احکام اب ها

احكام آبها

(مسأله 47) آب مضاف كه معني آن گفته شد[1]، چيز نجس را پاك نمي كند، وضو و غسل هم با آن باطل است.

(مسأله 48) اگر ذره اي نجاست به آب مضاف1 برسد نجس مي شود2، ولي چنانچه از بالا با فشار روي چيز نجس بريزد3، مقداري كه به چيز نجس رسيده نجس و مقداري كه بالاتر از آن است پاك مي باشد4. مثلاً اگر گلاب را از گلابدان روي دست نجس بريزند، آنچه به دست رسيده نجس و آنچه به دست نرسيده پاك است5، و نيز اگر مثل فواره با فشار از پايين به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد، پايين نجس نمي شود6.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست

1- گلپايگاني، خوئي، صافي، تبريزي، بهجت: هرقدر زياد باشد...

سيستاني: اگر چه به مقدار كر باشد...

2- صافي: بلي، نجس شدن آب زياد غير متعارف و هر مايع ديگري مثل چاههاي نفت محل تأمل است...

بهجت: البته در موارد متعارف كه احتمال نجس شدن به وسيلهٔ ملاقات داده شود...

3- فاضل: چنانچه آب مضاف از بالا روي چيز نجس بريزد...

مظاهری: اگر ذرّه ای نجاست به آب مضاف برسد چنانچه مقدار آب زیاد باشد مانند نهر و رودخانه نجس نمی شود و در غیر این صورت نجس می شود، ولی اگر از بالا روی چیز نجس بریزد...

4- خوئي ،تبريزي، سيستاني: چنانچه (خوئی، تبریزی: بافشار- سیستانی: از بالا) روي چيز نجس بريزد، مقداري كه به چيز نجس رسيده نجس است و مقداري كه نرسيده است پاك مي باشد...

5- خوئي، سيستاني، تبريزي: [پایان مسأله].

بهجت: بلكه در بعضي از موارد كه آب مضاف جريان دارد، اگر قسمت آخر آب، نجس شود نجس شدن قسمت اوّل آن خالي از تأمّل نيست، اگر چه سطح اوّل و آخر آب يكي باشد و از بالا به پايين جريان نداشته باشد در صورتي كه عرفاً به سبب ملاقات، تأثر و انفعال حاصل نشود؛ بلكه نجس نشدن قسمت اوّل، خالي از وجه نيست.

6- گلپايگاني، صافي: اگر مثل فوّاره از پايين به بالا با فشار بيرون آيد، پائين بواسطهٔ نجس شدن بالا، نجس نمي شود.

*****

زنجاني: مسأله- آب مضاف و هر مايع ديگر اگر به قدر كر نباشد اگر ذره اي نجاست به آن برسد، نجس مي شود و اگر به قدر كر باشد، بنابراحتياط از آن اجتناب شود. و در هر صورت چنانچه با فشار به چيز نجس برسد، مقداري كه به چيز نجس رسيده نجس مي شود و مقداري كه نرسيده پاك مي باشد؛ مثلاً اگر گلاب را از گلابدان روي دست نجس بريزند، آنچه به دست رسيده نجس، و آنچه به دست نرسيده پاك است.

مكارم: مسأله- هر گاه آب مضاف با چيز نجسي ملاقات كند نجس مي شود مگر در سه صورت:

اوّل: از بالا به پايين بريزد، مثلاً گلاب را از گلابدان روي دست نجسي بريزيم، گلابهايي كه در گلابدان است نجس نمي شود.

دوّم: مانند فواره با فشار از پايين به بالا رود در اين صورت نيز تنها آن قسمت كه با نجس ملاقات كرده نجس مي شود.

سوّم: به قدري زياد باشد كه بگويند نجاست به آن سرايت نكرده، مثل اينكه استخر بزرگي از آب مضاف باشد و نجس در گوشه اي از آن بيفتد يا لولهٔ طولاني از نفت باشد و نجس با يك طرف آن ملاقات كند، در اينگونه موارد، بقيه نجس نمي شود.

