هم اکنون یکی از نقاط بحرانی سوریه استان ادلب است؛ استانی که تا چندی پیش، تحت تسلط گروه احرارالشام بود که ترکیه از او حمایت می کرد؛ اما اکنون تحریرالشام بر آنجا مسلط شده است.
به گزارش «تابناک»، مسأله ای که با واکنش جدی ترکیه روبه رو شده و مقامات این کشور در یک ماه اخیر، بارها تهدید کرده اند برای مقابله با تهدیدات پیش روی ترکیه در این استان مداخله نظامی در نظر دارند.
ترکیه در شمال سوریه با دو مسأله مهم و امنیتی روبه روست؛ نخست توسعه طلبی و افزایش مناطق تحت تصرف کردها و دوم؛ تسلط هیأت تحریر الشام (النصره سابق) بر بخش عمده ای از استان ادلب؛ موضوعی که باعث حساسیت بیش از پیش ترکیه نسبت به تحولات رقه و ادلب شده است.
آنچه روشن است اینکه ترکیه گزینه های میدانی چندانی برای مقابله با کردها در رقه ـ با توجه به حمایت تمام قد آمریکا از آنها ـ ندارد؛ اما در ادلب ماجرا متفاوت است. آنکارا بارها اعلام کرده که هرگونه تهدید از استان ادلب را پاسخ خواهد داد و آماده است تا عملیات نظامی جدیدی را در این استان راه اندازی کرد.
در همین زمینه، سه سناریو در مورد وضعیت ادلب و اقدامات احتمالی ترکیه قابل بررسی است؛
سناریوی نخست؛ اقدام یکجانبه نظامی ترکیه
آنکارا تاکنون بیش از هر چیز از اقدام یکجانبه نظامی سخن گفته است؛ مسأله ای که موافقان زیادی جز ائتلاف مخالفان سوریه ندارد و ایران و روسیه نیز به شدت با اقدام یکجانبه از سوی ترکیه در ادلب مخالف هستند. با این حال، این گزینه ای است که ترک ها روی میز خود دارند و بارها نیز بر آن تأکید کرده اند.
در همین زمینه، یوری ماواشوف، تحلیلگر ارشد سیاسی در مرکز مطالعات ترکیه مدرن در نشستی در مسکو گفت: «تمام پیامهای صادره از مقامات ارشد ترکیه از جمله رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه و همچنین برخی گزارشهای تحلیلی نشاندهنده این است که ترکیه در حال بررسی آغاز دوباره عملیاتی است که یک سال پیش در سوریه شروع کرد».
ماواشوف در خصوص تصمیم ترکیه برای ازسرگیری عملیات سپر فرات در سوریه استدلال میکند: شرایط در استان ادلب تغییر کرده و ترکیه به شدت به گروهک احرارالشام متکی است؛ اما این گروهک کنترل بسیاری از مناطق سوریه را از دست داده است؛ هماکنون ادلب در کنترل گروهک تحریرالشام است که گروهی وابسته به جبهه النصره و دیگر گروهک های تروریستی است.
این تحلیلگر روس با اشاره به اینکه هدف اصلی ترکیه از این عملیات، اشغال استان ادلب سوریه است تا موقعیت گروهکهای هوادار خود را در این استان تقویت کند، چون نمیخواهد دولت سوریه بر این استان کنترل داشته باشد، هشدار میدهد که جامعه بینالمللی باید در برابر این نقشه ترکیه ایستادگی کند و خود دولت ترکیه نیز میداند که اجرای این عملیات نظامی پیامدهای زیادی خواهد داشت.
وی همچنین اظهار داشت: به احتمال زیاد ترکیه آغاز این عملیات نظامی در سوریه را در گفت وگوهای آستانه مطرح کند.
با این حال، خبرها حاکی از آن است که ترکیه تا پیش از آغاز نشست آستانه، قرار است رایزنی هایی با مقامات ایران و روسیه برای متقاعد کردن آن ها جهت اقدام نظامی در استان ادلب برای بیرونه راندن تحریر الشام از این استان انجام دهد.
در همین راستا، برخی ناظران بر این باورند که دعوت ترکیه از رئیس کل ستاد نیروهای مسلح ایران برای سفر به این کشور و به دنبال آن اعلام سفر وزیر دفاع روسیه با ترکیه در روزهای آتی، با هدف بحث و رایزنی و متقاعد کردن این دو کشور برای راه اندازی عملیات نظامی در ادلب بوده است.
روز دوشنبه، رجب طيب اردوغان، رئيسجمهور تركيه اعلام كرد كه كشورش با دقت تمامي رويدادها و تحركات را در عراق و سوريه رصد ميكند. در نشانه ديگري از نگراني تركيه، اردوغان در نشست حزب عدالت و توسعه هشدار داد در صورت نياز، تركيه در عراق و سوريه وارد عمل خواهد شد؛ مسألهاي كه به معناي عمليات نظامي در خاك اين دو كشور خواهد بود.
