حدود هفت ماه از زلزله کرمانشاه گذشته است؛ زلزله‌ای هفت ریشتری که ٢١ آبان ماه سال ٩٦ کرمانشاه را لرزاند و خانه‌های زیادی را ویران و خانواده‌های زیادی را داغدار کرد. از همان لحظات اولیه بعد از زلزله مردم برای کمک به زلزله‌زدگان به سمت کرمانشاه سرازیر شدند؛ به نحوی که پلیس و هلال‌احمر برای رسیدن به مناطق زلزله‌زده دچار مشکل بودند و مجبور شدند حتی راه‌های ورودی شهر را ببندند.
به گزارش روزنامه اعتماد، هر شبکه اجتماعی را که باز می‌کردی، یک نفر شماره حسابی یا مکانی برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی اعلام کرده بود. ماشین بود که پر می‌شد از کمک‌های مردم و روانه می‌شد به سوی کرمانشاه و حساب‌هایی بود که از پول پر می‌شد. شخصیت‌ها و سلبریتی‌ها هم از پا ننشستند و با اعلام شماره‌حساب، کمک‌های چندمیلیاردی جمع‌آوری کردند، کمک‌هایی که استاندار کرمانشاه آنها را چنین برشمرد: «۶۳ میلیارد تومان کمک‌های مردمی در اختیار هلال احمر، ۲ تا ٢,٥ میلیارد تومان کمیته امداد، ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان زیباکلام، ٨.٥ میلیارد تومان علی دایی و ۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان خانم کلباسی قرار دارد.»
حالا هفت ماه گذشته اما مشکلات زلزله‌زدگان کرمانشاه به قوت خود باقی است. رقم تقریبی اعلامی چیزی حدود ٨١ میلیارد تومان می‌شود. هشتاد و یک میلیارد رقم بالایی است اما زلزله‌زدگان را که می‌بینی، انگار حتی هشت میلیارد هم کمک برای‌شان جمع‌آوری نشده است. هفته گذشته ویدئویی از عبدالرضا مصری، نماینده کرمانشاه در مجلس منتشر شد که در آن گفت: «خواهش ما از دولت این است که هر چه سریع‌تر یک لیست کامل از کسانی که به مردم اعلام کرده‌اند که دریافت‌کننده کمک برای زلزله‌زده‌ها هستند، آماده کند و میزان دریافتی آنها مشخص شود و هم نحوه هزینه‌کرد و عملکرد آنها برای مردم روشن شود.»
این ویدئو بازتابی گسترده در شبکه‌های اجتماعی داشت و انگشت اشاره مردم را به سمت سلبریتی‌ها گرفت که پس آن همه پول چه شد و بر سر آن وعده و وعیدها چه آمد؟ مگر قرار مردم این بود؟ خیلی‌های‌شان از بی‌اعتمادی به هلال‌احمر و از سر ناچاری به سلبریتی‌ها اعتماد کرده بودند و حالا معلوم نبود جواب این اعتماد چیست؟
فرهاد تجری، نماینده مردم قصرشیرین، سرپل ذهاب و گیلانغرب در مجلس در گفت‌وگو با «اعتماد» با اشاره به این که برخی آقایان حدود ٣٠ میلیارد تومان از پول‌های مردم را در اختیار دارند ولی هزینه‌ای نمی‌کنند و دستگاه‌های نظارتی باید پیگیر این مسائل باشند، گفت: «در آن ایام متاسفانه بعضی از افراد با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و حتی صداوسیما و با مظلوم‌نمایی یا با احساس مسوولیت، حساب‌های شخصی را برای دریافت کمک‌های مردمی اعلام کردند و این رویه باعث شد بخشی از کمک‌های مردمی جذب حساب‌های شخصی شود. بسیاری از حساب‌هایی که در زمان شرایط حاد و اضطراری سرپل‌ذهاب نتوانستند به وضعیت مردم منطقه یا زلزله‌زده کمک کنند.»
البته از همان ساعات ابتدایی بعد از زلزله شایعات زیادی درباره کمکها وجود داشت. همان شب اول بعد از زلزله هم که با مردم زلزله‌زده صحبت می‌شد، آنها معتقد بودند که کمک‌های مردم فقط به عده‌ای خاص رسیده و برخی در آن سرمای سوزان حتی چادر برای خوابیدن ندارند. متاسفانه نبود مدیریت منظم و یکپارچه باعث شد که این ظن و گمان‌ها زیاد شوند و حالا هم که هفت ماه از زلزله می‌گذرد، هنوز مشخص نیست که دقیقا چه بر سر آن همه کمک آمده است.
مصاحبه «اعتماد» با «فرهاد تجری» نایب‌رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی را در ادامه می‌خوانید با این توضیح که «اعتماد» تلاش کرد پاسخ برخی آقایان را نیز شنیده و همین‌جا منتشر کند و «اعتماد» آمادگی دارد توضیحات این افراد را نیز منتشر کند.