وحید: مسأله- آب مضاف، چه قلیل و چه کثیر، به ملاقات نجس، نجس می شود، هر چند عموم حکم نسبت به بعضی از مراتب کثرت محلّ اشکال است؛ ولی چنانچه با فشار با نجس ملاقات کند مقداری که به چیز نجس رسیده نجس است، و مقداری که نرسیده پاک می باشد؛مثلا اگر گلاب را از گلابدان روی دست نجس بریزند، آنچه به دست رسیده نجس و آنچه به دست نرسیده پاک است.

(مسأله 49) اگر آب مضاف نجس، طوري با آ ب كر يا جاري مخلوط شود1 كه ديگر آب مضاف به آن نگويند2، پاك مي شود.

1- زنجاني: كه به آن آب - بدون قيد و اضافه- گفته شود، پاك مي گردد.

مظاهری: طوری با آب عاصم[کر،جاری، باران،چشمه و چاه] مخلوط شود...

2- بهجت: بلكه مردم بگويند آب است (بدون ضميمه كردن كلمهٔ ديگري به آن)...

(مسأله 50) آبي كه مطلق بوده و معلوم نيست مضاف شده يا نه1، مثل آب مطلق است، یعني چيز نجس را پاك مي كند، وضو و غسل هم با آن صحيح است. و آبي كه مضاف بوده و معلوم نيست مطلق شده يا نه، مثل آب مضاف است، يعني چيز نجس را پاك نمي كند، وضو و غسل هم با آن باطل است.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- بهجت: و با مختصر تحقيق و بررسي هم نشود وضع آن را روشن كرد...

خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: آبي كه مطلق بوده و معلوم نیست که به حدّ مضاف شدن رسیده یا نه...

*****

زنجانی: مسأله- مایعی که آب مطلق بوده و معلوم نیست آب مضاف شده یا نه، در حکم آب مطلق است، یعنی چیز نجس را پاک می کند و وضو و غسل هم با آن صحیح است. و مایعی که آب مضاف بوده و معلوم نیست آب مطلق شده یا نه، در حکم آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاک نمی کند و وضو و غسل هم با آن باطل است.

مکارم: مسأله- هر گاه آبی مطلق بوده، شك كنيم مضاف شده يا نه - مانند سيلابهايي كه نمي دانيم به آن آب مي گويند يا نه- حكم آب مطلق را دارد، يعني مي توان چيزهاي نجس را با آن شست و وضو گرفت و غسل كرد؛امّا به عكس ،اگر آبي مضاف بوده شكّ داريم مطلق شده، حكم آب مضاف را دارد.

(مسأله 51) آبي كه معلوم نيست مطلق است يا مضاف، و معلوم نيست كه قبلاً مطلق يا مضاف بوده، نجاست را پاك نمي كند، وضو و غسل هم با آن باطل است1، ولي اگر به اندازهٔ كر يا بيشتر باشد و نجاست به آن برسد، حکم به نجس بودن آن نمی شود.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست

1- مكارم: امّا اگر چيز نجسي به آن برسد نجس نمي شود.‍ [پايان مسأله]

خوئي، تبريزي: وچنانچه نجاستي به آن برسد، نجس مي شود اگر چه به اندازهٔ كُر يا بيشتر باشد.

وحید: ولی اگر به اندازه کر یا بیشتر باشد چنانچه نجاستی به آن برسد، محکوم به طهارت است.

سيستاني: و چنانچه نجاستي به آن برسد، و آب كمتر از كر باشد نجس مي شود و اگر به اندازهٔ كر يا بيشتر باشد بنابراحتياط واجب نيز نجس مي شود.

*****

زنجاني: مسأله- مایعی که معلوم نیست آب مطلق است یا آب مضاف، ونیز معلوم نیست که قبلا مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاک نمی کند و وضو غسل هم با آن باطل است؛ ولی اگر به اندازه کر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد ، احکام آب پاک بر آن بار نمی شود.

