با چه کشور‌هایی می‌توانیم پیمان پولی امضا کنیم؟

به تازگی رئیس کل بانک مرکزی در سفری که به روسیه داشت، از افزایش سهم مبادلات میان دو کشور بر مبنای پول ملی سخن گفت. موضوعی که تحت عنوان پیمان های پولی دو جانبه مطرح می باشد و در اسناد بالادستی کشور به آن اشاره شده است. یکی از راهکارهای دور زدن تحریم دلار، پیاده سازی همین پیمان های پولی دو یا چند جانبه با شرکای تجاری در راستای کاهش نقش دلار در مبادلات تجاری کشور می باشد.

به گزارش تابناک اقتصادی، پیمان پولی دو جانبه یعنی استفاده همزمان از دو پول ملی در پرداخت های مرتبط با تجارت و تامین مالی دو جانبه به طوری که نیازی به ارز ثالث نباشد. تقریباً 16 سال از عمر امضای اولین پیمان پولی دو جانبه می گذرد و کشورهای مختلفی به سمت امضای پیمان های پولی دو یا چند جانبه حرکت کرده اند و هدف اکثر آن ها نیز این بوده است که نقش دلار را در مبادلات تجاری خود کمرنگ تر و یا حذف نمایند. در این بین کشور چین سردمدار انعقاد پیمان های پولی دو یا چند جانبه است. این کشور طی ده سال اخیر حدود 50 پیمان پولی با کشورهای مختلف را منعقد کرده است.

همان گونه که عنوان شد هدف از اجرای پیمان پولی، حذف ارز ثالث به خصوص دلار از مبادلات تجاری دو کشور است. این موضوع می تواند بسیار برای کشور ما دارای اهمیت باشد چرا که ایران به دلیل مشکلاتی که از گذشته تاکنون با آمریکا داشته است، همواره مورد تهدید تحریم دلاری بوده و به تازگی و از مورخه 15 مرداد 1397 نیز آمریکا دوباره دولت ایران را در زمینه تهیه و خرید دلار تحریم نموده است. به همین علت موضوع پیمان های پولی دو جانبه و چند جانبه در اسناد بالادستی کشور مطرح بوده است. به عنوان نمونه در بند 4 ابلاغ سیاست های کلی قانون برنامه ششم توسعه به موضوع پیمان های پولی اشاره و ذکر شده است: "توسعۀ پیوندهای اقتصادی و تجاری متقابل و شبکه ‌ای کشور به‌ ویژه با کشورهای منطقۀ آسیای جنوب غربی، تبدیل ‌شدن به قطب تجاری و ترانزیتی و انعقاد پیمان ‌های پولی دو و چندجانبه با کشورهای طرف تجارت در چارچوب بندهای ۱۰، ۱۱ و ۱۲ سیاست‌ های کلی اقتصاد مقاومتی".

به تازگی رئیس کل بانک مرکزی به منظور دیدار با همتای روس خود سفری را به کشور روسیه داشته است. وی طی گزارشی درباره ملاقات با رئیس کل بانک مرکزی روسیه در صفحه اینستاگرامی خود نوشت: در حال حاضر ۲۵ درصد از مبادلات میان دو کشور بر مبنای پول ملی انجام می شود که رقم کمی است و ما به دنبال آن هستیم این رقم را بالا ببریم و به تدریج دلار را از روابط تجاری خود حذف کنیم.

این تصمیم قدم محکمی در اجرا و پیاده سازی پیمان های پولی با شرکای تجاری ایران می باشد. موضوعی که در دوران ریاست ولی الله سیف بر بانک مرکزی اهمیتی چندانی بدان داده نشد و این در حالی بود که کارگروهی به همین منظور در بانک مرکزی تشکیل شده بود.

حالا پرسش این است که تاکنون ما برای دور زدن تحریم های دلاری و کاهش نقش دلار در مبادلات تجاری کشور، با چه کشورهایی پیمان های پولی منعقد کرده ایم و با چه کشورهایی می توانیم این کار را انجام دهیم؟

در 29 مهر ماه 1396 طی سفری که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به ایران داشت، با ایران پیمان پولی دو جانبه ای را امضا کرد. همچنین پیرامون پیمان پولی با پاکستان نیز صمد کریمی مدیر اداره صادرات بانک مرکزی که در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو حاضر شده بود گفت: با ۲۰ کشور برای استفاده از ارزهای ملی در مبادلات، تفاهم ‌نامه داریم و با ترکیه و پاکستان پیمان پولی منعقد کرده‌ ایم که در حال اجراست.

بنابراین تاکنون به صورت قطعی با ترکیه و پاکستان پیمان پولی منعقد کرده ایم و درصددیم تا بتوانیم میزان مبادلات با روسیه را بر مبنای پول ملی افزایش دهیم. همچنین می توانیم با توجه به میزان مبادلات تجاری با کشورهای چین، افغانستان، عراق و هند پیمان های پولی منعقد کنیم. کشورهایی چون امارات و کره جنوبی که حجم مبادلات تجاری قابل توجهی با ایران دارند قطعاً به دلیل مسائل سیاسی تن به پیمان های پولی و حذف دلار از مبادلات تجاری فی مابین دو کشور نخواهند داد. نمودار زیر میزان حجم تجارت ایران با چهار کشور مذکور در شش ماهه نخست سال جاری را نشان می دهد.

بنابراین با توجه به سهم قابل توجه این چهار کشور در مبادلات تجاری با ایران، احتمال انعقاد پیمان های پولی با آن ها بسیار بالاست و می تواند تا حدودی ما را از تحریم های دلاری خلاص کند.