در مطالعات محققان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی 320 هزار کیلومتر مربع از کشور به عنوان کانون‌های مستعد ایجاد گرد و غبار در کشور شناسایی شد که حدود 10 درصد از این کانون‌ها به عنوان کانون‌های فعال و اولویت‌دار برای برنامه‌های اجرایی مهار تعیین شده است، ضمن آنکه در مطالعات دیگری اعلام کردند 11 درصد از سطح کشور متشکل از واحدهای سنگی است که پتانسیل ایجاد منابع آب‌های کارستی را دارد.
به گزارش ایسنا، تولید اطلاعات پایه، تهیه و تولید نقشه‌ها، گزارش‌ها، اطلس‌ها، بررسی‌های مخاطرات طبیعی در کشور با هدف کاهش مخاطره سرمایه‌گذاری، ایجاد محیط شهری ایمن برای زندگی انسان‌ها و تولید داده‌های ناشی از آن در قالب طرح ریزپهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه، طرح فرونشست زمین، مطالعات لرزه زمین‌ساخت، سیل، مطالعات پایش و مهار گردوغبار، ایجاد پایگاه داده‌ها و کتابخانه دیجیتال علوم زمین از جمله ماموریت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است.
در این راستا، تهیه و تکمیل نقشه‌های زمین‌شناسی، اکتشاف موادمعدنی، ژئوفیزیک هوایی، بررسی مخاطرات طبیعی زمین، بررسی‌های آزمایشگاهی و پتانسیل‌یابی ژئوپارک‌های ایران به‌عنوان چند شاخص مهم این مجموعه در دستور کار قرار دارد.
پی‌جویی و شناسایی مواد معدنی در کشور به عنوان زنجیره ابتدایی اکتشاف در کشور یکی از ماموریت‌های سازمان زمین‌شناسی است که در این راستا بررسی‌های اکتشافی سیستماتیک و با بهره‌گیری از داده‌های مربوط به نقشه‌های زمین‌شناسی، نقشه‌های ژئوشیمیایی، داده‌های ماهواره‌ای و ژئوفیزیک هوایی، اطلاعات معادن و نشانه‌های معدنی، شناسایی محیط‌های رسوبگذاری و ژئودینامیک و تلفیق ومدل‌سازی این داده‌ها در محیط GIS، نقشه‌های پتانسل معدنی عناصر تهیه خواهد شد.
انجام 500 هزار کیلومتر خطی برداشت ژئوفیزیک هوایی به‌منظور اکتشاف کانسارهای پنهان مواد معدنی و آماده‌سازی نقشه‌های دورسنجی اطلس موضوعی 1:250000 ایران (تهیه تصویر- نقشه‌های ماهواره‌ای) و انجام مطالعات دورسنجی و شناسایی مناطق پتانسیل‌دار معدنی در استان‌های کشور با استفاده از تصاویر ASTER از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه است.
علاوه بر آن شناسایی 400 محدوده امیدبخش از پهنه‌های اکتشافی و کشف ذخایر جدید از کانسارهای سطحی شناسایی شده قبلی در اعماق در دستور کار این سازمان است.
معرفی منابع معدنی در دریاچه ارومیه
با توجه به اهمیت طبیعی، سیاسی و اجتماعی احیای دریاچه ارومیه، این سازمان مطالعه جامعی را روی نحوه حفظ و احیای آن انجام داده و طی بررسی‌های انجام شده در زمینه بهره‌برداری اقتصادی از املاح دریاچه ارومیه با رعایت ملاحظات زیست محیطی، مشخص شد برداشت اصولی و استاندارد از املاح شورابه نه تنها هیچ مخاطره‌ای برای دریاچه ندارد، بلکه کاملا در راستای تسریع در احیای بهینه این دریاچه بوده و می‌تواند به عنوان معیشت جایگزین اهالی بومی نیز قرار گیرد.
با توجه به بررسی‌ها هم اکنون دریاچه ارومیه دارای بیش از 2 میلیارد تن شورابه با عناصر منیزیم و پتاسیم و لیتیوم است و مناطق حاشیه جنوبی دریاچه چون "بندر رحمانلو"، "چی‌چست" و "آق‌گنبد" در اولویت استحصال املاح قرار گرفته است.
معرفی آب‌های کارستی
با توجه به کمبود ذخایر آبی در کشور و اهمیت توجه به منابع آبی جدید، آبخوان‌های کارستی یکی از پتانسیل‌های بالقوه موجود در کشور است که با مطالعات صورت گرفته 11 درصد از سطح کشور متشکل از واحدهای سنگی است که پتانسیل ایجاد این نوع منابع آبی را دارد.
طی مطالعات سازمان زمین‌شناسی در مقیاس ناحیه‌ای، بیش از 183 هزار کیلومتر مربع از کشور مستعد تشکیل آبخوان‌های کارستی تشخیص داده شد و مورد مطالعه قرار گرفت و با توجه به مطالعات صورت گرفته تاکنون، پیش‌بینی می‌شود امکان تامین حداقل 50 درصد از آب شرب کشور، از این نوع آب وجود دارد.
معرفی کانون‌های مستعد گردوغبار
با توجه به افزایش شدت و اثرات ناشی از پدیده گردوغبار خصوصا استان‌های غربی و جنوبی شناخت و مهار این پدیده به یکی از مسائل مهم دولت تبدیل شد. بر همین اساس سازمان زمین‌شناسی بررسی ابعاد مختلف این مساله را از سال 1393 در قالب یک طرح کلان ملی و منطقه‌ای در دستور کار خود قرار داد.