(مسأله 52) آبي كه عين نجاست، مثل خون و بول به آن برسد و بو يا رنگ يا مزهٔ آن را تغيير دهد، اگرچه كر يا جاري باشد نجس مي شود. ولي اگر1 بو يا رنگ يا مزهٔ آن، به واسطهٔ نجاستي كه بيرون آن است2 عوض شود، مثلاً مرداري كه پهلوي آب است بوي آن را تغيير دهد نجس نمي شود3.

1- سيستاني: بلكه اگر...

2- زنجاني: و به آن متصل نيست...

3- سيستاني: بنابر احتياط لازم نجس مي شود.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 18.

*****

مكارم: مسأله- هر گاه آبي بر اثر مجاورت و نزديكي با عين نجس، بوي نجس بگيرد پاك است، مگر اينكه عين نجس به آن برسد؛ در عين حال اجتناب از آن بهتر است.

(مسأله53) آبي كه عين نجاست مثل خون و بول در آن ريخته و بو يا رنگ يا مزهٔ آن را تغيير داده1، چنانچه به كر يا جاري متصل شود، يا باران بر آن ببارد، يا باد، باران را در آن بريزد2، يا آب باران در موقع باريدن از ناودان در آن جاري شود و3 تغيير آن از بين برود پاك مي شود4. ولي بايد آب باران يا كر يا جاري با آن مخلوط گردد5.

1- زنجاني: اگر به خودي خود تغيير آن از بين برود پاك نمي شود ولي...

2- بهجت: يا آب باران هنگام باريدن از ناودان در آن جاري شود و تغيير آن از بين برود، پاك مي شود .و اگر قبل از اتّصال به كر يا جاري يا باريدن باران، تغيير از بين برود همين قدر كه آب كر يا جاري به آن متّصل شود و يا آب باران به آن برسد پاك مي شود و لازم نيست با آن مخلوط شود.

3- خوئي، تبريزي، سيستاني: و در تمام اين صُوَر...

4- اراكي،تبريزي: بقیه مسأله ذکر نشده.

5- گلپايگاني، صافي، فاضل: بنابر احتياط واجب بايد آب باران (گلپايگاني، صافي: در حال باريدن) يا كر يا جاري با آن مخلوط گردد.

خوئي، زنجاني، وحید: بنابر احتياط مستحب آب باران يا كر يا جاري با آن مخلوط گردد.

*****

مكارم: مسأله- هرگاه آبي كه بو يا رنگ و يا طعم آن بر اثر نجاست تغيير كرده خود به خود رنگ و بو و طعمش از بين برود پاك نمي شود، مگر اينكه با آب كر يا باران يا جاري مخلوط گردد.

مظاهری: مسأله- آب قلیلی که نجس شود اگر متصل به آب عاصم[کر، جاری، باران، چشمه و چاه] شود پاک می شود و مخلوط شدن هم لازم نیست.

(مسأله 54) اگر چيز نجس را در آب كر يا جاري فرو برند1، ( و در چيزهايي كه قابل فشاردادن است مانند فرش و لباس، طوري فشار، يا در داخل آب حركت دهند كه آب داخل آن خارج شود2) چنانچه از چيز هايي باشد كه در دفعهٔ اول پاك مي شود، آبي كه بعد از بيرون آوردن، از آن مي ريزد پاك است و اگر از چيزهايي باشد كه بايد دو مرتبه آن را در آب فرو برند تا پاك شود، آبي كه بعد از دفعهٔ دوم از آن مي ريزد، پاك مي باشد.

این مسأله در رساله آیات عظام: مکارم و مظاهری نیست.

1- اراكي: آبي كه بعد از بيرون آوردن از آن مي ريزد پاك است.[پايان مسأله].

2- [ قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله سبحانی نیست.]

