روز گذشته برخی سایتها نوشتند: «با وجود اخبار و شایعاتی که در روزهای گذشته درباره فیلترینگ اینستاگرام مطرح شد و پخش برنامه جنجالی «بیراهه» نیز به آن دامن زد، به نظر میرسد اینستاگرام فعلا فیلتر نمیشود و دغدغه اصلی دبیر کمیته تعیین مصادیق، همچنان فیلترینگ تلگرام است.» اما فیلترنشدن اینستاگرام دلیلی برای بسته شدن پرونده فیلتر تلگرام نبود و هنوز این بحث داغ است. برخی مسئولان اصرار به تداوم فیلتر دارند و برخی دیگر ایجاد محدودیت را در استفاده کاربران تلگرام بیتاثیر دانستهاند.
به گزارش روزنامه آرمان، دیروز عبدالصمد خرمآبادی معاون دادستان کل کشور چنین نوشت: «بر اساس آماری که مرکز ملی فضای مجازی در تاریخ نوزدهم تیر ماه ۱۳۹۷ اعلام کرده، تعداد ۳۰ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از طریق فیلترشکنهای هاتگرام و تلگرام طلایی، فیلتر تلگرام را دور میزنند و اینترنت بدون فیلتر هاتگرام و تلگرام طلایی را وزارت ارتباطات تامین میکند. این در حالی است که فعالیت فیلترشکنهای داخلی نظیر هاتگرام و تلگرام طلایی برخلاف اهداف و سیاستهای تعیین شده در مصوبه شورایعالی فضای مجازی است. مصوبه مربوط به «سیاستها و اقدامات ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی» حدود یک سال پیش(خرداد ۱۳۹۶) به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده و فراگیر شدن پیامرسانهای داخلی و جلوگیری از دسترسی بیگانگان به دادههای عظیم کشور صراحتا جزو اهداف و سیاستهای مذکور در این مصوبه هستند. از آنجا که فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی هم مانع از فراگیر شدن پیامرسانهای داخلی و هم موجب دسترسی بیگانگان به دادههای عظیم کشور خواهد شد، لذا فعالیت این دو نرم افزار برخلاف مصوبه شورای عالی فضای مجازی است. اینکه نهادهای ذیربط منتظر بمانند تا تلگرام و سایر پیامرسانهای خارجی بستر ارتباطاتی مردم در فضای مجازی کشور را فراهم و شرکتهای داخلی را به عمله تلگرام تبدیل کنند، نهایت تنبلی است. اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی نیاز به عزم جدی دارد. نهادهای ذیربط باید تنبلی را کنار بگذارند و از هرگونه فعل یا ترک فعل که موجب استمرار حاکمیت دشمن بر فضای مجازی کشور میشود خودداری کنند. باید ارتباط بین هاتگرام و تلگرام طلایی را با شبکه اجتماعی تلگرام قطع کرد و برای فراگیر کردن پیامرسانهای مستقل داخلی باید کمر همت را محکم بست، انشاءا... این اتفاقهای مبارک بهزودی خواهد افتاد».
فیلتر اینستاگرام؟
آنچه خرمآبادی نوشته به معنای مقصر قلمداد کردن وزارت ارتباطات است که بر خلاف گذشته هنوز پاسخی از سوی این وزارتخانه منتشر نشده است. اما میتوان به آنچه رجوع کرد که آذری جهرمی در اردیبهشت ماه پس از فیلتر تلگرام منتشر کرد. او نوشته بود: «دسترسی شهروندان به منابع اطلاعات، توقف ناپذیر است؛ هرچند استفاده از یک نرمافزار متوقف شود. نرمافزارهای بدیل، شناسایی و جریان آزاد اطلاعات، مجددا فعال و در گردش خواهد بود. این خاصیت و لازمهی دسترسی آزاد به اطلاعات در عصر ارتباطات است. فناوری به خودی خود، نه مجرم است نه مفسد و نه منحرف؛ این بشر است که با استفاده نادرست از آن، جرم یا فساد در فضای زندگی مجازی را ترویج میکند». این سطور به معنای مخالفت وزیر جوان با فیلتر تلگرام است. آنچه آذری جهرمی بیان کرد مورد تایید دیگران از جمله تعداد زیادی از نمایندگان مجلس هم هست. چنانکه طیبه سیاوشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: «آمار خروج افراد از تلگرام پس از فیلترینگ نشان داد درصد پایینی از مردم از تلگرام خارج شده بودند و بقیه با فیلترشکن به تلگرام میآمدند، اینستاگرام هم اگر فیلتر شود، همین نتیجه را درپی دارد. ضمن اینکه اینستاگرام هم فرصت است هم تهدید و متاسفانه نتوانستهایم از فرصتهای آن به اندازه کافی بهره ببریم، با فیلتر کردن اینستاگرام فرصت تهدید آن از بین نمیرود.» در مورد آمار استفاده کنندگان از تلگرام که سیاوشی به آن اشاره کرد، وزیر ارتباطات هم خرداد سال جاری در مجلس چنین به ارائه آمار سرنوشت کاربران تلگرام پرداخت: «بعد از فرآیند مهاجرت، یک میلیون نفر کلا تلگرام را حذف کردهاند و در حال حاضر نیز مجموعا هفت میلیون نفر پیامرسانهای داخلی را نصب کردهاند و با توجه به اینکه برخی افراد همزمان چند پیامرسان دارند، در مجموع 5/10 میلیون نفر مشترک اقدام به نصب فعال پیامرسانهای داخلی کردهاند. ۲۵ درصد کاربران پیامرسانهای خارجی به پیامرسانهای داخلی مراجعه کردهاند و ۷۵ درصد باقیمانده نیز یا همچنان در آن پیامرسانها باقی ماندهاند، یا ترجیح دادهاند از دیگر پیامرسانها استفاده کنند».
