سلسلهای از چالشهای خودساخته مانند شتاب برای سدسازی در اکثر رودهای اولیه ایران، مشکلات دسترسی به آب را پیچیدهتر کرد. ناظران میگویند که کاهش ذخیرههای آبی، به مناطق روستایی و شهرهای کوچک فشار اقتصادی آورده است. مناطقی که از شدیدترین تاثیرات زیستمحیطی رنج بردهاند.
به گزارش فرارو، در ادامه گمانهزنیهای رسانههای غربی درباره دلایل شکلگیری اعتراضات اخیر، یک مجله علمی آمریکایی نقش کمآبی و خشکسالی در برانگیختن ناآرامیهای اخیر ایران را مورد بررسی قرار داد.
مجله عملی ساینتیفیک امریکن طی یادداشتی به قلم اسکات والدمن، به خشکسالی شدید ایران پرداخت و نوشت: یکی از بزرگترین چالشهای اقتصادی ایران، چرخه شدید خشکسالیها است که از دهه ۱۹۹۰ شروع شد.
ایران از دهه 1990 دچار خشکسالی است
تاثیرات تغییرات آبوهوایی از جمله چالشهای زیستمحیطی ایران است که به برانگیختن اعتراضاتی در دهها شهر ایران کمک کرد.
به اعتقاد برخی کارشناسان، افزایش دما شرط اساسی سختیهای اقتصادی ایران است که به آشوب منجر شد. بنا به گفته کارشناسانی که منطقه را مطالعه میکنند، خشکسالی شدید، سوءمدیریت منابع آبی و طوفانهای گردوغبار در سالهای اخیر اقتصاد ایران را تضعیف کردهاند. ممکن است چنین عوامل زیستمحیطی در بزرگترین اعتراضات ایران در چند سال، نقش داشتهاند.
امیر هندجانی، پژوهشگر ارشد مرکز جنوب آسیا در شورای آتلانتیک گفته محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق ایران، فهمید که تغییرات آبوهوایی و سوءمدیریت در حال از بین بردن کشاورزی خانوادگی بود بنابراین دولت او به خانوادههایی که برای تأمین غذا در رنج بودند، یارانه پرداخت کرد. هنگامی که حسن روحانی، رئیسجمهور کنونی، تلویحا گفت که او آن منافع (یارانهها) را کاهش خواهد داد، ایرانیان خشمگین در روستاهای خشک به موج اعتراضات پیوستند.
هندجانی افزود: تغییرات آبوهوایی و کمبود آب وجود دارد. آنها دیگر نمیتوانند محصولات خود را کشت کنند و اکنون اعانه مالی هم از آنها گرفته میشود. این مجموعه از مسائل به یک باره اتفاق افتاد.
باربارا سالوین، مدیر برنامه آینده ایران در شورای آتلانتیک، گفته نقش تغییرات آبوهوایی در اعتراضات، "گسترده" بود که رسانهها درباره آن کمتر گزارش دادند. اعتراضات از شهرهای استانی شروع شد که پناهندگان آبوهوایی به جای تهران، آنها را خانه خود میدانند. این مناطق به طور سنتی محافظهکار بودهاند.
سالوین افزود: ایران برای ۱۴ سال دچار خشکسالی بوده است، بسیاری از آن مردمی که به شهرهای استانی آمدهاند، به این دلیل آنجا هستند که دیگر نمیتوانستند کشاورزی کنند. هیچ آبی برای مزارعشان وجود ندارد.
سوزان مالونی، پژوهشگر ارشد برنامه امنیت انرژی و اقلیم بنیاد بروکینگز، گفت: قطعا خشکسالی به طور کلان بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشت. خشکسالی به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی، الگویهای معیشتی و الگوی مهاجرت در اطراف ایران تاثیر گذاشته است. این مسئله اهمیت بزرگ سیاسی دارد. مسئلهای که در انتخابات ریاستجمهوری سال گذشته یک عامل بود. بنابراین، قطعا خشکسالی مسئلهای بوده که میتوان گفت در شکلگیری ناامیدیها و هدایت برخی از گلهمندیهای اساسی اعتراضات نقش داشته است.
کارشناسان میگویند ایران به طور فزاینده، در مسئله تغییرات آبوهوایی آسیبپذیر است. به گفته گروه بیندولتی تغییرات آبوهوایی، انتظار میرود که بارندگی در خاورمیانه تا پایان این قرن ۲۰ درصد کاهش یابد. ممکن است دما پنج درجه سلسیوس افزایش یابد.
طبق پژوهشی که انستیتوی فناوری ماساچوست در سال ۲۰۱۵ منتشر کرده، در سال ۲۰۱۷، خلیج فارس شاهد افزایش امواج حرارتی خواهد بود که زنده ماندن انسانها در آن دشوار خواهد بود. با کاستن از انتشار سوختهای فسیلی، میتوان بدترین اثرات چنین تغییرات شدیدی را مهار کرد. درصد بزرگی از این سوختها از سوختهای فسیلی خاورمیانه ناشی میشود.
در تابستان گذشته، ایران بالاترین درجه حرارت کره زمین - ۱۲۸.۷ درجه فارنهایت - را ثبت کرد.
سلسلهای از چالشهای خودساخته مانند شتاب برای سدسازی در اکثر رودهای اولیه ایران، مشکلات دسترسی به آب را پیچیدهتر کرد. ناظران میگویند که کاهش ذخیرههای آبی، به مناطق روستایی و شهرهای کوچک فشار اقتصادی آورده است. مناطقی که از شدیدترین تاثیرات زیستمحیطی رنج بردهاند.
سدسازی بیرویه به محیط زیست آسیب زده است
کاوه احسانی، استاد دانشگاه دیپول، گفته در واکنش به خشکسالی و موجهای گرمای کشنده، در ایران حس محیطزیستگرایی رو به رشدی وجود دارد. امواج حرارت شدید، به طور ویژه به کسر بزرگی از ایرانیان فقیر آسیب زده است. در حالی که طبقات متوسط و بالا میتوانند در جاهایی که دما در چند روز پیدرپی به ۱۱۰ درجه میرسد، کولر داشته باشند، بسیاری دیگر نمیتوانند. دیگران مجبور هستند در دمای کشنده کار کنند یا اینکه درآمدشان را از دست بدهند.
علاوه بر این، بیابانزایی فزاینده، طوفانهای عظیم گردوغبار بوجود آورده که شهرها را فراگرفته و فعالیت را فلج میکنند. گاهی اوقات مردمانی که در این طوفانها گیر میکنند، کشته میشوند.
احسانی گفته مسائل محیطزیستی، برخی را به خیابانها کشاند. زیرا اکنون تغییرات آبوهوایی تاحدودی به عنوان عامل بیعدالتی دیده میشود. "محیطزیستگرایی بیشتر به مسئله طبقهای تبدیل شده نه فقط طبقه متوسط بلکه واقعا مردم فقیر را نیز تحتتاثیر قرار میدهد."