فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره)
جلو گيري از بارداري و سقط جنين
سؤال1:اگر زني كه مبتلي به جنون است آبستين شود و با توجه به معيارهائي كه در دست است بتوان پيش بيني مود كه بيماري نامبرده پيشرونده است.آيا با توجه به امكان انتقال بيماريهاي رواني به جنين و همچنين عدم امكان مراقبت از فرزند خود سط جنين جايز است؟
جواب:جايز نيست.
سؤال2:در مورد جنونهاي پيشرونده آيا جلوگيري از حاملگي به وسيلهٔ اعمال جراحي (بستن لوله هاي مني در مرد و لوله هاي تخمدان در زن،جايز است يا خير؟
جواب:اگر موجب قطع نسل است جايز نيست.
سؤال3:در مواردي كه به علت عقب ماندگي هوشي (مانند حمق و سفاهت ) يا ضعيف بودن،ماددر قادر به ادارهٔ فرزند نباشد و يا احتمال انتقال علائم عقب ماندگي هوشي در بين باشد آيا عقيم كردن يا سقط جنين جايز است؟
جواب:حكم دو مسالهٔ قبل را دارد.
سؤال4:در مواردي كه جنون ادواري است سقط جنين در صورت حاملگي در يكي از دورانهاي جنون چه صورت دارد؟ و در همين مورد بستن لوله هاي تخمدان در زن و در صورت ابتلاء مرد بستن لوله هاي مني در مرد(به منظور جلوگيري از انتقال بيماري) چه صورت دارد؟لازم به تذكر است كه (با بستن لوله هاي تخمدان در زن و لوله هاي مني در مرد)تمام اعمال زناشوئي كماكان ادامه خواهد داشت و از لحاظ زناشوئي اشكالي به وجود نمي آيد.
جواب:در حكم مسائل قبل است.
سؤال5:زنان براي جلوگيري از بارداري نا خواسته و سقط جنين هائي كه خطر مرگ دارد با رضايت شوهر از مواد و وسايلي ماننند قرص،«آي.يو.دي» (افراز داخل رحمي) كلاهك و ديافراگم،كرم وژله و آمپول (كه عمل همگي آنها درنهايت ممانعت از ملاقات و انعقاد نطفه مي باشد) استفاه مي كنند و مردان با رضايت همسران از كاندوم (پوشش پلاستيكي) و روش عزل بهره مي گيرند ،مستدعي است حكم شرعي موارد مذكور را مرقوم فرماييد؟
جواب:امور مذكوره در صورتي كه مستلزم ضرر يا فساد عضو نش با رضايت شوهر مانع ندارد.
سؤال6:راههاي شرعي جلوگيري از حاملگي رابيان فرماييد؟
جواب:جلوگيري از حل در صورتي كه موجب عقيم شدن يا نقص و فسا عضو نشود اشكال ندارد.
سؤال7:جلوگيري از بچه دار شدن چه صورتي دارد؟ آيا جايز مي دانيد يا نه؟
جواب:جلوگيري زن بدون رضايت شوهر جايز نيست،ولي اگر مردجلوگيري نمايد مانع ندارداگرچه بدون رضايت زن«عزل»[1] مكروه است.
سؤال8: استفاه از قرصهاي جلوگيري از بارداري بعد از نزديكي چه صورتي دارد؟آيا در حكم سقط جنين است يا نه؟چون بعد از اينكه نزديكي شد زن اين قرص را مي خورد تا از انعقاد نطفه جلوگيري شود (و به تعبير ديگر نطفه را مي كشد)آيا اين كاراز نظر اسلام صحيح و حلال است يا نه؟
جواب:اگر يقين به حمل نداشته باشد مانع ندارد.
سؤال9:بستن لوله هاي رحم براي جلوگيري از حامله شدن چه صورتي دارد؟
جواب:اگر موجب نازائي دائمي نشود و ضرر به مزاج نرساند و همراه يا مستلزم محرم خارجي نشود اشكال ندارد.
