«توکاتا / Toccata» فرمی برای سازهای کلیدی است که اصل و ریشه‌اش به سده شانزدهم می‌رسد. فرم توکاتا آزاد و نزدیک به فانتزی است. توکاتا در اصل قطعه‌ای نمایشی است که برای نشان دادن چیره‌دستی نوازنده یا توانایی‌های ساز ساخته می‌شود. این فرم در آغاز سده هفده میلادی توسط آهنگسازانی که برای ارگ آهنگ می‌ساختند ابداع شد و در زمان باخ به اوج تکامل خود رسید. موسیقی‌دانان بعدی گاه از این فرم برای ساختن آثار دشوار بهره گرفته‌اند. در نوع توکاتا که بیشتر در دوران باروک به‌کار می‌رفته از حرکت‌های سریع ملودیک با پاساژهای پیچیده و طولانی استفاده می‌شود. توکاتا معمولاً حالت هیجانی دارد و گونه‌های اولیه آن برای هر سازی نوشته می‌شد اما از آن‌جایی که رفته‌رفته حالت تک‌نوازی به‌خود گرفت خیلی زود ویژه سازهای کلاویه‌ای شد. پرآوازه‌ترین توکاتاهای ارگ ازآنِ یوهان سباستیان باخ (توکاتا ب.و. فاو ۵۶۵)، لئون بولمان (توکاتا در سوئیت گوتیک)، و شارل-ماری ویدور (توکاتای سمفونی ارگ پنجم) هستند. «فوگ / Fugue» نیز یک ساختار موسیقایی کنترپوانی است که در دو یا چند صدا و بر یک درونمایه یا (سوژه) ساخته می‌شود. سوژه در ابتدا معرفی و تعریف شده سپس مجدداً در تمامی قطعه بارها بازنوازی و تکرار می‌شود. این تکرار و توالی هر بار در درجه و گام‌های متفاوتی بیان می‌شود. پس از دوره باروک و تکامل این سبک توسط آهنگسازانی چون باخ، پیچیدگی در سبک‌ها رو به افول نهاد و نقش فوگ در آثار کمرنگ شده و به جای آن فرم سونات در سمفونی ها رواج یافت. اما با این حال آهنگسازانی نظیر موتزارت، بتهوون و حتی آهنگسازان مدرنی چون شوستاکوویچ آثاری در این زمینه خلق کردند. اکنون «توکاتا و فوگ در د مینور باخ /Toccata From Bach’s Toccata and fugue in D minor» که یکی از مشهورترین قطعات باخ است و برای گوش‌هایتان آشناست را با اجرای جورج سکلاریو نوازنده گیتار کلاسیک در تابناک می‌بینید و می‌شنوید.
