پس از کش وقوس‌ها و رایزنی‌های فراوان دولت جدید عراق به نخست وزیری «عادل عبدالمهدی»، سرانجام با کسب رأی اعتماد پارلمان این کشور و تأیید وزرای پیشنهادی برای تصدی وزارتخانه‌های عراق، سوگند یاد نمود و رسما آغاز به کار کرد.
به گزارش «تابناک»؛ پارلمان عراق به چهارده وزیر پیشنهادی نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه جدید دولت این کشور رای اعتماد داد و رأی‌گیری درباره هشت وزیر باقی مانده به زمانی دیگر موکول شد. پارلمان عراق در این رابطه به ریاست «محمد الحلبوسی»، رئیس مجلس و با حضور «برهم صالح» رئیس جمهوری، شماری از مقامات سیاسی ارشد و ۲۲۰ نماینده از مجموع ۳۲۹ نماینده تشکیل جلسه داد تا به برنامه دولت «عادل عبدالمهدی»، نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه جدید و وزرای پیشنهادی وی رأی اعتماد دهد.
در همین راستا در میان بیم و امیدهای فراوان در جامعه سیاسی عراق، نمایندگان پارلمان عراق به چهارده وزیر پیشنهادی عبدالمهدی و برنامه او رأی اعتماد دادند و رأی‌گیری درباره وزارتخانه‌های باقی‌مانده به ششم نوامبر (پانزدهم آبان‌ماه) موکول شد.
همزمان، مراسم تحویل کابینه و پست‌های وزارتی با حضور عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق و حیدر العبادی، نخست وزیر سابق این کشور برگزار شد. عبدالمهدی در این مراسم گفت: شکر خدا و با توکل بر او ما امروز مسئولیت رسمی‌مان را پس از آنکه کابینه‌مان رأی اعتماد نمایندگان مردم را کسب کرد، بر عهده می‌گیریم.
هرچند عبدالمهدی رسماً نخست‌وزیر شد، ۱۴ وزیر از ۲۲ وزیر پیشنهادی او توانستند از مجلس رأی اعتماد بگیرند. در این جا به کارنامه این وزرا نگاهی می‌اندازیم.
۱- ثامر عباس غضبان الغضبان، وزیر نفت: متولد ۱۹۴۵. از سال ۱۹۷۳ در وزارت نفت کار می‌کند. در سال ۱۹۹۲ توسط حکومت صدام حسین به دلیل انتقاد از سیاستهای نفتی دولت وقت سه ماه زندانی شد. در دولت «ایاد علاوی» وزیر نفت شد و یکی از اعضای کمیته تدوین قانون اساسی عراق بعد از سقوط صدام حسین بود. وی در دوران حکومت انتقالی یکی از اعضای کمیته اقتصادی بود و در سال ۲۰۱۲ از سوی دولت عراق برای ریاست اوپک نامزد شد. وی جوایز متعدد ملی و بین‌المللی را برای فعالیت‌های گوناگون تخصصی‌اش در حوزه نفت دریافت کرده و بار‌ها از او به عنوان چهره‌ای برجسته و ماندگار تقدیر شده است. غضبان همچنین کتاب‌های متعددی در حوزه تخصصی نفت نوشته و در همین حوزه اختراعاتی را به نام خود ثبت کرده است. از او عموماً به عنوان یک چهره تکنوکرات یاد می‌شود. وی به زبان انگلیسی تسلط دارد.
۲- فؤاد حسین، وزیر دارایی: متولد ۱۹۴۹. شیعه کُرد فیلی از شهر خانقین است. در سابق عضو حزب «کادحی» کردستان بوده است. از یاران نزدیک مسعود بارزانی است و دست راست او محسوب می‌شود. اما از لحاظ گرایش حزبی عضو هیچ حزبی محسوب نمی‌شود. او سال‌ها در بغداد ساکن بوده و در سال‌های بعد از سقوط صدام حسین به سلیمانیه منتقل شده است.
۳- نعیم ثجیل یسر الربیعی، وزیر ارتباطات: متولد ۱۹۷۰. از وزرای جوان کابینه عبدالمهدی است. او مهندس کامپیوتر و ارتباطات است که در سال ۲۰۰۳ مدرک کارشناسی خود را دریافت کرده است. الربیعی دیپلم زبان ترکی استانبولی را نیز دارد. او در سال ۲۰۰۷ تدریس در دانشگاه النهرین را آغاز کرد، اما همزمان مشاور رئیس هیأت آمار و اطلاعات عراق نیز بوده است. وی نماینده وزارت آموزش عالی و پژوهش‌های علمی در دولت الکترونیک بوده و گرایش سیاسی خاصی ندارد.