سؤال10:همسرم قريب چهار سال است بيماري رحمي و زنانگي مبتلي شده معالجاتي انجام گرفته ولي بهبودي كامل حاصل نشده است و به علت ضعف جسمي ناشي از بيماري و به حسب اظهار نظر پزشكان ذيصلاح تحمل بارداري خواهد داشت،و در صورت بارداري جان وي و جنين در مخاطره است.براي جلوگيري از اين امر قرار است با رضايت هر دوي ما به وسيلهٔ جراح متخصص كه مرد است نسبت به گره زدن لولهٔ رحم مشاراليها يك عمل جراحي كوچك اقدام شود آيا اين عمل چه از نظر پزشك مرد چه از نظر قطع نسل مشاراليها اشكال دارد يا خير؟
جواب:اگر با نظرطبيب مورد وثوق براي حفظ جان مادر اين عمل ضرورت دارد جايز است.
سؤال11:گذاشتن دستگاه جلوگيري از بارداري جايز است يا خير؟
جواب:اگر دستگاه به وسيلهٔ كسي كه جايز نيست لمس يا نظر به عورت او كند گذاشته مي شود و مستلزم لمس و نظر است حرام است و در غير اين صورت مانع ندارد،مگر اينكه موجب عقيم شدن يانقص عضو شود.
سؤال12:آيا بعد از انعقاد نطفه از بين بردن آن جايز است يا خير؟
جواب:بعد از انعقاد نطفه جايز نيست.
سؤال13:در صورتي كه متخصصين و شوراي پزشكي تشخيص دهد كه آبستن بودن و وضع حمل براي زن خظر جاني دارد كورتاژ چه صورتي دارد؟
جواب:اگر خطر جان زن خارجي در بين باشد با اجتناب از محرمات خارجي اشكال ندارد،مگر آنكه طفل زنده باشد كه اجازه نمي دهم.
سؤال14:اينجانب بر اثر مشكلات زندگي با رضايت عيالم تصميم گرفتم لولهٔ رحم عيالم راببندم خواستم از شما كسب تكليف نمايم كه صلاح است يا خير؟
جواب:اگر موجب عقيم شدن او است جايز نيست وجلوگيري به طوري كه عقيم نشود و مجب نقص و فساد عضو نباشد مانع ندارد.
سؤال15:استفاده از وسيلهٔ پيشگيري موقت به نام آي.يو.دي I.U.D( كه هنوز چگونگي تاثير آن زمينهٔ جلوگيرري از حاملگي به طور قطع و يقين مشخص نشده ولي به عقيدهٔ غالب كارشناسان با توجه به آخرين مطالعات نقش آن جلو گيري از جايگزيني نطفه در رحم پس از تشكيل آن مي باشد) چه صورت دارد؟
جواب:اگر محرز نيست كه موجب سقط جنين است و موجب عقيم شدن و فساد عضو نيست مانع ندارد و چنانچه موجب سقط است جايز نيست و در هر صورت بايد مراعات احكام لمس و نظر هم بشود.
سؤال16:آيا قطع دائم براي نطفه و از بين بردن امكان آبستني براي هميشه در افراد سالم مجاز است؟
جواب:جايز نيست.
سؤال17:بستن لوله هاي رحم منجر به قطع دائم حاملگي مي شود و امكان آبستني مجدد مستلزم عمل جراحي ميكروسكوپيك و دقيقي است كه در مراكز مجهز امكان پذير است(و شانس حاملگي مجدد در بهترين مراكز دنيا در حدود پنجاه درصد مي باشد) با در نظر گرفتن شرايط فوق آيا بستن لوله هاي رحم در بانوان سالم مجاز است.
جوابكدر فض مرقوم جايز نيست.
سؤال18:آيا دلائلي مانند مشكلات اقتصادي،اجتماعي،تعدد اولاد و كهنسالي مجوزي براي قطع دائم حاملگي و يا سقط جنين مي باشد؟
جواب:آنچه ذكر شده مجوز نيست.