دولت؛ مخالف فیلتر و فیلترشکن
بنا به آمار وزیر ارتباطات استقبال از پیامرسانهای داخلی یک چهارم مخاطبان تلگرام است و بسیاری از افراد با استفاده از فیلترشکن کماکان از تلگرام استفاده میکنند که دیروز معاون دادستان کل کشور تقصیر را متوجه وزارت ارتباطات کرد. این در حالی است که وزیر ارتباطات در خردادماه سال جاری منکر پشتیبانی تلگرام بدون فیلتر شد. محمدجواد آذریجهرمی درخصوص شایعه انتشار نسخه بدون فیلتر پیامرسان تلگرام گفته بود: «وزارت ارتباطات و شخص بنده تاکنون گزارشی مبنی بر اینکه این پیامرسان بدون فیلتر در دسترس قرار گرفته باشد یا تغییراتی در آن به وجود آمده باشد دریافت نکردهایم، نسخه بدون فیلتری نیز از مرجع رسمی تلگرام تاکنون مشاهده نشده است». همچنین آذری جهرمی 25 اردیبهشت گفته بود: «یکی از دلایل مخالفت دولت با فیلترینگ این است که اگر برخی از اپلیکیشنها اثر مخربی داشته باشند، در کنار آن استفاده و فراگیر شدن فیلترشکنها هم اثرات مخرب امنیتی زیادی دارند».
شاکی پرونده تلگرام: اعتراض میکنیم
از سوی دیگر دیروز شاکی پرونده فیلتر تلگرام انتقاداتی را مطرح کرد. دهم اردیبهشت بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه، دستور مسدودسازی پیامرسان تلگرام را صادر کرد. پس از آن هشت وکیل دادگستری و ادمین یکی از کانالهای تلگرامی در 17 اردیبهشت از بازپرس صادرکننده این دستور تحت عنوان سلب آزادی شخصی افراد و محروم کردن آنها از حقوق مقرر در قانون اساسی شکایت کردند و یک جلسه بازپرسی نیز با حضور شاکیان پرونده در شعبه دادسرای کارکنان دولت برگزار شد. 17 تیرماه اما دادستان تهران از صدور قرار منع تعقیب برای بازپرس صادرکننده حکم فیلتر تلگرام خبرداد. دیروز وکیل دادگستری و شاکی بازپرس پرونده فیلتر تلگرام گفت: هر چند هنوز قرار منع تعقیب صادره به ما به عنوان شاکیان پرونده ابلاغ نشده، اما در صورت ابلاغ به این قرار اعتراض میکنیم. سعید دهقان اظهار کرد: قرار منع تعقیبی که دادستان تهران از صدور آن خبر داده، تا این لحظه به هیچ کدام از شاکیان این پرونده شامل هشت وکیل دادگستری و مدیر یکی از کانالهای تلگرام، ابلاغ نشده است. شاکی بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه که دستور مسدودسازی تلگرام را صادر کرده، افزود: «اگر قرار باشد، استدلالهای حقوقی و قانونی وکلای دادگستری به هیچ انگاشته شود، مسیر دادخواهی برای جامعه که در قانون هم پیشبینی شده، بسته میشود».