صداي دشمن را به زبان فارسي مي‌شنويد

«ما جنگ را به داخل ایران می کشانیم.» این جمله برای نخستین بار از زبان محمدبن سلمان ،ولیعهد سعودی شنیده شد اما از مدتها پیش از آنکه این تهدید به سیاست اعلامی سعودی بدل شود جای خود را در استراتژی عملی عربستان در قبال ایران پیدا کرده بود. از نگاه عربستان سعودی، تهران دشمن شماره یک ریاض است و به نظر می رسد کینه ای که سعودی سالها در سینه حبس کرده و نسل به نسل از پادشاهان به ولیعهدها به ارث رسیده بود در دوره پادشاهی ملک سلمان و ولایت عهدی محمد بن سلمان عیان تر از قبل شده است. اگر سلف ملک سلمان در زمزمه های درگوشی با باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده اصرار به استفاده از گزینه نظامی علیه ایران داشت و این جان کری،وزیر خارجه سابق آمریکا بود که پرده از این عداوت برداشت امروز محمد بن سلمان اندک ابایی از تهدید مستقیم همسایه شیعه و فارسی زبان خود ندارد. شاید بهترین تعبیر برای توصیف رابطه ایران و عربستان سعودی این باشد که دو کشور در حال تجربه جنگ سرد هستند.

هرچند تهران و ریاض نبرد مستقیم و تن به تن را تجربه نمی کنند اما سعودی ها در حوزه های متفاوت شمشیرهای خود را علیه تهران از غلاف خارج کرده اند. تلاش های سعودی در چهار حوزه سیاسی ، اقتصادی ، نظامی و رسانه ای برای مغلوب کردن نظام جمهوری اسلامی ایران به پررنگ ترین شکل ممکن ادامه دارد. سعودی با دستاویز قراردادن فعالیت های ایران در منطقه در قالبی تلاشی سیاسی تهران را بازیگری مخرب می خواند و همه آنچه در چنته دارد برای به فروش رساندن این تعبیر به افکار عمومی به کار گرفته است. همزمان در حوزه اقتصادی ، عربستان سعودی پشت تحریم های دونالد ترامپ،رئیس جمهور آمریکا پنهان شده و تمام تلاش خود را می‌کند تا در آستانه بازگشت تحریم های ثانویه آمریکا که فروش نفت ایران را نشانه رفته ، کسری نفت ایران در بازار بین المللی را جبران کند. در حوزه نظامی سعودی دست از هزینه سازی مادی و معنوی برای خود به اسم مبارزه با نفوذ ایران برنمی دارد.

به ارتزاق گروه های تروریستی در سوریه پرداخت تا شاید با فربه کردن مخوف ترین جریان های تروریستی بتواند بشار اسد را که متحد شناسنامه دار ایران در منطقه می خواند از تخت قدرت پایین بکشاند. در یمن با توسل به بمباران و گرسنه نگاه داشتن زنان و کودکان می کوشد تا به آنچه که نفوذ ایران در میان حوثی ها می خواند پایان دهد.همزمان عربستان با تحریف واقعیت ها درباره برنامه موشکی ایران ،شبه جزیره سعودی را به انباری از تجهیزات نظامی اروپایی و آمریکایی بدل کرده است. در میان تمام این نبردها ،محمد بن سلمان جبهه جدید دیگری هم برای مقابله با ایران تعریف کرده و آن بسط امپراطوری رسانه ای سعودی علیه ایران است.