سؤال19:در مورد مادران بيماري كه ادامهٔ حاملگي آنها با حياتتشان مغايرت پيدا مي كند و سن جنين از چهار ماه بيشتر است ،ليكن جنين از نظر سني در وضعيتي است كه امكان ادامهٔ حيات وي خارج از رحم مادر وجود ندارد و بعد از مرگ مادر او هم فوت خواهد نمود ،آيا مي توان به منظور نجات حداقل يك نفر؛ (يعني مادر)به حاملگي خاتمه داد؟
جواب:بايدتا آخرين ساعات امكان حفظ حيات مادر منتظر بمانند چنانچه در آن هنگام جنين در وضعي باشد كه امكان ادامهٔ حياتش نيست سقط او جهت حفظ حيات مادر مانعي ندارد.
سؤال20:در مواردي كه امكان وجود نقاص مادرزادي جسمي و عقلي و رواني به طور سرشتي يا اكتسابي در جنين هست(مثل انواع بيماريهاي ارثي يا ناشي از تاثير مواد و داروها و اشعهٔ ايكس و غيره ...)آيا مي توان به سقط جنين مبادرت نمود؟و آيا از اين نظر تفاوتي بين جنين زير و يا بالاي چهار ماه وجود دارد؟ و آيا در صورتي كه وجود نقص مزبور اثبات شود سقط جنين جايز است؟
جواب:سقط جايز نيست و فرق نمي كند.
سؤال21:آيا قطع حاملگي در مورد بيماراني كه حاملگي براي آنان خطر جاني دارد و امكان بهبود وضع جسمي و رواني از نظر مساعد شدن براي حاملگي در آينده هم وجود ندارد(به عبارت ديگر ضروريتهاي پزشكي ايجاب مي كند كه هيچگاه و يا حتي الامكان حامله نشود)جايز است يانه؟
جواب:اگر راهي به غير آن براي جلوگيري از حاملگي باشد قطع دائم جايز نيست و در غير اين صورت با وجود ضرورت كه خوف خطر جاني است مانع ندادر.
سؤال22:آيا قطع دائم حاملگي در بانواني كه زمينهٔ مساعد براي به دنيا آوردن فرزندان ناقص الخلقه و يا با بيماريهاي ارثي-جسمي و رواني-دارند(بويژه در مواردي كه نمونه هاي ثابت شدهٔ قبلي در زايمانهاي پيشين داشته اند)مجاز است؟
جواب:جايز نيست.
سؤال23:با خصوصياتي كه در مورد بستن لوله هاي رحم مطرح شد (سوال5)¹آيا اين عمل در مورد بيماراني كه به دلائلي طبي لازم است حتي الامكان باي هميشه حامله نشوند جايز است؟آيا د رمورد مادراني كه خصوصيات آنان در(سوال9)² توضيح داده شد جايز است؟
جواب:در صورت خوف خطر جاني جواب همان است كه در ذيل سوال8[2] ذكر شد و در غير مورد خطر جاني و همچنين در مورد مادراني كه خصوصيات آنان در سوال9 ذكره شده جايز نيست.
سؤال24:آيا سقط در ماني(در مورد بيماران پيشرفته اي كه ادامهٔ حاملگي آان برايشان خطر جاني دارد) با سن جنيني زير چهار ماه مجازاست؟
جواب:اگر خوف خطر جاني هست با تشخيص دكتر مودر وثوق قبل از ولوج روح مانع ندارد.
سؤال25:پيشگيري ، قطع حاملگي و سقط در ماني( كه در برخي مواقع بنا به ضرورت پزشكي انجام مي شود) گاهي از جهت تطبيق با مسائل شرع مقدس مشكلاتي را به وجوودد مي آورد، لذا خواهشمنديم به پرسشهاي ذيل پاسخ مرحمت فرمائيد تا اين پاسخ ها به عنوا دستور العمل براي امور پزشكي و كليهٔ سازمان هاي وابسته قرار مي گيرد:
1 _ آيا افزودن بر تخصص پزشكي پا يبند بودن به مسائل شرع مقدس نيز ضرورت دارد يا نه؟
جواب:پزشك علاوه بر تخصص ، بايد مورد وثوق باشد كه كارش را روي موازين انجام دهد.