اين عقيده وجود دارد که تركيه در فكر عملياتي گستردهتر و شديدتر از «سپر فرات» در خاك سوريه براي برطرف كردن دغدغههاي خود است. برخی تحليلگران، ادلب را مركز بعدي عمليات نظامي تركيه در داخل خاك سوريه به عنوان اقدامي پيشدستانه ميدانند. تركيه به دنبال افزايش قدرت و كنترل نيروهاي مسلح متحد خود از جمله گروه ارتش آزاد در ادلب است. گزارشها نشان ميدهد كه تركيه نميخواهد كنترل در دست نيروهاي کرد و جبههالنصره باشد و برای همین، در حال رايزني جهت عمليات نظامي خود در اين استان با روسيه و حتی ایران است.
سناریوی دوم؛ ایجاد منطقه کاهش تنشسناریوی دوم به ما می گوید که ایران و روسیه با اقدام یکجانبه ترکیه در سوریه و مشخصا ادلب موافقت نخواهند کرد و طرح جدیدی به آنکارا توسط تهران و مسکو ارائه خواهد شد.
برخی گزارش ها حاکی از آن است که روس ها با این اقدام ترکیه مخالف اند و می خواهند طرح دیگری را برای رفع نگرانی های ترکیه ارائه دهند. گزارش ها حاکی از آن است که روسیه در حال متقاعد کردن ترکیه برای پذیرش چهارمین منطقه کاهش تنش در سوریه در استان ادلب است تا از اقدام نظامی ترکیه در این منطقه جلوگیری کند.
در همین ارتباط، یک منبع دیپلماتیک در روسیه اعلام کرد، نشست بینالمللی درباره سوریه، اوایل سپتامبر در آستانه برگزار میشود و توافق در خصوص مناطق کاهش تنش در نزدیکی ادلب نیز در این نشست نهایی خواهد شد.
بنا بر گزارش خبرگزاری «اینترفکس»، این منبع آگاه گفته است، تأخیر در خصوص دستیابی به توافق برای ایجاد منطقه کاهش تنش در «ادلب» سوریه به دلیل اختلافات میان ترکیه و ایران در این کشور خاورمیانه است.
وی در ادامه تأکید کرد، طرفین تلاش دارند تا با ایجاد منطقه کاهش تنش در این بخش از سوریه در نشست آتی آستانه در اوایل سپتامبر به توافق رسند.
بنا بر این سناریو، طرح آتشبس و ایجاد مناطق کاهش تنش، شامل دو گروه تروریستی داعش و جبهةالنصره (القاعده) نمیشود. جبهة النصره پیشتر برای فرار از این لیست، استثنائا نام خود را به جبهة فتح الشام تغییر داده و اعلام کرده بود از القاعده جدا شده؛ اما روسیه و آمریکا و برخی کشورهای دیگر اعلام کردند این مسأله تغییری در ماهیت این گروه ایجاد نکرده و همچنان گروهی تروریستی قلمداده میشود.
این سناریو یکی از محتمل ترین سناریوهای پیش روی ادلب است؛ جایی که ایران و روسیه در حال تلاش برای متقاعد کردن آنکارا و حل اختلافات با این کشور برای ایجاد چهارمین منطقه تنش در ادلب هستند.
سناریوی سوم؛ اقدام نظامی سه جانبه ترکیه، ایران و روسیه
سناریوی سوم، شاید عدم قطعیت بیشتری را شامل شود؛ اما رسانه ها و گزارش های خبری حاکی از آن است که امکان وقوع آن و عملیات مشترک ایران، روسیه و ترکیه در ادلب بعید به نظر نمی رسد.
در همین زمینه، چند روز پیش خبرگزاری روسی اسپوتنیک نوشت: ترکیه، روسیه و ایران در حال آمادهسازی عملیات مشترک نظامی در سوریه هستند. بر اساس این گزارش، با توجه به اطلاعات به دست آمده این عملیات مشترک نظامی در سوریه از شهر ادلب آغاز میشود.
اسپوتنیک نوشت: روسیه و ایران عملیات خود را از جنوب شهر ادلب آغاز و ترکیه از جهت شمال پیشرفت خواهد کرد. همچنین گزارش شده که در حال حاضر نیروهای روسی در جنوب ادلب در روستای حلفایا حضور دارند.
لذا می توان گفت این سناریو شاید تا چند ماه پیش امکان وقوع بسیار کمی داشت اما اکنون با توجه به منافع و تهدیدات مورد توجه سه کشور، امکان حادث شدن آن بیش از پیش شده است.