در این دانشکده، یک استاد می‌تواند در یک روز، داور ۱۳ پایان نامه باشد!

پایان نامه های کارشناسی ارشد را باید محصولات نهایی یک محیط آموزشگاهی در این مقطع تحصیلی دانست که اگر فرایند اجرای آن به دقت ارزیابی و بررسی نشود، بخش عمده ای از اهداف این دوره تحصیلی محقق نخواهد شد؛ فرایندهایی استاندارد، منطقی و متداول که البته در برخی مراکز علمی رعایت نمی شود. مثل یکی از مهم ترین دانشکده های دانشگاه آزاد استان تهران که در آن یک استاد می تواند در یک روز داور 13 پایان نامه باشد!

به گزارش «تابناک»؛ یکی از مهم ترین اهداف دوره تحصیلی کارشناسی ارشد، که امروزه بسیاری از دانشکده های کشور در این مقطع دانشجو می پذیرند، آموزش آخرین روش های تحقیق و پژوهش به دانشجویان است تا این افراد بتوانند پس از پایان دوران تحصیل از آموخته های خود برای افزایش کیفیت و کمیت علم و دانش بهره بگیرند؛ موضوع مهمی که البته بررسی ها نشان می دهد در موارد متعدد در مسیر از پیش تعیین شده قرار نگرفته و تقریباً به سمت ناکجاآباد حرکت می کند.

از موضوع فروش پایان نامه و تکثیر قارچ گونه مؤسسه های فروش پایان نامه در اطراف مراکز آموزش عالی که بگذریم، فرایند تصویب، انجام و دفاع از پایان نامه های دانشگاهی نیز مسیر استانداردی را طی نمی کند و در بسیاری از دانشکده های کشور، دانشجویان پس از انجام پایان نامه های دانشجویی، آنچه باید از این فرایند به دست می آوردند، کسب نمی کنند.

باید یکی از اصلی ترین مقصران آسیب هایی که متوجه پایان نامه های دانشجویی است، متولیان و مسئولانی دانست که در بسیاری موارد، خود به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه ها و در مقام راهنما، مشاور و یا داور پایان نامه در این فرایند منابع مالی به دست می آورند و بعضاً بیش از آنکه دغدغه کیفیت و استانداردهای علمی و آموزشی را داشته باشند، بر مواجب دریافتی خود متمرکز می شوند.

هرچند مصادیق فراوانی برای اثبات این ادعا در بسیاری از مراکز آموزش عالی کشور وجود دارد، گزارش هایی به «تابناک» ارسال شده که به صورت مستند وجود اشکالات فراوان در فرایند تهیه و تنظیم پایان نامه و نیز مرحله دفاع از آنها را در یکی از دانشکده های دانشگاه آزاد نشان نمی دهد.

در دانشکده مذکور اساتید محدودی هستند که گرفتن پایان نامه با آنها برای دانشجویان مطلوب است و بر اساس گزارش های دریافتی تعداد محدودی از اساتید با ترافیک شدید پایان نامه مواجه هستند و از آن سو، بسیاری از اساتید امکانی برای راهنمایی و یا مشاوری پایان نامه و حتی داوری آن را نیز ندارند.

گزارش های دریافتی نشان می دهد، در دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی در نیم سال اول سال تحصیلی 94-93 و در 27 بهمن، یک استاد مشخص این دانشکده، داوری 11 پایان نامه دانشجویی را بر عهده گرفته که در این روز علی رغم تنظیم زمان اندک برای دفاع از پایان نامه ها، زمان دفاع از 3 پایان نامه با هم تداخل پیدا کرده است.

همین استاد داور که نامش نزد «تابناک»، موجود است، در 29 بهمن ماه سال 93 و به بیان دیگر، دو روز بعد، دوباره استاد داور 10 پایان نامه دانشجویی می شود؛ پایان نامه هایی که دو مورد آن در یک ساعت مشخص برگزار شده و از مابقی نیز با یک فاصله نیم ساعته دفاع شده است.

مروری بر نام اساتید راهنما، مشاور و داور این 21پایان نامه اثبات می کند که در دانشکده مذکور و به رغم حضور 86 عضو هیأت علمی، پایان نامه های دانشجویی بین چند استاد انگشت شمار توزیع شده است و ده ها استاد این دانشکده حتی در مقام داوری یک پایان نامه نیز حاضر نیستند!