2 _ آيا پيشگيري موقت از حاملگي در مورد افراد سالم با استفاده از وسائل و مواردي كه مانع از انعقاد نطفه مي شوند مجاز است؟
سؤال 26 : جلوگيري موقت از بچه دار شدن آيا از نظر اسلام حرام است؟
جواب:جلوگيري موقت اگر موجب عقيم شدن دائمي نشود و ضرر به مزاج و نقص عضو به هم نرساند اشكال ندارد.
سؤال 27 : جلوگيري از توليد نسل به هر ترتيب جائز است يل نه؟
جواب:جلوگيري كلي و دائمي از توليد نسل جائز نيست، ولي اگر موجب عقيم شدن و نقص عضو نباشد مانع ندارد موقتاً.
سؤال 28 : دستگاهي كه خواهران براي جلوگيري از حاملگي استفاده مي كنند چون در رحم گذاشته و مانع انعقاد نطفه مي شود آيا از نظر اسلام اشكالي دارد؟ و آيا كفاره دارد يا نه؟
جواب:جلوگيري اگر موجب عقيم شدن يا نقص عضو با يكي از محرمات شرعيه نشود مانع ندارد، و بايد با رضايت شوهر باشد.
سؤال 29 : اگر بچه دار شدن براي زن خطر جاني داشته باشد، آيا مرد مي تواند بالاجبار از زن خود بچه مطالبه كند؟
جواب:زن نمي تواند شوهر خود را از بچه دار شدن منع كند، مر در صورتي كه با تشخيص دكتر مورد وثوق ، براي او خطر جاني داشته باشد.
سؤال 30 : آيا براي زن جائز است عملي انجام دهد كه حامله نشود، مثلاً عمل جراحي كند و يا دوائي بخورد؟ و بر فرض جواز، فرقي بين دائم و موقت هست يا خير؟
جواب:چنانچه موجب نقص عضو يا عقيم شدن نباشد مانع ندارد.
سؤال 31 : اينجانب متخصص بيماريهاي زنان مي باشم، ما قادر هستيم سالم يا ناقص بودن جنين را در داخل شكم تشخيص بدهيم، در صورت تشخيص ناسالم بودن آن اگر ما جنين را سقط كنيم و اجازه دهيم كه مادر مجدداً حامله شود و اين أمر چندين بار انجام شود امكان آوردن نوزاد سالم خيلي زيادتر مي شود (بدين معني كه مثلاً پس از سه يا چهار بار نوزاد ناقص امكان نوزاد سالم در بين آنها هست) لطفاً تكليف شرعي را در اين مورد بيان فرمائيد.
جواب:سقط جنين در مفروض سؤال هم جائز نيست.
سؤال 32 : زني حامله شده و تقريباً يك ماه و نيم از حاملگي او مي گذرد، دكترها مي گويند اين حمل براي مادر خطر جاني دارد و موجب فلج شدن مادر است، آيا جائز است بچه را سقط كند يا نه؟
جواب:اگر ضرر و خطر جاني براي مادر دارد قبل از دميده شدن روح در جنين ،اسقاط جائز است.
سؤال 33 : طبق تشخيص متخصص اگر حاملگي ادامه پيدا كند خطر فساد عضو براي مادر وجود دارد، آيا اسقاط جنين در اين صورت جائز است؟
جواب:در فرض مذكور با تجويز دكتر مورد وثوق قبل از ولوج روح سققط مانع ندارد.
سؤال 34 : زن حامله اي سي سال قبل كاري كرده كه بچه اش سقط شده است، مسلماً ديه اي به آن تعلق مي گيرد، با توجه به اينكه پدر بچه فوت شده سؤال اين است كه اين ديه را به چه كسي بايد بپردازد؟ و آيا مطابق نرخ سي سال قبل پرداخت شود يا حالا؟ ضمناً كسي كه چنين كاري را مرتكب شده به اين مسأله جاهل بوده يعني اين كار را گناه نمي دانسته، آيا جهل به مسأل موجب تخفيف ديه و گناه مي شود يا نه؟
جواب:اگر مباشر سقط بوده بايد ديه را يا عيناً يا به قيمت فعلي به ورثه ٔ پدر بچهٔ سقط شده بپردازد.
[1] -يعني ريختن«مني» خارج رحم.