*****

خوئي، سيستاني، تبريزي، وحید: مسأله- اگر چيز نجس را در كر يا جاري تطهير نمايند (خوئي، سيستاني، وحید: در شستني كه با آن پاك مي گردد) آبي كه بعد از بيرون آوردن از آن مي ريزد، پاك است.

گلپايگاني، بهجت، صافي: مسأله- اگر چيز نجسی را در آب كر يا جاري آب بكشند، آبي كه بعد از بيرون آوردن، از آن مي ريزد پاك است (بهجت: پاك و پاك كننده است).

فاضل: مسأله- اگر چيز نجس كه نياز به فشار دادن ندارد را در آب كُر يا جاري آب بكشند، آبي كه بعد از بيرون آوردن از آن مي ريزد پاك است، ولي چيز هايي كه مثل لباس و فرش بنابر احتياط در آب كُر و يا جاري هم نياز به خارج كردن غساله آن با فشار و مانند آن دارد، بنابر احتياط غساله آن نجس است.

زنجاني: مسأله- اگر چيز نجسي را در آب قليل آب بكشند، بنابراحتیاط باید از آبي كه بعداز بيرون آوردن، از آن مي ريزد اجتناب كرد و اگر در غير آب قليل آب بكشند آبي كه از آن مي ريزد پاك است.

نوري: مسأله- آبي كه براي پاك كردن شيء نجس شده استعمال مي شود و آن را غُساله مي نامند اگر تطهير با آب قليل باشد، نجس است؛ ولي اگر در آب كر يا جاري تطهير نمايند، آبي كه بعد از بيرون آوردن از آن مي ريزد، پاك است.

(مسأله 55) آبي كه پاك بوده و معلوم نيست نجس شده يا نه، پاك است1. و آبي كه نجس بوده و معلوم نيست پاك شده يا نه، نجس است2.

این مسأله در رساله آیات عظام:مظاهری و سبحانی نیست.

1- بهجت: و پاك كننده نيز هست...

گلپايگاني، صافي: محكوم به طهارت است...

زنجانی: حکم آب پاک را دارد...

2- زنجاني: حکم آب نجس را دارد . و آبي كه حالت قبلي آن معلوم نيست، حکم آب پاك را دارد.

گلپايگاني، صافي: محكوم به نجاست است.

(مسأله 56) نيم خوردهٔ سگ و خوك و كافر1 نجس و خوردن آن حرام است و نيم خوردهٔ حيوانات حرام گوشت، پاك و خوردن آن مكروه مي باشد2.

این مسأله در رساله آیات عظام: سیستانی، سبحانی و مظاهری نیست.

1- خوئي، وحید: كافر غير كتابي (خوئی: بلكه كتابي نيز بنابر احتياط واجب)...

تبريزي: كافري كه از اهل كتاب يعني يهودي و نصراني و مجوسي نباشد...

فاضل: نيم خوردهٔ سگ و خوك و مشرك...

2- خوئي، تبريزي، وحید: نسبت به غير گربه مكروه مي باشد.

*****

مكارم: مسأله- آب نيم خورده «حيوانات نجس» مانند سگ و خوك نجس است ؛امّا نيم خوردهٔ حيوانات حرام گوشت (مانند گربه و جانوران درنده) پاك است ،هر چند خوردن آن مكروه است.

زنجاني: مسأله- نيم خوردهٔ سگ و خوك و كافر غير كتابي، نجس و خوردن آن حرام است، بلكه بنابر احتياط بايد از نيم خوردهٔ اهل کتاب اجتناب كرد. و نيم خوردهٔ حيوانات حرام گوشت، پاك و خوردن آن (مگر در مورد گربه) مكروه مي باشد.

مسأله اختصاصي

مكارم: مسأله 62- مستحبّ است آب نوشيدني كاملاً تميز بوده باشد. خوردن آبهاي آلوده كه موجب بيماري مي گردد حرام است. آبهاي شستشو نيز شايسته است تميز باشد و از آبهاي متعفّن و آلوده تا آنجا كه ممكن است بايد پرهيز شود.