در این مطالعات 320 هزار کیلومتر مربع از کشور به عنوان کانون‌های مستعد ایجاد گرد و غبار در کشور شناسایی شد که با مطالعات تفصیلی‌تر حدود 10 درصد از این کانون‌ها به عنوان کانون‌های فعال و اولویت‌دار برای برنامه‌های اجرایی مهار تعیین شد.
با مطالعات انجام‌شده، مشخص شد با مهار این کانون‌ها، اثر این پدیده در دو منطقه خوزستان و سیستان و بلوچستان در کوتاه مدت و خروج از بحران وجود دارد.
پتانسیل‌یابی ژئوپارک‌های ایران
امروزه موضوع ژئوتوریسم و ژئوپارک رویکرد اصلی توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای پیشرفته و همچنین کشورهایی است که منابع و ذخایر طبیعی محدود داشته و یا از لحاظ صنایع و تولیدات وابسته به آن ضعیف هستند.
بهره‌گیری از توان طبیعی و میراث زمین‌شناختی مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته، به ویژه روستاها و شهرهای کم برخودار صنعتی در راستای رفع محرومیت و ایجاد محرک‌های توسعه و تحقق هدف‌های تعیین شده در سند چشم‌انداز بیست ساله کشور، از اهداف اصلی برنامه‌های ژئوتوریسم و ژئوپارک‌ها است.
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی پرسابقه‌ترین سازمان در منطقه خاورمیانه از دیدگاه بررسی‌های مربوط به میراث زمین‌شناختی و ژئوتوریسم است و نقش کلیدی و مهمی در سازماندهی و مدیریت مطالعات ژئوتوریسم و ژئوپارک در کشور برعهده دارد. این سازمان برنامه بررسی توانمندی‌ها و پدیده‌های زمین‌شناختی کشور را بلافاصله پس از فراخوان یونسکو در سال 2000 میلادی آغاز کرد.
با توجه به تصویب برنامه بین‌المللی علوم‌زمین و ژئوپارک‌ها (IGGP) در مجمع عمومی یونسکو در سال 2016، این موضوع از این پس در شمار برنامه‌های اصلی و مهم این سازمان خواهد بود.
همچنین مسوولیت مطالعه، شناسایی و معرفی میراث زمین‌شناختی کشور، به صورت وظیفه‌ای قانونی طی مصوبه هیات وزیران به سازمان زمین‌شناسی واگذار شد و این سازمان به عنوان نهاد مرجع امور مربوط به میراث زمین‌شناختی در کشور معرفی شده است.
بر این اساس این سازمان بعنوان محور مطالعات مربوط به ژئوتوریسم و میراث زمین‌شناختی در کشور مطرح شده و مسئولیت مستقیم تدوین "آیین‌نامه ژئوپارک‌ها" را به عهده دارد. این امر لزوم اختصاص یک گروه و یا مدیریت برای تمرکز بر روی این موضوعات و ایفای نقش کلیدی سازمان در کشور را بدیهی می‌کند.
انجام پژوهش‌ها و بررسی‌های زیربنایی مرتبط با گوناگونی زمین‌شناختی و میراث زمین‌شناختی، شناسایی توانمندی‌ها و پتانسیل‌ها در زمینه توسعه زمین‌گردشگری و ژئوپارک در کشور، تدوین برنامه‌های راهبردی برای بهره‌برداری اصولی، حفاظت و نگهداری و آموزش و پژوهش در مورد پدیده‌های زمین‌شناختی و همکاری در بررسی و تایید مناطق پیشنهادی برای تاسیس ژئوپارک‌های جدید از جمله فعالیت‌های اصلی این سازمان در زمینه مطالعات ژئوتوریسم و ژئوپارک بوده است.
علاوه بر آن این سازمان با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش‌عالی در انجام پایان‌نامه‌های مرتبط با ژئوتوریسم و ژئوپارک به صورت مشترک همکاری داشته است که از آن جمله می‌توان به انجام مطالعات تفصیلی منطقه‌ای در استان‌های مختلف کشور، معرفی 33 منطقه مستعد پیشنهادی جهت ثبت به عنوان ژئوپارک در سطح کشور و ایجاد و توسعه موزه‌های تخصصی علوم زمین اشاره کرد.
اکتشاف مواد معدنی با روش ژئوفیزیک هوایی
روش ژئوفیزیک هوایی یکی از فناوری‌های نوین جهت انجام مطالعات اکتشافی و زمین‌شناسی است که به کمک این فناوری می‌توان به اطلاعات با ارزشی در مورد ساختارها و توده‌های پوشیده و پنهان زیرسطح زمین دست یافت.
با توجه به دو فروند بالگرد و چند ست دستگاه برداشت بیش از 500 هزار کیلومتر خطی تاکنون، پردازش و تفسیر داده انجام شده که این فعالیت‌ها شامل پروژه‌های ژئوفیزیک هوایی منطقه جیرفت-اسفندقه استان کرمان، مرند- جلفای استان آذربایجان‌شرقی، سنگان استان خراسان‌رضوی، دهشیر استان یزد و فسا در استان فارس می‌شود.