*صدای دشمن را به زبان فارسی می شنوید

با ایرانی ها به زبان فارسی سخن می‌گویند، از مردم می‌خواهند که در راستای تقویت ایده شهروند – خبرنگار از اعتراض های بادلیل یا بی دلیل خود فیلم گرفته و آن را در اختیار شبکه های تلویزیونی قرار دهند، دولت را تافته ای جدابافته از ملت می دانند و به تعمیق شکاف های موجود میان مردم و نظام دل بسته اند، از آزادی های فردی به عنوان نخستین و اولین حق یک شهروند یاد می کنند و برای ایرانی ها نسخه مبارزه تا احیای حقوق از دست رفته را می پیچند. این اقدامات تنها بخش کوچکی از تکنیک هایی است که عربستان سعودی در رسانه ای چون ایران اینترنشنال دنبال می‌کند. نکته قابل توجه این است که ایده و سرمایه به راه انداختن رسانه های فارسی زبان متعلق به ولیعهد کشوری است که در آن از انتخابات و حضور مردم در پای صندوق های رای خبری نیست، کشوری که جابه جایی قدرت در آن موروثی است، مردم آن چیزی به اسم قانون اساسی ندارند و کمتر از یک سال از روزی می گذرد که رانندگی برای زنان در آن ممکن شد. ایران اینترنشنال ، ایندیپندنت فارسی و ام بی سی رسانه های فارسی زبانی هستند که با پول و ایده سعودی به منظور تضعیف نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند یا به زودی فعالیت خود را آغاز خواهند کرد. پیش از این نیز شرق الاوسط متعلق به سعودی اقدام به راه اندازی وب سایتی به زبان فارسی کرده بود . عربستان در حالی جنگ رسانه ای با ایران را کلید زده که محمدبن سلمان مخالفی معتدل چون جمال خاشقچی را تاب نیاورد و به منظور ساکت کردن وی فرمان قطعه قطعه کردنش در کنسولگری سعودی در ترکیه را صادر کرد.

*مخاطب هدف، جوانان ایرانی هستند

در شش ماه اخیر خبر ایجاد شبکه فارسی زبان ام بی سی و ایندیپندنت فارسی با سرمایه عربستان سعودی سر و صدای بسیاری در رسانه های منطقه ای به راه انداخت .براساس آنچه که مقام های سعودی در ماه اکتبر در اختیار رسانه‌ها قرار دادند، " ام بی سی" ایجاد شبکه فارسی زبانی که اقدام به تولید محتوای فارسی برای مخاطب ایرانی کند را در دستور کار قرار داده است. هرچند که مدیران ام بی سی می گویند مخاطب هدف آنها تمام فارسی زبان ها در منطقه هستند اما ناگفته پیداست که این شبکه فارسی نیز قرار است همان راهی را برود که ایران اینترنشنال در یک سال گذشته طی کرده است. پیش از این تاریخ 6 اکتبر برای آغاز به کار این شبکه اعلام شده بود اما ظاهر امر حاکی از این است که برنامه با تعویق پیش می رود. مسئولان این شبکه می گویند که پخش فیلم سینمایی ،کمدی ، برنامه های متنوع ورزشی و ترجمه فیلم های هالیوود و بالیوود به زبان فارسی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. سخنگوی شبکه ام بی سی می گوید که هدف از راه اندازی این شبکه تا پایان سال 2019 میلادی ، تولید محتوا به زبان فارسی خواهد بود. از تحلیل محتوای برنامه هایی که مدیران این شبکه در نظر دارند اینگونه برمی آید که مخاطب اصلی این شبکه فارسی جوانان زیر 30 سال ایرانی هستند. سخنگوی این شبکه در این باره می گوید: ما اعتقاد داریم که جوانان بیش از نیمی از جمعیت فارسی زبان ها در منطقه را شامل می شوند و باید شبکه سرگرمی – تفریحی برای آنها وجود داشته باشد.

گروه ام بی سی پیش از این قریب به ده سال پیش برای راه اندازی شبکه فارسی تلاش هایی کرده بود اما شبکه فوق اقدام به تولید محتوا به زبان فارسی نمی کرد و تنها فیلم های هالیوودی را با زیرنویس فارسی در اختیار مخاطبان قرار می داد.