۴- بنکین ریکانی، وزیر بازسازی و مسکن: متولد ۱۹۶۶ در دهوک و از چهره‌های نزدیک به مسعود بارزانی است که اتهاماتی مالی متوجه اوست. نزدیک به چهار ماه پیش پرونده علیه او تشکیل شد که در آن متهم به رشوه و عقد قرارداد‌های غیرقانونی مالی، اکثراً به سود حزب دموکراتیک کردستان، شده بود که با دخالت شخص مسعود بارزانی و گفت وگو‌های مستقیم او با حیدر العبادی، نخست‌وزیر سابق رسیدگی به این پرونده معلق شد. وی به زبان‌های کردی، عربی و انگلیسی مسلط است و از چهره‌های مطرح در صنعت حمل و نقل محسوب می‌شود. او نماینده عراق در سازمان‌های مختلف حمل و نقل بوده است.
۵- محمد هاشم، وزیر بازرگانی: او متولد ۱۹۶۶ در بغداد است که مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته مهندسی عمران از دانشگاه بغداد دریافت کرده است؛ چهره‌ای تکنوکرات محسوب می‌شود که به جریان خاص سیاسی گرایش ندارد.
۶- محمدعلی الحکیم، وزیر امور خارجه: متولد ۱۹۵۲ در شهر نجف اشرف و از خاندان برجسته حکیم در عراق است، اما از لحاظ منش سیاسی و اعتقادی سکولار است و ارتباطی با شاخه سیاسی خانواده حکیم ندارد. الحکیم در دولت ایاد علاوی وزیر ارتباطات بود. وی مدرک کارشناسی در رشته آمار از دانشگاه بغداد، در علوم کامپیوتر از دانشگاه بیرمنگام در انگلیس و دکترای مدیریت اطلاعات از کالیفورنیای جنوبی دارد. وی قبل از تصدی وزارت امور خارجه، معاون آنتونیو گوترش، دبیرکل فعلی سازمان ملل در امور اقتصادی و اجتماعی غرب آسیا بوده و پیش از آن نیز نماینده عراق در سازمان ملل بوده است. او از چهره‌های سکولار و افراد نزدیک به ایاد علاوی محسوب می‌شود.
۷- صالح حسین جبر الحسنی، وزیر کشاورزی: وی مقاطع کارشناسی تا دکترای خود را در رشته کشاورزی از دانشگاه بغداد دریافت کرده و پیش از تصدی این سمت مدیرکل باغداری‌های وزارت کشاورزی به مدت سه سال بوده است.
۸- احمد ریاض العبیدی، وزیر ورزش و جوانان: متولد ۱۹۶۹ و پدر پنج فرزند است. دکترای فیزیک از دانشگاه بغداد دارد و ورزشکار است. در دهه هشتاد در لیگ داخلی عراق فوتبالیست بوده و تا دهه نود از چهره‌های فعال ورزشی در رشته فوتبال بوده است. گرایش سیاسی چندان مطرحی ندارد.
۹- علاءالدین عبدالصاحب العلوانی، وزیر بهداشت: متولد ۱۹۴۹ و فارغ التحصیل رشته پزشکی از دانشگاه اسکندریه است، اما دوره‌های تکمیلی خود را در این رشته در انگلستان گذرانده است. او در گذشته، قبل از سقوط حکومت صدام حسین در اسکاتلند پزشک بوده و از چهره‌های مطرح پزشکی در عراق محسوب می‌شود. العلوانی همچنین رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه مستنصریه در بغداد بوده است. در سال ۲۰۰۵ از عراق خارج شد و به عضویت سازمان بهداشت جهانی در ژنو سوئیس درآمد. وی در این سازمان معاون مدیرکل این سازمان بود. در سال ۲۰۱۱ از سوی اعضای این سازمان به سمت مدیر منطقه‌ای سازمان بهداشت جهانی در شرق دریای مدیترانه انتخاب شد که کشورهای عربی، افغانستان، ایران و پاکستان را پوشش می‌داد. وی گرایش سیاسی خاصی ندارد.
۱۰- صالح عبدالله الجبوری، وزیر صنعت و معدن: فارغ التحصیل رشته شیمی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه موصل است. وی از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ رئیس دانشکده داروسازی دانشگاه تکریت بوده است. مدیریت بخش نظارت، پژوهش و توسعه شرکت ملی کود عراق نیز از دیگر سوابق اوست. او از چهره‌های سیاسی اهل تسنن و از افراد نزدیک به صالح المطلک است.