اشکالی که از آن سخن به میان آمد، به قدری غیر واقعی و غیر منطقی بود که در گام اول، تصور بر خیالی و کذب بودن این گزارش می رود؛ اما مدیر پژوهشی دانشکده مدیریت در گفت و گوی کوتاه خود با «تابناک»، نه تنها موارد مذکور را تکذیب نکرد، بلکه دلایلی برای وقوعش برشمرد.

«بهرامی» در رابطه با اصل انجام 10 یا 11 دفاع به داوری یک استاد آن هم در یک روز گفت: معمولاً در روزهای پایان ترم که دانشجویان باید فارغ التحصیل شوند و عدم دفاع آنها مشکلاتی برایشان پیش می آورد، ما ناچار هستیم که برای یک استاد تا 13 پایان نامه برای دفاع تنظیم کنیم.

مدیر پژوهشی دانشکده مدیریت در مورد تداخل برخی جلسات دفاع با هم نیز گفت: این موضوع را من تأیید نمی کنم. ما در روزهایی که با ترافیک پایان نامه مواجه هستیم، هرچند استاندارد جلسه دفاع یک ساعت است، برای دفاع نیم ساعت در نظر می گیریم و از ساعت 8 صبح تا 5 بعد از ظهر این جلسات را برگزار می کنیم.

وی در مورد چرایی وقوع این اتفاق نیز گفت: دو دلیل عمده برای این موضوع وجود دارد؛ نخست اینکه دانشکده ما بیشترین دانشجوی تحصیلات تکمیلی اعم از ارشد و دکترا را در میان دانشکده های دانشگاه آزاد دارد و دیگر آنکه بسیاری از اساتید وقتشان اجازه تنظیم جلسه دفاع برای آنها را به ما نمی دهد.

این مقام مسئول در مورد اجبار دانشجویان دانشکده به انتخاب تعداد محدودی از اساتید به عنوان راهنما و مشاور نیز گفت: در دانشکده ما انتخاب استاد راهنما و مشاور کاملاً بر عهده دانشجوست و حتی اگر ظرفیت یک استاد پر شده باشد، ما دخالتی در این موضوع نمی کنیم و دانشجو می تواند با استادی که علاقه دارد، پایان نامه بگیرد.

وی در مورد اینکه گفته می شود برخی مسئولان ارشد دانشکده اجازه توزیع پایان نامه و درس میان دیگر اساتید را نمی دهند، گفت: روابط شخصی اساتید با یکدیگر مربوط به خودشان است.

گفته های این مسئول دانشکده در حالی است که یکی از دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشکده مذکور، در مورد آزادی انتخاب استاد راهنما و داور در این دانشکده برای دانشجویان به «تابناک» گفت: این درست است که در دانشکده ما دانشجویان در انتخاب استاد راهنما و مشاور آزاد هستند، اما در عین حال در دانشکده فضایی حاکم است که بر اساس آن گفته می شود اگر با برخی اساتید پایان نامه برداریم، در فرایند نگارش و دفاع از پایان نامه دچار مشکل می شویم؛ بنابراین، بیشتر دانشجویان تلاش می کنند اساتیدی را انتخاب کنند که دفاع با آنها دردسری ندارد، حتی اگر استاد دیگر سواد علمی بیشتری داشته باشد.

بنا بر این مطالب، هنوز فرایند اجرای پایان نامه های دانشجویی که رسالت اصلی آنها آموزش اصول اساسی پژوهش به دانشجویان و ارزیابی دقیق آموخته های دانشجویی است، در مسیر مشخصی قرار ندارد و ضعف در فرایند نظارت بر این ساز و کار در کنار تخطی برخی اساتید و مقام های مسئول اوضاع نابسامانی را در این حوزه پدید آورده است.

مشکلی بزرگ که البته نباید تصور کرد محدود به دانشکده مذکور است و قطعاً دامنه تخلف هایی از این قبیل بسیار گسترده تر است.

در دورانی که در بیرون از دانشگاه بازار پایان نامه فروشی آشکار و نهان داغ است و در درون دانشگاه ها نیز متخلفانی از دل دانشگاه دستی بر آتش تخلف ها دارند، باید از متولیان آموزش کشور پرسید آنها چه افقی برای آینده علم و دانش در کشورمان متصور هستند؟