فتاوای آیت الله العظمی مظاهری (مدظله)
محروم کردن برخي فرزندان از ارث
سؤال: آیا پدر و مادری که چند پسر و دختر دارند، می توانند بدون جهت در زمان حیات خود برخی از فرزندان را از ارث محروم کنند؟ یا مثلاً سهم دختر و پسر را بی دلیل مساوی قرار دهند؟
جواب : این کار علاوه بر اینکه مفاسد دارد، در شرع مقدس اسلام جائز نیست
ارث فرزند خوانده
سؤال: زن و شوهری از دنیا رفته اند. این زوج به دلیل بچه دار نشدن، طفلی را در خردسالي به سرپرستي گرفته و براي وي شناسنامه رسمي با نام خود اخذ نموده اند و او را بزرگ کرده اند. با توجه به اینکه اطرافیان مرحومین ادعای توارث دارند و زوج مرحوم به جز این فرزند خوانده، فرزند دیگری ندارند، آیا این فرزند خوانده از زوج مذکور ارث ميبرد یا اطرافیان؟
جواب : آن بچه شرعاً ارث نمی‌برد، ولی باید ورثه ميت مراعات حال او را بنمایند. مخصوصاً این که قانوناً و با سندیّت شناسنامه، او کلّیه اموال را ارث می‌برد و برادران و خواهران ارث نمی‌برند.
نحوه تقسيم ارث ميّتي که فرزند ندارد
سؤال: شخصي فوت كرده كه داراي زن، مادر و پدر است و فرزندي ندارد. ارث او چگونه تقسيم ميشود؟ آيا مادر و پدر ارثي دريافت مي كنند؟
جواب : یک چهارم اموال به زن می رسد و مابقی به پدر و مادر می رسد.
ارث پدر و فرزندي که همزمان فوت کرده اند
سؤال: پدر و فرزندي در سانحۀ رانندگي در آن واحد فوت نموده‌اند و حسب نظريۀ کميسيون پزشکي قانوني تقدّم و تأخّر زماني فوت نامبردگان مجهول مي‌باشد. خواهشمند است بفرمائید آيا آن پدر و فرزند از يکديگر ارث مي‌برند يا خير؟
جواب : در فرض مذکور پدر و فرزند از يکديگر ارث مي‌برند.
ارث پدر و مادر
سؤال: شخصي فوت كرده كه داراي زن، مادر و پدر است و فرزندي ندارد. ارث او چگونه تقسيم مي شود؟
جواب : یک چهارم به زن می رسد و مابقی به پدر و مادر می رسد.
ارث زني که فرزند ندارد
سؤال: اگر زني فوت نمايد و فرزند نداشته باشد، ارث او كه شامل مهريه اوست به چه كساني مي‌رسد؟ آيا پدر و مادر شوهر آن مرحومه جزء ورثه مي‌باشند؟ چگونه بايد تقسيم گردد؟
جواب : نصف مال و من جمله مهريه سهم شوهر اوست و مابقي اموال او مربوط به پدر و مادر اوست.
ارث پدر از فرزند
سؤال: حكم ارث فرزندي كه پيش از پدرش فوت نمايد چيست؟
جواب : آن فرزند ارث نمي‌برد بلكه پدر از او ارث ميبرد.
تقسيم اموال بين همسر،دختر و پدر متوفي
سؤال: احتراماً به عرض مي‌رسانم پسرم كه داراي يك همسر و يك دختر بوده از دنيا رفته و مادر هم ندارد. دارائي او عبارت است از پانزده جريب زمين و دو واحد منزل مسكوني و دو دستگاه اتومبيل كه همسرش يكي از ماشين‌ها را فروخته و بدهي‌هاي او را داده است. آن مرحوم وصيّت نامه نداشته است. بفرماييد اموال او چگونه تقسيم ميشود؟ ضمناً بنده، همسر او را قيّم كرده‌ام و او پنج جريب زمین‌ها را به نام خودش انتقال داده و مي‌گويد من قالي بافي كرده‌ام.
