مثبت و منفی بسیاری است که باید تمام این پیامدها را در نظر داشت و سپس تصمیم به عضویت کامل در این سازمان گرفت.
برخی پیامدهای مثبت جهت عضویت کامل ایران در سازمان تجارت جهانی عبارتند از:
1- امكان جذب بيشتر سرمايه گذاري خارجي به شكل مستقيم يا غير مستقيم
2- افزايش دسترسی شرکت های ایرانی به تسهيلات مالي و اعتباري موسسات مالی بین المللی
3- فراهم شدن زمينه خريد تجهيزات و تكنولوژي پيشرفته و فن آوري هاي روز
4- رفع موانع در مورد بازاريابي براي محصولاتي همچون پسته، فرش و... كه جزو اقلام صادراتي كشور ما مي باشند.
پیامدهای منفی این عضویت نیز عبارتند از:
1- افزايش احتمالی واردات كشور در کوتاه مدت كه با توجه به كمبود منابع ارزي ايران، مي تواند بر اقتصاد كشور اثر منفي گذارد،
2- با توجه به اينكه بخش اعظم صادرات كشور ما را نفت و برخي كالاهاي كشاورزي سنتي با بهره وري پايين تشكيل مي دهد، لذا احتمال اينكه در کوتاه مدت تراز تجاري منفي شود، زياد است.
3- با توجه به آثار احتمالي از قبيل افزايش واردات از يكسو و محدود بودن صادرات غيرنفتي از سوي ديگر و در نتيجه منفي شدن تراز تجاري كشور، تراز پرداخت هاي كشور نيز احتمالا در کوتاه مدت منفي خواهد شد.
در این بین برخی منتقدان به عضویت کامل ایران در سازمان تجارت جهانی معتقدند، این سازمان اصول مشخصی را دارد و رعایت نکردن این اصول می تواند مجازات های سنگینی را برای کشور متخلف در پی داشته باشد. به عنوان مثال برخورد یکسان با کالاهای وارداتی و تولیدی داخل یکی از این اصول است. این اصل با قوانین کشور ما در تضاد است چرا که ما به دنبال حمایت از تولید داخلی می باشیم و با عضویت در این سازمان دیگر قادر نخواهیم بود که این هدفمان را دنبال کنیم. اصل دیگر این سازمان این است که اگر یک شرکتی بخواهد در کشوری که عضو این سازمان است فعالیت کند، می تواند با تمام قوانین مربوط به شرکتش فعالیت کند که گاهی اوقات ممکن است قوانین آن شرکت خارجی با قوانین و فرهنگ ما در تضاد باشد.
اما موافقان عضویت کامل ایران در سازمان تجارت جهانی نیز معتقدند که ایران برای مقابله با هر گونه انحصار داخلی تولید و تحریم های ظالمانه نیازمند این عضویت است. آن ها معتقدند که ایران راهی جز آماده کردن زمینه برای عضویت در سازمان تجارت جهانی ندارد چرا که منافع این اقدام بیشتر از مضرات آن است.
به هر صورت باید صبر نمود و دید که برنامه دولت دوازدهم برای عضویت کامل در سازمان تجارت جهانی چیست و آیا این دولت ریسک این عضویت را قبول کرده و به عضویت کامل این سازمان در خواهد آمد و یا اینکه حسرت عضویت کامل در این سازمان برای موافقان عضویت بیش از 12 سال به طول خواهد انجامید. شایان ذکر است که هم اکنون 164 کشور عضو این سازمان هستند.
