احکام آب کر

1- آب کُر

(مسأله16) آب كر1 مقدار آبي است كه اگر در ظرفي كه درازا و پهنا و گودي آن2 هر يك سه وجب و نيم3 است بريزند آن ظرف را پر كند4. و وزن آن از صد و بيست و هشت من تبريز بيست مثقال كمتر است5 و به حسب كيلوي متعارف بنابر أقرب 419/377 كيلو گرم مي شود.

1- بهجت: بنابر أقوي...

مكارم: بنابراحتياط واجب...

2- گلپايگاني، صافي، مكارم: طول و عرض و عمق آن...

3- خوئي، تبريزي، بهجت، وحید، صافي: سه وجب...

4- وحید: [پایان مسأله].

صافي: و احتياط آن است كه هر بُعد آن سه وجب و نيم باشد...

سيستاني: آب كر مقدار آبي است كه مساحت ظرف آن سي و شش وجب[1] باشد، و اين تقريباً معادل 384 ليتر است.‌[پايان مسأله]

تبريزي: و بنا بر أظهر وزن اعتباري ندارد.[پايان مسأله]

سبحانی: و وزن آن – بنابرمحاسبه اهل فن- 384 کیلو گرم است. [پايان مسأله]

مكارم: يا وزن آن 384 كيلوگرم (384 ليتر) باشد و معيار در وجب، وجب هاي متوسط است.

زنجاني: و وزن آن بي اشكال 1200 رطل عراقي است ولي در تبديل مقدار آن به اوزان كنوني در بين دانشمندان اختلاف نظر ديده مي شود؛ بنابر نظر مشهور، مقدار کر (تقریباً 42/377)كيلو گرم مي باشد، ولي ظاهراً مقدار كر بيشتر از اين مقدار است، برخي از بزرگان مقدار آن را تقريباً 77/462 كيلو گرم و برخي ديگر 5/478 كيلو گرم دانسته اند. بنابر اين اگر مقدار وزن آب 480 كيلو گرم باشد، طبق نظر تمامي دانشمندان ، آب كر است. حجم اين مقدار آب در آب مقطّر در دماي چهار درجه، 48/0متر مكعب و در دماي صد درجه، حدود 5/0 متر مكعب و در ساير دماها بين اين دو مقدار مي باشد و در آب غير مقطّر، از مقدارهاي ذكر شده كمتر است[2]

5- گلپايگاني، صافي، فاضل: [پایان مسأله].

خوئي: که تقريباً 377 كيلو گرم است.

بهجت: و کافي است به حسب كيلو 740/376 كيلوگرم باشد و به حسب ليتر هم به همين مقدار مي باشد.

نوري: و احتياط اين است كه مقدار 419/377 كيلو گرم را در نظر بگيرند.

*****

مظاهری: مسأله – آب کر مقدار آبی است که اگر در ظرفی که طول و عرض و عمق آن هر یک سه وجب است بریزند آن ظرف را پر کند. و وزن آن 384 کیلو گرم می باشد.

(مسأله 17) اگر عين نجس مانند بول و خون به آب كُر برسد، چنانچه بواسطهٔ آن، بو يا رنگ يا مزهٔ آب تغيير كند آب نجس مي شود، و اگر تغيير نكند نجس نمي شود.

*****

گلپايگاني، خوئي، تبريزي، بهجت، صافي، سيستاني، وحید: مسأله: اگر عين نجس مانند بول و خون یا چیزی که نجس شده است مانند لباس نجس به آب كُر برسد چنانچه آن آب، بو یا رنگ يا مزهٔ نجاست را بگیرد، نجس می شود و اگر تغییر نکند نجس نمی شود.

زنجاني: مسأله - اگر عين نجس، مانند: بول يا خون، يا چيزي كه نجس شده است، مانند: لباس به آب كر برسد، چنانچه به سبب این ملاقات بو،رنگ يا مزه آب تغيير كند، نجس مي شود، اگر چه آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست را نگيرد بلكه به اوصاف ديگري درآيد؛ بنابراين آب كر، اگر به رنگ سرخ خون در نيايد بلكه رنگ آن به سبب ملاقات با خون زرد شود، نجس مي شود، و اگر هيچ يك از اوصاف سه گانهٔ آب به سبب ملاقات تغيير نكند، آب نجس نمي شود.

مظاهری: مسأله – آب کر اگر به واسطه نجاست بو یا رنگ یا مزۀ آن تغییر کند، چنانچه تغییر آن از بین برود و به آب عاصمِ [کر، جاری, باران, چشمه و چاه] دیگری متصل شود پاک می گردد.