عبدالرضا مصری در مصاحبه‌ای گفته‌اند که ٣٠ میلیارد تومان کمک مردمی به زلزله‌زدگان کرمانشاه شده که مبلغ زیادی از آن معلوم نیست کجاست. این مبلغ از کجا آمده و شما این آمار را تایید می‌کنید یا نه؟
شاید رقم دقیق بیشتر یا کمتر باشد اما برآورد این است که حدودا ٣٠ میلیارد یا شاید بیشتر کمک‌های مردم به حساب سلبریتی‌ها و شخصیت‌ها واریز شده است. بخشی از این مبالغ هزینه شده است ولی بخشی از آن برای بهبود وضعیت این مردم هزینه نشده و شاید در حساب‌ها مانده است. به هر حال این موضوعی است که مطرح شده است. ٩ میلیارد به حساب یکی از آقایان واریز و نزدیک به ٣ تا ٥ میلیارد به حساب دیگری واریز شده است و شخصیت‌های دیگر هم مبالغ دیگری را جمع‌آوری کرده‌اند.
و این افراد هزینه‌ای برای مناطق زلزله‌زده نکرده‌اند؟
نکرده‌اند یا حداقل به تناسب رقم، کمکها خیلی جزیی بوده است. ما تاکنون ندیدیم که سلبریتی‌ها در جایی از کرمانشاه هزینه کرده باشند و نمود عینی داشته باشد. اتفاقی که افتاد این بود که در شرایط بحرانی و حاد، این افراد کمکها را جمع‌آوری کردند تا به مردم زلزله‌زده برسانند اما این مبالغ در حساب ماند و امروز که قرار است برای مردم هزینه شود، با توجه به افزایش قیمت‌ها و نرخ تورم و مسائل دیگری که پیش آمده، از ارزش این پول‌ها خیلی کاسته شد و اگر همان روزها برای مردم هزینه می‌شد شاید خیلی کمک جدی‌تر، موثرتر و قابل توجهی بود. یقینا در این مدت ارزش این پول پایین آمده و در آن زمان می‌شد بهتر از اینها هزینه شود. چهره‌هایی که این کمکها را جمع‌آوری کرده‌اند، یقینا حسن نیت دارند اما مدیریت‌شان مشکل داشت. در حسن نیت این افراد شکی نیست اما در زمان خودش این کار انجام نشد. البته کسانی هم بودند که شماره حساب اعلام کردند اما هیچ نقشی از هزینه‌کردشان نیست. به هرحال عده‌ای از احساسات مردم سوءاستفاده کردند و معلوم نشد کمک‌های جمع‌شده را برای خودشان جمع کردند یا خرج دیگری کردند و به چه شکل هزینه شد. این هم از مشکلاتی بود که متاسفانه به دلیل حس نوع دوستی مردم به وجود آمد. کمکها را افراد زیادی جمع‌آوری کردند و هیچ حساب کتابی نداشت.
به چه صورتی می‌خواهید پیگیر این مساله باشید؟ اصلا قصد پیگیری دارید؟ مهم‌ترین مساله شفاف‌سازی است و اینکه به مردم گزارش داده شود.
ما بعد از زلزله به سازمان‌های مذکور هشدار دادیم که نظارتی بر این کمک‌های جمع‌آوری شده کنند تا در مسیر صحیحی هزینه شوند و در راهی که مردم عزیز از سر دلسوزی و نوع‌دوستی برای آن کمک کردند، خرج شود. انتظار می‌رود که دستگاه‌های نظارتی مانند وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه، اطلاعات نیروی انتظامی و دادستانی به عنوان مدعی العموم با ورود به این موضوع به صورت دقیق میزان این پول‌ها را مشخص کنند. در همین زمینه نامه‌نگاری‌هایی انجام شده و ما از مسوولان درخواست کردیم تا به این موضوع نظارت کنند. معاون اول قوه قضاییه دستور پیگیری موضوع را دادند که امیدواریم هرچه زودتر این موضوع برای مردم روشن شود.
به هرحال مسوولیتی در قبال این پول‌ها وجود دارد. ممکن است این دوستان به هر دلیلی تصمیم نداشته باشند این پول‌ها را هزینه کنند اما این کمکها متعلق به مردم زلزله زده کرمانشاه است. آیا نهادی باید مسوولیت پیگیری این وضعیت را به عهده بگیرد؟
متاسفانه تمام اینها به دلیل ضعف مدیریت هلال‌احمر است. در شرایط بحرانی باید تمام کمکها از مجرا و مسیر هلال احمر به دست مردم برسد. ضعف و ناتوانی هلال احمر در انجام وظیفه‌شان و همچنین عدم اعتماد مردم باعث شده که هر شخصی برای خودش شماره حساب اعلام و شروع به جمع‌آوری کمک‌های مردم کند که در نتیجه یک فضای غیرقابل مدیریت و نادرست شکل بگیرد. امیدواریم به موجب قانون مدیریت بحران این وظیفه تقسیم کمکها و حتی جمع‌آوری آنها را از مجرای هلال احمر تعیین کرده است اما متاسفانه چه در بحران زلزله و چه بعد از آن هلال احمر به دلیل ضعف مدیریتی نتوانست وظیفه‌اش را به درستی انجام دهد و باعث شد که این قضایا به مناطق زلزله‌زده شکل بگیرد.
