پس از آنکه شماری از شاعران نسبت به سرقت ادبی گسترده آثارشان توسط یکی از خوانندگان معاصر اعتراض کردند، در اتفاقی عجیب محمدعلی بهمنی، رئیس شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ که خود مسئول این امر محسوب میشود و باید به عنوان مقام مسئول پاسخگوی این اتفاق عجیب باشد ـ در جایگاه منتقد ظاهر شده و نامش میان شاعرانی است که نسبت به این اتفاق کمسابقه اعتراض کرده است.
به گزارش «تابناک»؛ سرقت یا کپی ملودی در ایران اتفاقی کاملاً مرسوم است اما سرقت ترانه و شعر اتفاقی نادر محسوب میشود که به صورت انگشتشمار در تاریخ موسیقی ایران رخ داده است. در روزهای پیشین، ابتدا متنهایی در فضای مجازی منتشر شد که نشان میداد، حمید هیراد (خوانندهای که در دو سال اخیر همراه با گروهی دیگر از خوانندگان مورد توجه بخشی از مردم قرار گرفته) شماری از اشعارش را از شاعران مختلف متشکل از قدما و معاصران و صاحبنامها و گمنامها برداشته و عیناً یا با تغییرات اندکی بدون ذکر نام خوانده است.
کشف وسعت این حرکت به یک رسوایی دامن زده که با واکنش شماری از این شاعران مواجه شد و تعداد قابل توجهی از شاعران با انتشار بیانیهای با تیتر «تضییع حقوق مؤلفین و حواشی ایجاد شده توسط حمید هیراد»، خواستار رسیدگی این موضوع از طریق مراجع ذیربط شدند.
در متن این بیانیه آمده است: «در کشور ما، احترام به حق مالکیت آثار هنری امری است فراموش شده و در این میان، شاعران بسیاری نیز قربانی آن شدهاند. از سویی عدم واکنش صنفی نیز به وخیم تر شدن این ناهنجاری انجامیده است. یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد، صیانت از آثار ادبی است. طبیعتا زمانی که این مسئولیت پذیری در قبال آثار کسانی چون مولانا و شهریار تبریزی و سیمین بهبهانی وجود نداشته باشد، شعر و ترانه امروز نیز از گزند دستبرد نوآمدگان در امان نخواهد ماند.
ما جمعی از شاعران و ترانهسرایان ضمن ناپسند دانستن سرقت ادبی و محکوم کردن آن، موارد زیر را که توسط حمید هیراد خواننده صورت گرفته، ناشایست دانسته و خواستار رسیدگی مراجع ذیربط در جهت احقاق حقوق از دست رفته صاحبان آثار هستیم؛
۱. استفاده اثر بدون کسب مجوز از صاحب اثر
۲. ضایع کردن حقوق مادی_معنوی شاعران و ترانهسرایان
۳. جعل نام و دستبرد در متن بدون اطلاع و رضایت صاحب اثر
۴. تلفیق ابیاتی از شعرای مختلف بدون کسب اجازه و ثبت تمامیت این کلاژ به نام حمید هیراد در پوستر و صفحه شخصی وی
۵. هتاکی و طرح داعیه شکایت از منتقدان و افرادی که در جهت تنویر افکار عمومی اقدام کردهاند
۶. اهانتهای زننده مدیر برنامههای حمید هیراد به منتقدان و کاربرد عبارات سگهای هار و گرسنه در مورد منتقدان!
در پایان ضمن پافشاری بر مصالح صنفی خویش اعلام میداریم که تا احقاق حق یکیک شعرایی که به دلیل نداشتن رسانهای رسا، از گفتار وا ماندهاند، از کار نخواهیم ماند.
و اما روی اصلی این پیکان به سمت تهیهکنندگان این دست آثار است که بدون توجه به حقوق پایمالشده، تنها به فکر تهیهی آثاری سودآور بدون منفعت ملی و ارتقای فرهنگی میباشند. بی شک این بنگاههای اقتصادی نیز باید پاسخگوی مطالبات برحق صنف شاعران و ترانهسرایان باشند و در صورت بی توجهی به مطالبات مذکور، با برخوردهای وسیعتر صنفی و دیگر اقدامات قضایی مواجه خواهند شد.»