*حقوق دو برابر سعودی به خبرنگاران ایرانی

حمایت مالی عربستان سعودی از شبکه فارسی زبان ایران اینترنشنال پس از حمله تروریستی اهواز که منجر به کشته شدن بیش از 30 نفر شد بیشتر در معرض دید و قضاوت عمومی قرار گرفت. زمانی که این شبکه در نخستین ساعات وقوع حادثه تروریستی اهواز تریبون خود را در اختیار گروهی تروریستی و جدایی طلب قرار داد تا از همان تریبون مسئولیت این حمله را بپذیرد ، ماهیت ایران اینترنشنال برای بسیاری از ایرانی ها مشخص شد. پس از پوشش خبری جانبدارانه ایران اینترنشنال از حادثه تروریستی اهواز بود که دیده بان رسانه های انگلیس ( افکام ) اعلام کرد ورود به پرونده خطای حرفه ای ایران اینترنشنال را بررسی می کند. در آن تاریخ، سعید کمالی دهقان خبرنگار گاردین در گزارشی به افشای رابطه مالی ایران اینترنشنال و عربستان سعودی پرداخت و نوشت: ورود افکام به پرونده فعالیت های ایران اینترنشنال در لندن نشان از افزایش نفوذ شبکه های مورد حمایت سعودی که در لندن مستقر هستند،دارد.

می توان گفت که این شبکه ها به میدان مبارزه ای برای جنگ های نیابتی در خاورمیانه تبدیل شده اند. گاردین در بخش های دیگری از این گزارش نوشته بود که ایران اینترنشنال یکی از ایستگاه های تلویزیونی رو به ازدیاد مستقر در لندن است که تلاش می کند از این فاصله بر تحولات خاورمیانه تاثیرگذار باشد. درحال حاضر سوال هایی درباره منابع مالی ایران اینترنشنال و ارتباط های آن با عربستان سعودی مطرح شده است. ایران اینترنشنال فعالیت خود را از ماه مه سال 2017 و اندکی پیش از انتخابات ریاست جمهوری در ایران آغاز کرد و به مجموعه بی بی سی فارسی و شبکه من و تو اضافه شد. ایران اینترنشنال برای کارمندان خود میانگین حقوقی بسیار بالایی در نظر گرفته و برخی از کارمندان آن می گویند که حقوق دریافتی آنها دو برابر حقوق رسانه های مشابه است. عادل عبدالکریم یکی از دو مدیر ایران اینترنشنال سعودی است و سابقه کار با رسانه های سعودی را نیز در کارنامه خود دارد. گاردین در بخش های دیگری از این گزارش به نقل از منبعی که با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی کار کرده می نویسد: پول مورد نیاز ایران اینترنشنال که رقمی حدود 250 میلیون دلار است از طرف سعودی پرداخت می شود. با وجود آنکه مشخص نیست خاندان سلطنتی در این پرداخت ها دست دارند یا پروژه متعلق به یک فرد حقیقی معمولی یا شخص حقوقی است اما ناگفته پیداست که یک سرمایه گذار معمولی و خصوصی دلیلی برای به خطر انداختن سرمایه خود در به راه اندازی رسانه ای مانند ایران اینترنشنال ندارد. حادثه تروریستی اهواز نخستین مورد برای محک استقلال رسانه ای چون ایران اینترنشنال نبود و پیش از این حادثه نیز این شبکه اقدام به پوشش زنده و وسیع برنامه های گروهک تروریستی مجاهدین خلق ( منافقین ) کرده بود. پس از عملکرد منفی ایران اینترنشنال در حادثه تروریستی اهواز چندنفر از کارمندان و خبرنگاران این شبکه ترک کار را به تداوم فعالیت در این شبکه ترجیح دادند. گاردین در ادامه گزارش خود از لندن به عنوان هاب رسانه های فارسی زبان در تبعید یاد کرده و تلویزیون من و تو را نزدیک به سلطنت طلب ها خواند. پیام اصلی برنامه ها در شبکه من و تو برمحور درخشان نشان دادن وضعیت ایران در دوره سلطنت پهلوی و پیش از انقلاب اسلامی متمرکز است. تلویزیون من و تو در سال های 2016 و 2017 ، 33 میلیون ضرر کرد و البته از سال 2012 تاکنون این شبکه از افشای منابع مالی خود سرباز زده است.