۱۱- باسم عبدالزمان مجید الربیعی، وزیر کار و امور اجتماعی: متولد ۱۹۷۱ است که دکترای قانون جنائی از دانشگاه بغداد دارد. وی معاون مدیرکل بخش توافقات بین‌المللی در هیأت امنای دفتر نخست‌وزیری بوده است. الربیعی از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۲ در دانشگاه یرموک اصول دادگاه‌های جزائی را تدریس می‌کرد. از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ مدیر اداره حقوقی در شورای امنیت ملی بوده است. وی همچنین عضو کمیته استراتژیک امنیت ملی نیز بوده است. عضویت در کمیته تدوین‌کنندگان استراتژی مبارزه با فساد، کمیته بین‌المللی گروه‌های همسو و کمیته بین‌المللی حقوق بشر از دیگر فعالیت‌های او بوده است.
۱۲- لوی حمید جواب خطیب، وزیر برق: متولد ۱۹۶۸ است که فوق لیسانس خود را در رشته مهندسی تکنولوژی از دانشگاه کنسجتون از انگلیس دریافت کرده است. وی همچنین پژوهشگر مطالعات عالی در سیاستهای عامه در دانشگاه سالفورد در انگلستان بوده و دکترای علوم سیاسی و اقتصاد سیاسی خود را از دانشگاه اکزتر در انگلیس دریافت کرده است. خطیب سابقه کار در کسوت مهندسی در شرکت‌های مهمی، چون گاز بریتانیا، شل هلند و شرکت ملی نفت اندونزی را دارد. وی مشاور افتخاری مجلس نمایندگان عراق در امور انرژی و اقتصاد از سال ۲۰۰۷ بوده و مؤسس گروه بین‌المللی انرژی در بغداد است. وزیر برق عراق، سابقه فعالیت در دانشگاه‌های کلمبیا و نیویورک در آمریکا و عضو گروه سیاست خارجی مؤسسه بروکینگز در آمریکا بوده است.
۱۳- جمال عباس محسن العادلی، وزیر منابع آبی: ویکل دوران تحصیلات دانشگاهی خود را در فرانسه گذرانده و دکترای مهندسی مکانیک از دانشگاه لیموژ فرانسه دارد. از اساتید وزارت علوم عراق است و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ معاون رایزنی فرهنگی در پاریس و از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ معان رایزن فرهنگی در کی‌یف و همزمان در آنکارا بوده است. در سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۸ نیز استاد دانشگاه تکنولوژی بغداد بوده و از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ در هیأت صنایع نظامی عراق فعالیت کرده است.
۱۴- عبدالله اللعیبی، وزیر حمل و نقل: او فارغ التحصیل رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه تکنولوژی بغداد است. وی قبل از تصدی وزارت، معاون فنی وزیر حمل و نقل عراق بوده است. سرپرستی شرکت خدمات ناوبری هوایی و شرکت عام حمل و نقل مسافرین از دیگر مسئولیت‌های وی در وزارت حمل و نقل عراق است. اللعیبی همچنین مدیرکل اداره قرارداد‌ها و ترخیص کاران در سال ۲۰۱۶ و مدیر کل شرکت حمل و نقل بخش خصوصی از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ نیز بوده است.
عادل عبدالمهدی ده روز پیش از معرفی کابینه با طراحی سایتی از همه کسانی که فکر میکردند قابلیت حضور در کابینه را دارند دعوت کرد تا با ارائه کارنامه تحصیلی و کاری خود در آن نام نویسی کنند تا او بتواند از میان آن‌ها و براساس صلاحیت افراد کابینه خود را انتخاب کند. بیش از ۱۵ هزار تن در این سایت ثبت‌نام کردند که از بین آن‌ها ۶۰۱ تن برای مصاحبه دعوت شدند.
گفتنی است، انتخاب وزیر برای وزارتخانه‌های مهم دفاع، کشور، فرهنگ، آموزش و پرورش، دادگستری و مهاجرت به جلسه بعدی پارلمان موکول شد.
«فالح فیاض» و «فیصل الجربا» به ترتیب دو نامزد پیشنهادی نخست‌وزیر جدید عراق برای تصدی دو وزارت کشور و دفاع این کشور هستند.
به نظر می‌رسد، اختلاف نظر ائتلاف‌های انتخاباتی با یکدیگر و نیز با عبدالمهدی بر سر نامزد‌های این پست، دلیل اصلی عدم رأی گیری برای تعیین تکلیف این هشت وزارتخانه باشد.
در همین ارتباط، یک منبع عراقی امروز جمعه به شبکه خبری السومریه گفت، «دفتر نخست‌وزیری عراق دستور‌العملی را صادر کرده که به موجب آن عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر جدید این کشور، سرپرستی دو وزارت کشور و دفاع عراق را تا تعیین دو وزیر جدید برای وزارتخانه‌های مزبور، بر عهده می‌گیرد.»