سعید بیابانکی، امیرحسین مدرس، محمدعلی بهمنی، نیلوفر لاری پور، علیرضا بدیع، روزبه بمانی، علی آذر، اکبر آزاد، روزبه آزادی، محسن انشایی، علی ایلیا، یلدا انگالی، مهدی ایوبی، سارا بالو، امیر پیرنهان، پریا تفنگساز، امیر توده فلاح، کمال حسینیان، سعید دبیری، الهام دیداریان، رویا دیژن، ایرج زبردست، صابر ساده، هما سعادت، امید صباغ نو، آریا صلاحی، حمیدرضا صمدی، حامد صوفیپور، آبا عابدین، ایمان عباس پی، سیامک عباسی، حامد عسکری، اصغر علی کرمی، حسن علیشیری، حسین غیاثی، علی فردوسی، صابر قدیمی، اکبر قنبرزاده، یاسر قنبرلو، محمد مقتدایی، پرسا مقدس، ایلیا منفرد، مهدی موسوی میرکلایی، عمران میری، مهتاب یغما، علی اکبر یاغی طباز، میثم یوسفی بخشی از امضاکنندگان این بیانیه هستند.
در مقابل حمید هیراد در بیانیهای سعی کرد ماجرا را سامان دهند. این خواننده در بخشی از این بیانیه مدعی شد: «...استفاده عینی از بخشی از سرودهی شاعری یا تغییر یافتهی بیتی از ترانهای یا بهرهمندی محتوایی از شعر سرایندهی محترمی، منحصر به کار بنده نیست و سابقهای طولانی در ادب فارسی دارد و نمونههای این بهرهمندی اینجانب هم عموما مورد تایید اهالی ادب معاصر، ازجمله "شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی کشور" قرار گرفته است و نمونههای این به اصطلاح "تدوین" و پیوند، هرگز با مخالفت این شورا و یا مشروط نمودن تولید این آثار، مواجه نشدهاند و طبعا مثل سایر آثار دارای مجوز در این کشور، دارای سابقههای مستند در دفتر موسیقی وزارت ارشاد است.
البته بنده هم به عنوان عضو کوچکی از جامعهی هنری این خاک، برای نشان دادن اعتقادم به ناپسند بودن سرقت ادبی از آثار دیگران و رعایت عرف و ادب، در پیوست معرفی آثار ارائه شده، به ویژه در قطعات اخیر، مرجع هر برداشت را هم ذکر کرده و در صورت دسترسی، از شاعر مورد نظر هم کسب اجازه و رضایت نمودهام. ناگفته هم نماند که پرهیز از ذکر نام صریح و همگانی این عزیزان، صرفا به دلیل فقدان اعتماد کامل به صحت اسامی در محدودهی فضای مجازی و تردید اخلاقی در ضایع شدن حقوق صاحبان حقیقی این آثار بوده است نه نیتی دیگر...»
هرچند گفتههای حمید هیراد قابل پذیرش نیست و بدون تردید، باید شاعر مشخص و از او برای استفاده از شعرش کسب مجوز میشد، حاوی یک گزاره صحیح است و آن هم، تأیید شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی است. اتفاق جالبتر اینکه محمدعلی بهمنی، رئیس این شورا که باید پاسخگوی چنین اتفاقی باشد و بگوید چگونه این تعداد شعر را تأیید کرده و چنین اتفاقی زیر دستش رخ داده، خود در مقام مدعی ظاهر شده و نامش در میان امضاکنندگان نامه اعتراضی به هیراد است! به نظر میرسد پس از هیراد، بیشترین انتقاد متوجه عملکرد بهمنی و همکارانش در شورای شعر و ترانه ارشاد است که زیر دستشان چنین اتفاقاتی رخ میدهد.