*فرزندان مشکوک ایندیپندنت

نقشه رسانه ای عربستان سعودی علیه ایران با اعلام قرارداد همکاری روزنامه اینترنتی ایندیپندنت، مستقر در بریتانیا با شرکت پژوهش و بازاریابی عربستان سعودی (SRMG) وارد ابعاد جدیدتری شد و البته بازتاب بیشتری هم در رسانه ها پیدا کرد. ریاض اعلام کرده که ثمر این همکاری ، وبسایت‌های جدیدی به چهار زبان عربی، اردو، ترکی و فارسی خواهد بود. غسان بن عبدالرحمن الشبل، رئیس گروه رسانه‌ای «SRMG» با خاندان سلطنتی عربستان سعودی ارتباط نزدیکی دارد و دارای نشریاتی است که برای دولت سعودی تبلیغ می‌کنند.اگرچه این گروه رسانه‌ای مالک چهار وبسایت جدید بوده و محتوای مد نظر خود را در این سایتها تحت عنوان نام «ایندیپندنت» منتشر خواهد کرد، اما اعلام شده است که محتوای اخبار فارسی، ترکی، اردو و عربی نیز مبتنی بر استانداردهای اخبار و سرمقالات وبسایت انگلیسی زبان ایندیپندنت تهیه خواهند شد. البته با مرور زمان شک و شبهه هایی نسبت به این ادعا مطرح شده است.

روزنامه گاردین در تازه ترین گزارش خود نسبت به اینکه رسانه های متولد شده از ایندیپندنت به زبان های غیرانگلیسی استانداردهای ایندیپندنت را رعایت نکنند نوشته است : در معامله ای که روزنامه ایندیپندنت با یک شرکت سعودی برای راه اندازی سایت های چندزبانه تحت نام تجاری «ایندیپندنت» امضا کرده ، اما و اگرها و البته نگرانی هایی مطرح شده است. استقلال رسانه ای و بی طرفانه عمل کردن بخش سردبیری چهاررسانه ای که قرار است به زبان های فارسی، ترکی، اردو و عربی منتشر شود زیر سوال رفته است.برهمین اساس دو نامزد مورد نظر برای نظارت بر سایت جدید فارسی زبان این شرکت به گاردین گفته اند که از همکاری با این شرکت صرفنظر کرده اند، زیرا آنها قانع نشده اند که فعالیت وب سایت های زیر نظر این شرکت، مطابق با استانداردهای موجود در ایندیپندنت باشند.بر اساس معامله ای که در اوایل سال جاری اعلام شد، قرار شد ایندیپندنت نام تجاری خود را به یک ناشر عربستان سعودی که ارتباطات نزدیکی با شاهزاده «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان دارد، بدهد. ولیعهد جوان در هفته های اخیر و پس از قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد توسط مقامات امنیتی سعودی، تحت انتقاد شدید قرار گرفته است.بر اساس این معامله، گروه سعودی پژوهش و بازاریابی (SRMG) کارکنان خود را به سایت های مستقل که تحت سربرگ روزنامه ایندیپندنت کار می کنند، منتقل می کند. این بولتن که قرار است در ماه های آینده راه اندازی شود، به زبان های عربی، ترکی، اردو و فارسی منتشر خواهد شد. رئیس سابق این شرکت، تابستان امسال به عنوان وزیر فرهنگ عربستان سعودی برگزیده شد.

*کمک ناشرسعودی به تونی بلر

براساس ترجمه سایت جماران از گزارش گاردین، گروه سعودی پژوهش و بازاریابی با اهداف سیاسی و روابط دولتی عربستان سعودی پیوند خورده است و فعالیت های آن فراتر از یک ناشر سنتی است. SRMG همچنین پیش از شراکت با ایندیپندنت، به تامین بودجه صندوق «موسسه تغییر جهانی تونی بلر» کمک می کرد و گزارش شده که مبلغی معادل 10 میلیون دلار (7.6 میلیون پوند) به برنامه نوسازی عربستان سعودی کمک مالی کرده است. این نگرانی ها درباره رویکرد سایت های جدید متصل به ایندیپندنت در حالی مطرح می شود که «کریستین برورتون» سردبیر ایندیپندنت اخیرا به کارکنان مستقر در لندن اطمینان داده است که سایت های جدید با وجود پیوندهای خود با دولت عربستان سعودی، «مستقل و بی طرف» هستند.

