اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بر دوم موضوع مهم استفاده از زبان محلی در رسانه و نیز آزاد بودن تدریس زبان و ادبیات مادری در مراکز آموزشی اشاره دارد، سال هاست که دستاویزی برای طرح برخی مسائل سیاسی و اعتراضات مردمی شده است و هنوز تکلیف مشخصی در مقام عمل برای آن وجود ندارد؛ اعتراضاتی مثل تجمع اخیر دانشجویان دانشگاه شهید مدنی تبریز که آنها را به پیگیری وعده های انتخاباتی رئیس جمهور در این حوزه کشانده است.
به گزارش «تابناک»، سال هاست عمل به قانون اساسی در حوزه تدریس و استفاده از زبان مادری در مناطق مختلف جغرافیایی کشور به یکی از حساس ترین و ظریف ترین مسائل قومی و محل تبدیل شده است. دولت ها در اجرای این اصل تا حدودی نگرانی و حساسیت دارند و مردم محلی نیز به صورت جدی پیگیر اجرای این اصل قانون اساسی هستند.
اگرچه استفاده از زبان و ادبیات محلی در استان های مختلف و در بخش رسانه از قبیل صدا و سیمای محلی و نیز روزنامه و مجلات محلی تا حدود زیادی حل شده و برای مثال در استان های آذری زبان و یا کرد زبان کشور در این حوزه مشکل چندانی وجود ندارد، اما تدریس زبان مادری در مدارس و دانشگاه ها همچنان با ابهام و اشکالات فراوانی همراه است.
اشکالاتی که از آن سخن به میان است، بارها مردم محلی و به ویژه دانشجویان را در استان هایی که دارای بیشترین جمعیت گروه های زبانی مختلف دارد، به تجمع وادار کرده است تا آنها از این طریق تدریس زبان و مادری خودشان را از دولت ها مطالبه کنند؛ مطالباتی که از سویی نیز به یک اهرم و شعار انتخاباتی خوب در اختیار نامزدهای انتخاباتی قرار می گیرد و هر بار موجی از حمایت را برای طراحان به ارمغان می آورد.
در تازه ترین فعل و انفعالات و اعتراضات دانشجویی به مسئله تدریس زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه ها، جمعی از دانشجویان دانشگاه شهید مدنی تبریز با برگزاری تجمع و سر دادن شعار، ضمن یادآوری شعارهای انتخاباتی رئیس جمهور نسبت به عدم ارائه درسی تحت عنوان زبان و ادبیات ترکی در دانشگاهشان اعتراض کردند.
این دانشجویان از این جهت حسن روحانی، رئیس جمهور کشور را مخاطب سخنان خود قرار دادند که او در هر دو دوره رقابت انتخاباتی برای پیروزی در انتخابات و جمع حداکثری آرای مردم آذربایجان به آنها وعده تدریس زبان و ادبیات مادری را در دانشگاه ها داده بود.
البته آقای روحانی تا حدود بسیار ناچیزی به این وعده داده شده جامه عمل پوشانده است و اکنون در دانشگاه تبریز و دانشگاه کردستان جذب دانشجو در مقطع کارشناسی و تدریس زبان و ادبیات ترکی و کردی انجام می شود، اما این حد از اجرای قانون اصلاً برای دانشجویان و مردم محلی کشورمان رضایت بخش نیست.
این را می توان از اعتراض اخیر دانشجویان دانشگاه شهید مدنی تبریز دریافت کرد که با برگزاری تجمع نسبت به این موضوع انتقاد کردند.
گفته می شود دانشجویان دانشگاه مدنی تبریز تا کنون هرچقدر که در این زمینه پیگیری و مکاتبه قانونی انجام داده اند، در این امر توفیقی نداشته اند و مسئولان دانشگاه، وزارت علوم و دولت علاقه چندانی به تدریس زبان ترکی در این دانشگاه ندارند!
از قرائن موجود اینگونه بر می آید که دولت مستقر به استقرار گروه درسی زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه تبریز و نیز استقرار گروه درسی زبان و ادبیات کردی در دانشگاه کردستان آنهم تنها برای خالی نبودن عریضه بسنده کرده است و علاقه چندانی برای اجرای تمام و کمال اصل 15 قانون اساسی ندارد.
این واقعیت که دولت تنها به تدریس دو زبان مادری آنهم در دو دانشگاه کشور بسنده کرده است و علاقه ای به گسترش این مطالبه قانونی ندارد را می توان به نوعی شتر سواری دولا دولای دولت در تدریس زبان و ادبیات مادری توصیف کرد؛ وضعیتی که ایرادات اساسی به آن وارد است و دولت نمی تواند نسبت به آن بی توجه باشد.
اگر تدریس زبان مادری بنا به هر دلیلی به صلاح کشور و منافع ملی نیست، پس دولت باید تدریس چنین دروسی را در دو دانشگاه تبریز و کردستان نیز متوقف کند، اما اگر واقعاً دولت اعتقاد دارد که در اجرای اصل 15 قانون اساسی مشکلی وجود ندارد، لازم است این موضوع را حتی المقدور در دانشگاه های دیگری نیز که خصایصی چون دانشگاه تبریز و کردستان برخوردار هستند، ادامه دهد.
در این مسیر شاید ایراد و ابهام هایی وجود داشته باشد که نگرانی نسبت به آنها تا حدودی نیز منطقی باشد اما بر اساس این اصل که دیکته نانوشته غلط ندارد، باید دولت در مسیر اجرای قوانین نسبت به اصلاح و بهبود کارایی آنها اقدام کند و نمی توان با بی توجهی به یک اصل قانونی و یا نگاه دوگانه به آن صورت مسئله را پاک کرد.
با این حال شاید حتی تدریس زبان و ادبیات مادری در دانشگاه های کشور نیز نتواند به صورت واقعی مطالبه مردم محلی را برآورده کند و آنها مطالبه دیگری چون تدریس زبان مادری در مدارس را نیز داشته باشند. بنا بر این شاید لازم باشد که دولت ها به صورت سنجیده تر و بر اساس منافع ملی شعارهای انتخاباتی خود را مطرح و برنامه های اجرایی خود را نیز در این مسیر عملیاتی کنند.
اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بر دوم موضوع مهم استفاده از زبان محلی در رسانه و نیز آزاد بودن تدریس زبان و ادبیات مادری در مراکز آموزشی اشاره دارد، سال هاست که دستاویزی برای طرح برخی مسائل سیاسی و اعتراضات مردمی شده است و هنوز تکلیف مشخصی در مقام عمل برای آن وجود ندارد؛ اعتراضاتی مثل تجمع اخیر دانشجویان دانشگاه شهید مدنی تبریز که آنها را به پیگیری وعده های انتخاباتی رئیس جمهور در این حوزه کشانده است.
