در کشور ما به واسطه تعیین تعرفه واردات برای خودروهای وارداتی و امتیازی که برای شرکت های ایران خودرو و سایپا و همچنین برخی شرکت هایی که نسبت به مونتاژ خودرو در کشور اقدام می کنند، تولید خودروهایی که با توان داخلی طراحی، تولید و حتی مونتاژ می شوند، در اولویت قرار گرفته که طی سال هایی که این انحصار برای توانمندسازی صنعت خودروسازی داخلی ایجاد شده، تقریبا هیچ پیشرفتی نشده است.
به گزارش «تابناک»؛ این انحصار برای ایران خودرو و سایپا تا چند سال پیش، تنها عیبش فقط عدم پیشرفت و تولید خودروهایی که توان رقابت با نمونه های خارجی را داشته باشد، بود؛ اما حسن آن مشغول به کار بودن چند صد هزار کارگر و کارمند این کارخانه ها بود. متأسفانه این رویه باعث شده که به مرور آسیب ها و مشکلات ناشی از ایجاد این انحصار افزایش یافته و صنعت کشور را به نوعی با چالش مواجه سازد.
با الزامات قانونی که برای استانداردسازی محصولات تولیدی ایران خودرو و سایپا در نظر گرفته شد، بخشی از مشکلات ناشی از عدم استاندارد مرتفع شد، اما همچنان نمی توان رقابتی را بین خودروهای تولید داخل با خودروهای روز دنیا متصور شد. حتی تا اینجای کار را مردم شاید بپذیرند؛ اما اینکه با وجود چنین شرایطی خودروسازان بخواهند برای مردم، کشور و صنعت مشکل ساز بشوند، به هیچ عنوان قابل قبول و قابل تحمل نیست.
از ابتدای سال جاری تاکنون، نوسانات قیمت ها از بازار ارز، سکه و طلا شروع شد و اولین جایی که واکنش فوری به آن نشان داد، بازار خودرو و خودروسازان داخلی ما بودند؛ هرچند به نظر می رسد با اقداماتی که آنها از ماه های پایانی سال گذشته شروع کردند، پیش بینی چنین شرایطی را می کرده اند، نه تنها اقدام به جلوگیری از ایجاد یک معضل و مشکل اقتصادی در کشور نکرده اند، بلکه برای کسب سود بیشتر از این فضا قدم برداشته اند.
خودروسازان از سال گذشته تاکنون فروش و پیش فروش های محدودی را در دستور کار خود قرار دادند تا جایی که یکی از نمایندگان مجلس در گفت و گویی اعلام کرد، ایران خودرو و سایپا در چنین شرایطی، اقدام به «احتکار» 90 هزار خودرو کرده اند که سهم نارنجی پوشان جاده مخصوص 60 هزار خودرو و سهم آبی پوشان 30 هزار خودرو بوده است؛ اقدامی که هرچند هر دو خودروساز آن را رد کردند، بررسی وضعیت بازار و عرضه و تقاضا بیشتر درستی حرف نماینده مذکور را به اثبات می رساند تا خودروسازان.
همین رویه باعث شد که قیمت برخی خودروهای خودروسازان داخلی سر به فلک بکشد و اختلاف قیمت عجیبی بین خودروهای موجود در بازار با خودروهای کارخانه ایجاد شود. همین موضوع باعث شد که ایران خودرو و سایپا در چند نوبت بدون هرگونه اخذ مجوز قانونی و به بهانه افزایش قیمت ها در بازار آزاد و افزایش قیمت دلار، نسبت به افزایش قیمت خودرو اقدام کنند و در نهایت شورای رقابت هم در یک مصوبه فرمایشی و بدون هرگونه توضیحی درباره چگونگی افزایش قیمت و اعلام قیمتی که باید افزایش روی آن اعمال شود، رأی به گران کردن خودروها بین 5 تا 7 درصد داد.
مشکلات ایجاد شده اقتصادی که یکی از جدی ترین آنها در بازار خودرو بود، باعث شد تا به پشتوانه برخی چهره ها و حمایت مردم، دوباره ساز تحریم خرید خودروی صفر اعم از داخلی و خارجی کوک شود و دولت هم که فضا را بهم ریخته می دید، بعد از چند ماه تازه به یاد آورد که دو خودروساز انحصاری بدون هیچ ملاحظه ای در حال بهم ریختن وضعیت اقتصادی بازار خودرو هستند که می توان تأثیر آن را به وضوح بر دیگر عرصه های اقتصادی نیز دید.