*انصراف ناظرها با طرح نام سعودی

اما دو فردی که از سوی ایندیپندنت برای نظارت بر سایت فارسی زبان این گروه - که مخاطب آن خوانندگان ایرانی بودند - درخواست کار داده بودند، اظهار داشتند که پس از آنکه دریافتند اطمینان کافی وجود ندارد که مطالب این سایت به دولت عربستان سعودی وابسته نباشد و از این کشور جانبداری نکند، درخواست خود را پس گرفتند. آنها به این موضوع اشاره کردند که عربستان سعودی در سراسر خاورمیانه با ایران وارد جنگ نیابتی شده است.
یک منبع آگاه در این باره به گاردین می گوید: در گفت و گوهای اولیه با مدیران در ایندیپندنت، روشن شد که انتشارات اصلی یعنی خود ایندیپندنت تنها درگیر چرخه انتشار روزمره خواهد بود. همزمان خبرهایی رسیده مبنی بر اینکه بلومبرگ هم مجوز استفاده از نامش را برای راه اندازی یک کانال تلویزیونی به SRMG داده است.موفقیت سرمایه گذاری ایندیپندنت در بخش زبان های خارجی به کارکنان انتخاب شده توسط SRMG بستگی دارد که محتوای زبان محلی را تولید کنند. گاردین مطلع شده که یک روزنامه نگار ایرانی به نام «کاملیا انتخابی فرد» توسط SRMG برای وب سایت فارسی زبان ایندیپندنت انتخاب شده که احتمال می رود مقر آن در نیویورک باشد. او برای شبکه خبری تلویزیونی ایران اینترنشنال مستقر در لندن کار می کرده که گاردین دریافته بودجه اش را دادگاه سلطنتی عربستان تامین می کند.به محض ناپدید شدن جمال خاشقجی، انتخابی فرد هم مسیر با سعوی ها پیام هایی را در توییتر بازنشر کرده بود که احتمال قتل او را کمرنگ نشان دهد.

هیچ نشانه ای وجود ندارد که وب سایت انگلیسی زبان اصلی ایندیپندنت پوشش خبری خود را بر حمایت از حکومت سعودی منطبق کرده باشد. این روزنامه انگلیسی اخیرا خبرنگاران بیشتری در خاورمیانه استخدام کرده است، در حالیکه «جورج اوزبورن» ویراستار «ایوینینگ استاندارد» در دفاع از خاشقجی سخن گفته است.

*وقتی برای افشای دخالت سعودی در امور داخلی ایران

قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی در کنسولگری عربستان در ترکیه بار دیگر و البته شاید این بار قوی تر از گذشته نگاه ها را به سمت خاندان سعودی و رفتارهای مخرب و خارج از عرف آنها در سطح بین المللی چرخانده است. چهره هایی چون محمد بن سلمان و عادل الجبیر ، وزیر خارجه عربستان ایران را به دخالت در امور داخلی کشورهای عربی متهم می کنند در حالی که شخص ولیعهد به هر طریق ممکن در حال تلاش برای ایجاد آشوب و ناآرامی در داخل ایران است. شاید اگر موج رسانه ای که علیه عربستان سعودی به دلیل قتل یک روزنامه نگار در ده روز اخیر در سطح بین المللی به راه افتاده به مدد حق السکوت های سعودی فروکش نکند، از این پس رسانه های چون ایندیپندنت که اسناد بده و بستان های مالی هرچند غیرمستقیم آنها با سعودی منتشر شده راهی متفاوت تر را در حوزه رسانه طی کنند و افشاگری ها درباره تلاش های سعودی برای دخالت در امور داخلی ایران سرعت بیشتری بگیرد.

این یادداشت نخستین بار در روزنامه اعتماد منتشر شده است.