مسأله اختصاصي

مكارم: مسأله 25: اگر چيزي كه نجس شده (مانند لباس و ظرف) در آب كُر بشويند پاك مي شود.

(مسأله 18) اگر بوي آب كر بواسطه غير نجاست تغيير كند، نجس نمي شود1.

1- بهجت: و تا وقتي كه مضاف نشده پاك كننده است.

*****

خوئي، تبريزي، سيستاني، مكارم، وحید: مسأله - اگر بو يا رنگ يا مزهٔ آب كُر بواسطۀ غیر نجاست تغییر کند، نجس نمی شود.( مکارم: ولی خوب است از هرگونه آب آلوده اجتناب گردد.)

فاضل: مسأله- اگر یکی از اوصاف آب کر بواسطه غیر نجاست تغییر کند، نجس نمی شود.

زنجاني: مسأله - اگر بو، رنگ يا مزهٔ آب بواسطۀ غیر نجاست تغییر کند، نجس نمی شود. همچنین اگر آب با نجس ملاقات نكند ولي به سبب مجاورت با آن تغيير كند نجس نمي شود.

(مسأله 19) اگر عين نجس مانند خون به آبي كه بيشتر از كر است برسد1 و بو يا رنگ يا مزهٔ قسمتي از آن را تغيير دهد، چنانچه مقداري كه تغيير نكرده كمتر از كر باشد تمام آب نجس مي شود، و اگر به اندازهٔ كر يا بيشتر باشد، فقط مقداري كه بو يا رنگ يا مزهٔ آن تغيير كرده نجس است.

این مسأله دررساله آیت الله مظاهری نیست.

1- مكارم: و قسمتي از آن را تغيير دهد چنانچه باقيمانده به اندازهٔ كُر يا بيشتر است، فقط آن قسمت كه تغيير كرده نجس مي شود و الاّ تمام آن نجس خواهد شد.[پايان مسأله]

(مسأله 20) آب فوّاره اگر متصل به كُر باشد1 آب نجس را پاك مي كند2 (در صورتي كه مخلوط با آن شود3) ولي اگر قطره قطره روي آب نجس بريزد آن را پاك نمي كند، مگر آن كه چيزي روي فوّاره بگيرند تا آب قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شود4 و با آن مخلوط گردد.

این مسأله دررساله آیات عظام: مکارم ، سبحانی و مظاهری نیست.

1- فاضل: در صورتي كه قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شود و بنابر احتياط واجب با آن مخلوط شود آن را پاك مي كند ولي اگر بعد از قطره قطره شدن روي آب نجس بريزد، آن را پاك نمي كند.

2- بهجت: آب نجس و هر متنجس را كه قابل تطهير با آب است پاك مي كند...

3- [قسمت داخل پرانتز در رساله ساير مراجع عظام نيست.]

4- اراكي، تبريزي: [پایان مسأله].

خوئي، بهجت: و بهتر اين است كه آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.

زنجاني، وحید: و بنابر احتياط مستحب آب فواره با آن آب نجس مخلوط گردد.

گلپايگاني، صافي: بنابر احتياط واجب بايد آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.

سيستاني: و لازم است كه آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.

(مسأله 21) اگر چيز نجس را زير شيري كه متصل به كُر است بشويند آبي كه از از آن چيز مي ريزد1 اگر متصل به كُر باشد و بو يا رنگ يا مزهٔ نجاست نگرفته باشد2 پاك است.

1- مكارم: پاك است، مگر اينكه بو يا رنگ يا طعم نجاست به خود گيرد.

زنجاني: چنانچه متّصل به كُر باشد و بو، رنگ يا مزهٔ آن به سبب ملاقات با نجاست آن چيز تغيير نكرده باشد پاك است.

وحید: اگر متصل به مخزنی باشد که آب آن کمتر از کر نباشد چنانچه بو یا رنگ یا مزۀ آن بواسطه نجاست تغییر نکرده باشد پاک است.

2- خوئي، گلپايگاني، اراكي، صافي، سيستاني، بهجت: و عين نجاست هم در آن نباشد...

*****

مظاهری: مسأله – اگر آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] به عین نجس برسد و به جای دیگر ترشح کند پاک است، مثلاً اگر آب لوله در وقت تطهیر به نجاست برسد و به بدن برگردد بدن نجس نمی شود.

(مسأله 22) اگر مقداري از آب كُر يخ ببندد و باقي آن به قدر كُر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس مي شود، و هر قدر از يخ هم آب شود نجس است.

این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و مظاهری نیست.