فعال شدن دوباره «کمپین نخریدن خودرو» و اعلام مسئولان دولتی برای عرضه خودرو، ایران خودرو و سایپا را مجبور به عرضه دوباره خودروها در سایت های فروش شان کرد؛ اما فروشی که تقریبا هیچ «خروجی» ندارد و بیشتر شبیه به یک «شوی تبلیغاتی» است. در این گزارش بناست که فروش و پیش فروش خودروهای سایپا مورد بررسی قرار بگیرد. وضعیت فروش و پیش فروش ایران خودرو را در گزارش دیگری به بررسی خواهیم نشست.
سایپا اخیرا در مصوبه ای نسبت به فروش و پیش فروش خودروهای خود اقدام کرده و تقریبا همه محصولات خود به غیر از ساندرو و استپ وی را در سامانه خود قرار داده است؛ اما تقریبا می توان گفت که تلاش برای خرید این خودروها که در سایت این شرکت خودروسازی قرار گرفته، بیهوده است و دقیقا معلوم نیست چه کسانی می توانند از سامانه فروش «سایپا» خودرو خریداری کنند.
بسیاری از مخاطبان و کاربران سایت «تابناک» با ارسال عکس ها و متن های گلایه آمیز از این نحوه فروش گلایه کرده و آن را نوعی شوی تبلیغاتی خوانده اند که احتمالا عوایدش فقط به جیب کسانی می رود که با امتیازات خاص می توانند اقدام به خریداری خودرو کنند.
با وجود ایجاد «کمپین نخریدن خودرو»، به نظر می رسد، استقبال آنچنانی از فروش و پیش فروش شرکت مذکور و سایر شرکت ها نشده باشد، چون فعالیت چند روزه این سامانه و تکمیل نشدن ظرفیت که بلافاصه منجر به بسته شدن سایت فروش خودروهای عرضه شده خواهد شد، نشانگر همین مسأله است؛ اما جالب اینجاست که در چنین شرایطی، باز هم امکان خرید تقریبا برای خریداران احتمالا «عادی» صفر است.
جالب تر اینجاست که فروش خودروی سایپا ـ که اختلاف قیمت قابل توجهی با بازار آزاد دارد ـ از ابتدای ثبت نام میسر نبود و در فاصله کوتاهی هم سایت عرضه کننده، اعلام کرد که به دلیل تکمیل ظرفیت، امکان ثبت نام خودروی مذکور وجود ندارد. در مورد برخی خودروهای دیگر هم اگر شما اینترنت فوق العاده ای هم داشته باشید و مرتبا برای خرید خودرو دکمه ثبت را بزنید، باز هم با این پیغام مواجه خواهید شد که «متأسفانه ازدحام کاربران حاضر در سایت، از ادامه روند خرید توسط شما جلوگیری کرده است. لطفا جهت خرید خودرو مجددا اقدام فرمایید.»
متأسفانه این عملکرد «سایپا» نه تنها مشکلی از وضعیت اقتصادی بازار خودرو حل نخواهد کرد، بلکه به غیرشفاف بودن آن دامن زده و دست دلالان را به جای کارخانه تولیدی به روی بازار می گشاید. اقدامی که باید مسئولان دولتی، نظارتی و آقایان در وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین کارخانه مزبور به بررسی آن پرداخته و در مقابل افکار عمومی پاسخگو باشند.
برای شفاف شدن بازار و کوتاه شدن دست دلالان از تصمیم گیری با جای کارخانه و نهادهای تصمیم گیر در ارتباط با تعیین روند بازار و قیمت ها، پیشنهاد می کنیم که سایپا اعلام کند که میزان مراجعه به سایت فروش این کارخانه چه میزان است که مرتبا پیغام خطا برای خریداران صادر می کند. یعنی کاربران سایت این کارخانه از کاربران سایت های پربازدیدکننده خبری و اجتماعی و یا فروشگاه های آنلاین که بعضا از یک میلیون نفر عدد آن می گذرد، بیشتر هستند که توان پشتیبانی وجود ندارد و مخاطب مرتب پیغام خطا دریافت می کند؟
پیشنهاد دیگر آن که در راستای ایجاد شفافیت و جلوگیری از گمانه زنی هایی مبنی بر اینکه افراد خاص فقط می توانند نام نویسی کرده و خرید انجام دهند، فقط در مورد خودروی سراتو، سایپایی ها اعلام کنند، در فروش و پیش فروش اخیر، چند خودرو از نوع «سراتو» برای فروش عرضه شده است؟ چه کسانی موفق به ثبت نام این خودرو شده اند و در نهایت هم اسامی که توانسته اند از شهرها، استان ها و احیانا روستاها و مناطق مختلف این خودرو را ثبت نام و خریداری کنند، اعلام شود.