مصرف مواد مخدر و به ویژه سیگار در شرایط کنونی یکی از بزرگ ترین معظلاتی است که بسیاری از افراد جامعه و به ویژه جوانان را درگیر کرده است؛ معضلی اجتماعی که گویا مسئولان هنوز راه حل مشخصی برای مقابله با آن پیدا نکرده اند و هر همان سیاست نخ نما و همیشگی شان را مطرح می کنند.
به گزارش «تابناک»، مقابله با مصرف مواد مخدر و گرایش روز افزون جوانان به این معضل اجتماعی سال هاست که به یکی از اصلی ترین شعارهای مسئولان ایرانی تبدیل شده است و آنها هر بار از طرح و ایده جدیدی برای مقابله با این مشکل رونمایی می کنند؛ طرح هایی که بر اساس آمار و اطلاعات نه تنها موفقیت آمیز نبوده است، بلکه اوضاع را از آن چیزی که بود نیز بدتر کرده است.
بررسی ها نشان می دهد در شرایط کنونی از میان 80 میلیون نفری که در ایران زندگی می کنند، چیزی حدود 20 میلیون نفر سیگار مصرف می کنند و از این میان نزدیک به 10 میلیون نفر آنها به نیکوتین اعتیاد شدید دارند.
بر اساس همین پژوهش ها نزدیک به 10 میلیون ایرانی روزانه بیش از 8 نخ سیگار مصرف می کنند و این رقم خسارت های بسیار زیادی را متوجه سلامت آنها و اطرافیانشان کرده است.
در این سن مصرف دخانیات اکنون به شدت کاهش یافته است و برخی گمانه ها از رسیدن این سن به 11 سال خبر می دهند. آمار و ارقام منتشر شده نشان ميدهد كه ارزش بازار سيگار ايران در هر سال حداقل سه هزار و 250 ميليارد تومان يعني حدود 3.2 ميليار دلار است که 30 درصد این میزان چرخش مالی توسط شرکت دخانیات اداره می شود و بقیه آن به دست شرکتهای خارجی و قاچاقچیان است.
برآورد شده که سالانه حدود 65 ميليارد نخ سيگار در كشور مصرف ميشود و اگر اين رقم را بر 20 تقسيم كنيم، معادل سه ميليارد و 250 ميليون پاكت سيگار ميشود. از این بین 25 ميليارد نخ واردات رسمي، 35 ميليارد نخ توليد داخل و ساير نخ های سيگار قاچاق وارد ميشود.
آمار مصرف دخانیات در ایران در بخش زنان نیز اکنون نگران کننده تر از هر زمان دیگر شده است و در همین رابطه برخی گزارش ها گویای این است که 3 تا 5 درصد دختران در سال هاي اول دانشگاه و 6 تا 8 درصد آنان در سالهاي آخر تحصيل خود استعمال سيگار را آغاز ميکنند. از سوي ديگر 28 درصد از دختران جوان قليان ميکشند و نزدیک به 400 هزار نفر از زنان و دختران ایرانی، عادت به پک زدن سیگار و قلیان دارند.
با توجه به اینکه مصرف دخانیات خسارت های بسیار شدیدی را متوجه سلامت افراد می کنند و انواع بیماری ها نظیر ضایعات شنوایی، سرطان، پوکی استخوان، پوسیدگی دندان، بیماری های قلبی، زخم معده، آسیب های جنسی و ... را برای آنها به ارمغان می آورد.
شاید برای هر فرد سیگاری و درگیر مصرف مواد مخدر این موضوع مطرح باشد که خسارت های ذکر شده فردی است و نمی تواند به افراد دیگر و حتی مسئولان ارتباط داشته باشد، اما تصور اینکه چیزی بیش از 20 درصد جمعیت کشور در معرض انواع بیماری های جسمانی هستند و سلامت شان تهدید می شود، به شدت نگران کننده است.
این حجم از خسارت از آن جهت بعد اجتماعی به خود می گیرد که بدانیم این جمعیت قابل توجه بخش اعزمی از نیروی انسانی جامعه را تشکیل می دهند که وارد شدن خسارت به آنها کشور را در بسیاری از عرصه با مشکلات عدیده ای رو به رو می کند.
از همین روست که مسئولان سال های سال نه تنها در ایران بلکه در اکثر کشورهای جهان برای مقابله با این موضوع سیاست های ویژه ای را در پیش گرفته اند.
در ایران اما این روند مقابله کمی با سایر کشورهای جهان متفاوت است. اگر در برخی کشورهای توسعه یافته تلاش می شود با افزایش سرگرمی و تفریح جوانان در حوزه های دیگر میزان مصرف به مواد مخدر کاهش پیدا کند، در ایران چنین موضوعی زیاد در سر لوحه برنامه های مسئولان نیست.
این را می توان از سخنان دکتر ایرج حریرچی، معاون وزیر و سخنگوی وزارت بهداشت برداشت که اخیراً در همین رابطه به رسانه ها گفت: مهمترین عامل پیشگیری از مصرف دخانیات توسط نوجوانان، افزایش قیمت است.
وی با اشاره به مطالعه ای که در زمینه مصرف دخانیات توسط نوجوانان انجام شده است، افزود: ۷۶/۷ درصد نوجوانان ما قطعا می دانند که مصرف دخانیات مضر است و ۳۸/۴درصد نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال در جامعه در معرض مواجهه با دود دخانیات در اماکن مسقف هستند.
این سخن که مهم ترین عامل برای کاهش گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر و به صورت ویژه سیگار، افزایش قیمت آن است البته در برخی مقاطع تاریخی در گذشته تا حدودی به حاشیه رفت.
برای مثال در مقطعی با تلاش های متولیان امر در مورد برچسب زدن به پاکت های سیگار و یا تبلیغات تلویزیونی تلاش شد که این روند گرایش جوانان به سیگار کاهش یابد، اما این اقدامات در کل نتیجه مثبتی به دست نیاورد و حاصل آن افزایش جمعیت جوانان و افراد گرایش به سیگار است.
با این حال شاید مهم ترین تصمیم مسئولان در همه این سال ها برای مقابله با مصرف مواد مخدر را بتوان افزایش قیمت این محصول دانست. اما واقعاً این قیمت تا کجا و تا چه میزان باید افزایش پیدا کند؟ آیا اینکه مسئولان قیمت سیگار را به سایر مواد مخدر مثل تریاک برسانند، سبب خواهد شد که مشکل پیش آمده حل شود؟
با توجه روند گذشته می توان نیتجه گرفت که چنین ادعایی نه عملیاتی است و نه تا کنون توانسته است اثر قابل قبولی داشته باشد.
با این روند شاید بتوان گفت مسئولان برای مقابله با این آسیب پیش آمده دست روی سیاست نخ نما و تکراری گذاشته اند که تاریخ ثابت کرده است موفقیت آمیز نبوده و نخواهد بود؛ اتفاقی که البته برخی عقیده دارند راهکارهای مطلوبی برای مقابله با آن مثل افزایش سرگرمی و تفریح جوانان و تزریق نشاط و سرزندگی به جامعه وجود دارد.