جواب : آن ماشيني كه فروخته است براي اداء دين ميّت، چون قيّم بوده است اشكال ندارد ولي آنچه را به اسم خود نموده است باطل است و بايد برگرداند و تقسيم ارث آن ميّت بعد از اداء ديون او و من جمله مهريه زن او، اگر بر ذمّه او باشد، 8/1 از مال ـ غير از زمين ـ را خانم او ارث مي‌بريد و 4/1 از كليه اموال او را پدر ميبرد و مابقي مربوط به دختر او ميشود.
مادر وارث ارث
سؤال: شخصي از دنيا رفته، بازماندگان او عبارتند از:
مادر، مادر بزرگ، پدر بزرگ، عمو كه شوهر مادرش نيز هست، دو خواهر و يك برادر مادري كه اين سه نفر از شوهر مادرش هستند.
لطفاً سهم الارث هر كدام را مشخّص فرمائيد.
جواب : كليه ارث به مادر ميّت مي‌رسد و هيچ كس از ميّت جز مادر ارث نمي‌برد.
وجوه دريافتي از جهت پيوند اعضاء متوفي
سؤال: در صورت جواز پيوند اعضاء به جاي اعدام، اگر متّهم توجيه شده باشد و رضايت بدهد كه جان چندين انسان نجات پيدا كند، و افراد گيرنده پيوند يا مؤسّسات خيريه يا سازمان‌هاي بيمه‌گر وجهي را بپردازند، آيا اين وجوه مي‌تواند به وارثين يا خانواده متّهم برسد؟
جواب : اگر حاكم شرع، اصل مسأله را اجازه بدهد، آنچه گرفته ميشود ملك فردي است كه اعدام ميشود و بعد از اعدام او، طبق قانون ارث بايد عمل شود.
متوفائي که فقط دو خواهر متوفي داشته
سؤال: مردی كه همسر و اولاد نداشته از دنيا رفته، وي دو خواهر داشته كه آنها نيز قبل از او از دنيا رفته‌اند، يكي از اين خواهران يك پسر و شش دختر و ديگري يك پسر و دو دختر دارند از وی يك ميليون و صد هزار تومان باقي مانده كه وارثين براي تقسيم به توافق نرسيده‌اند، لذا تقاضا دارم بفرمائيد چگونه بايد تقسم شود؟
جواب : همه آنها آنچه را ميّت دارد پسروار دختروار قسمت مي‌كنند يعني هر مردي دو برابر زن ارث ميبرد، بلي اگر خواهر و برادر ميّت مادري باشند ارث خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها مساوي است و بايد همگي به طور مساوي مال ميّت را قسمت كنند.
سهم ارث فرزند خوانده
سؤال: شخصي فوت نموده و يك خانه دارد و ورّاث او عبارتند از يك همسر و يك پسر عمو، ضمناً يك دختر از پرورشگاه قبول كرده و او را بزرگ كرده است، نحوه تقسيم اين خانه بين ورثه به چه صورت است؟
جواب : اگر در زمان زنده بودن خود خانه را به آن دختر واگذار نكرده باشد و وصيت نامه‌اي هم نداشته باشد به آن دختر ارث نمي‌رسد و آنچه را باقي گذاشته، يك چهارم آن ـ غير از زمين ـ به همسر او ارث مي‌رسد و مابقي مربوط به پسر عموي او ميشود ولي قاعده عدل و انصاف حكم مي‌كند كه آن دختر را بي‌بهره نكنند و او را در اين ارث راضي كنند
تقسيم مساوي ارث بين دختر و پسر
سؤال: اخيراً بعضي از مردم وصيّت مي‌كنند كه بعد از فوت خودشان ارث آنها بين دختر و پسر مساوي باشد آيا شرعاً درست است؟
جواب : صحيح نيست ولی در ثلث مال، اضافه دختر داده شود با تصالح خوب است