منبع آگاه افزود: این دستورالعمل با استناد به ماده ۷۸ قانون اساسی عراق در راستای تامین منافع عمومی کشور صادر شده است.
چند نکته تحلیلی
نخست: بسیاری از ناظران، کابینه عادل المهدی را ضعیف و دور از انتظار برآورد کرده اند و بر این باورند به جز دو سه وزیر و از جمله وزیر امور خارجه (محمدعلی الحکیم) و وزیر برق (لوی حمید جواب خطیب) مابقی وزرا در حد و اندازه وزیر نیستند.
دوم: جریان سائرون به رهبری مقتدا صدر نفوذ و نقش قابل توجهی در انتخاب وزرا داشته است که این مسأله می تواند منجر به اثرگذاری قابل توجه صدر بر تحولات سیاسی و اقتصادی آینده عراق شود. به خصوص اینکه عبدالمهدی گزینه نخست وزیری صدر بوده و نخست وزیر جدید عراق، انتخاب خود را مدیون جریان صدر می داند!
سوم: عادل المهدی بر خلاف آنکه اعلام کرد که کابینه ای فراجناحی و فراقومی-مذهبی تشکیل خواهد داد، سهمیه بندی وزارت خانه ها بین شیعیان، کردها و سنی ها را بار دیگر به مانند دولت های 2005، 2010 و 2014 در نظر گرفت. به طوری که شیعیان 54 درصد، سنی ها 24 درصد و کردها 18 درصد سهم از وزرای دولت جدید را از آن خود کرده اند.
چهارم: به صورت عجیبی برخی از وزرای پیشنهاد عادل المهدی از نیروهای سابق حزب بعث و از نزدیکان صدام بودند. برای نمونه می توان به «فیصل الجربا» اشاره کرد که گزینه اول وزارت دفاع عراق بود. گزینه هایی که فرمانده اسکادران ویژه بالگردهای صدام بود که البته با اعتراض نمایندگان پارلمان عراق از گزینه وزارت کنار گذاشته شد. همچنین وزیر ارتباطات که رأی اعتماد آورد نیز عضو یکی از تیم های نظامی صدام بود.
پنجم: وزرای کرد معرفی شده نیز رابطه نزدیکی با مسعود بارزانی دارند که این مسأله پرسش های زیادی را پیرامون چگونگی انتخاب آن ها توسط نخست وزیر عراق به وجود آورده است.
ششم: باید به وزیر خارجه اشاره کرد که احتمال می رود، انتخابش تابعی از رقابت ایران و آمریکا در عراق و همچنین تابعی از دیدگاه عبدالمهدی در این زمینه است. باید توجه کنیم که عبدالمهدی روابط خوبی با ایران دارد و از سوی دیگر، روابطش با غرب را حفظ می‌کند. لذا، وزیر خارجه فعلی عراق (محمدعلی الحکیم) در آمریکا تحصیل کرده اما متولد نجف و شیعه است؛ این بدان معناست که عبدالمهدی به دنبال توزان روابط با واشنگتن و تهران خواهد بود.
هفتم: تعدادی از وزرا نیز وابسته به ایاد علاوی هستند که نگاهی به شدت ضد ایرانی دارند! مسأله ای که می تواند چالش هایی برای ایران در عراق به همراه داشته باشد.
درباره عادل المهدی...
عادل عبدالمهدی نخست وزیر 76 ساله عراق، در کارنامه خود سابقه طولانی فعالیت‌های سیاسی دارد و به عنوان یک اقتصاددان شیعه عراقی تحصیلات خود را در اواخر دهه 1960 میلادی در فرانسه گذرانده و ضمن همکاری با نشریات عربی و فرانسوی از اعضای برجسته حزب کمونیست عراق نیز بوده است. عبدالمهدی در دهه 1980 میلادی به گروه‌های اسلامی مخالف حکومت بعث نزدیک و از اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق شد.
وی همچنین پس از سقوط صدام نیز در سمت‌هایی همچون وزیر دارایی در دولت موقت، وزیر نفت و همچنین معاون ریاست جمهوری فعالیت داشته است. در همین راستا و در حالی که از سوی گروه‌های پیروز در انتخابات پارلمانی تأکید می‌شد که نخست وزیر آینده باید فردی تکنوکرات و مستقل باشد، عبدالمهدی با حمایت این جریان‌های پرنفوذ و همچنین مرجعیت عراق به نخست وزیری رسید و در اولین اقدام خود سعی کرد تا نشان دهد رویه‌ای مستقل را در پیش گرفته است.
واقعیت اینست که عراقی ها قرار نیست طوری زندگی کنند که به مذاق ما ایرانی ها خوش بیاید.