(مسأله 23) آبي كه به اندازهٔ كُر بوده، اگر انسان شك كند از كر كمتر شده يا نه مثل آب كُر است1، يعني نجاست را پاك مي كند2 و اگر نجاستي هم به آن برسد نجس نمي شود. و آبي كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر شده يا نه حكم آب كر ندارد3.

1- فاضل، زنجانی: حكم آب كر را دارد...

2- بهجت: در صورتي كه تفاوت بين آبي كه الان هست و آنچه قبلاً بوده كم باشد...

نوري: چيز نجس شده را پاك مي كند...

3- خوئي، زنجاني، تبريزي، سيستاني: حكم آب كمتر از كر را دارد.

*****

مكارم: مسأله- آبي كه به اندازه كر يا بيشتر بوده چنانچه شكّ كنيم از كر افتاده حكم آب كر را دارد؛ و به عكس، اگر آبي كمتر از كر بوده و شكّ داريم كر شده حكم آب كمتر از كر را دارد.

مظاهری: مسأله – آبی که عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] بوده اگر انسان شک کند که هنوز عاصم است یا نه، حکم آب عاصم را دارد؛ مثلاً آبی که به اندازه کر بوده اگر انسان شک کند از کر کمتر شده یا نه مثل آب کر است. و آّبی که عاصم نبوده اگر انسان شک کند عاصم شده یا نه حکم آب عاصم را ندارد؛ مثلاً آبی که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر شده یا نه، حکم آب کر را ندارد.

(مسأله 24) كر بودن آب به دو راه ثابت مي شود:اول: آن كه خود انسان يقين1 كند2. دوم: آن كه دو مردِ عادل خبر دهند3.

1- گلپايگاني، فاضل، سيستاني، صافي: يا اطمينان...

2- نوري: اوّل: آن كه خود انسان تشخيص دهد...

زنجاني: اوّل: آن كه خود انسان يا نوع مردم يقين يا اطمينان كنند و چنانچه در موردي نوع مردم اطمينان ندارند و انسان برخلاف متعارف اطمينان داشته باشد كفايت نمي كند...

3- خوئي، تبريزي: و بعيد نيست كه قول يك نفر مرد عادل بلكه قول كسي كه مورد وثوق و اطمينان است نيز كافي باشد.

سيستاني: و امّا اگر يك عادل يا ثقه يا كسي كه كُر در اختيار او است خبر دهد اگر مفيد اطمينان نباشد اعتبار آن محل اشكال است.

زنجاني: و بنابر احتياط واجب قول يك نفر عادل كفايت نمي كند.

فاضل: و در ثابت شدن آن به خبر ذواليد اشكال است.

*****

مكارم: مسأله- كر بودن آب را از دو راه مي توان شناخت:

نخست اينكه خود انسان يقين پيدا كند و ديگر اينكه لااقل يك نفر عادل خبر دهد.

بهجت: مسأله- كر بودن آب به سه راه ثابت مي شود:

1- خود انسان يقين كند ،يا اطمينان داشته باشد بنابر أظهر.

2- دو مرد عادل خبر دهند.

3- كسي كه آب در اختيار اوست، بگويد آب كر است؛ مثلاً صاحب منزل بگويد حوض منزل كر است.

وحید: مسأله – کربودن آب به چند راه ثابت می شود:

اول: آنکه انسان یقین یا اطمینان پیدا کند.

دوم: آنکه دو مرد عادل خبر دهند.

سوم: آنکه کسی که مورد وثوق است و ظنّ بر خلاف گفتۀ او نباشد خبر دهد.

چهارم: به قول کسی که آب در اختیار اوست در صورتی که متهم به کذب نباشد.

سبحانی: مسأله – کر بودن آب به سه راه ثابت می شود:

اول: آنکه خود انسان یقین کند.

دوم: آنکه یک مرد عادل خبردهد.

سوم: کسی که آب در اختیار اوست به کر بودن خبر دهد به شرط اینکه از قول او اطمینان حاصل شود.

مظاهری: مسأله – کر بودن آب به سه را ه ثابت می شود:

اول: خود انسان یقین کند.

دوم: یک نفر ثقه خبر دهد.

سوم: کسی که آب در اختیار اوست به کر بودن آن خبر دهد. مثلاً حمامی بگوید آب حوض حمام کر است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1]-هر وجب متعارف تقربیاً 22 سانتیمتر می باشد.

[2]- عوامل دیگری همچون فشار هوا بر حجم آب کر تأثیر می گذارد که چون در شرایط معمولی تأثیر آنها اندک است از ذکر آن صرف نظر نمودیم.