در شرایطی که طی ماه‌های اخیر، بحران اقتصادی در داخل و بحران در روابط با متحدان سنتی غربی در خارج، دولت ترکیه را در وضعیت فشار کم‌سابقه‌ای قرار داده است، نتیجه انتخابات محلی و شهرداری‌ها در این کشور، زنگ خطری جدی را برای دولت رجب طیب اردوغان به صدا درآورد. با وجود پیروزی حزب عدالت و توسعه در جمع‌بندی کلی نتایج انتخابات، کنترل دو شهر اصلی ترکیه، یعنی آنکارا و استانبول، از دست این حزب خارج شده است.
به گزارش
«آزادی»، با به پایان رسیدن نتایج شمارش آرای انتخابات محلی و شهرداری‌ها در شهر‌های مختلف ترکیه، شکست حزب عدالت و توسعه به ریاست رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور، در آنکارا و استانبول قطعی شده است. ازمیر به عنوان سومین شهر بزرگ ترکیه نیز شاهد پیروزی رقبای اردوغان بود. این در حالی است که اردوغان امیدوار بود با پیروزی قاطع در این انتخابات، زمینه را برای تثبیت هرچه بیشتر قدرت خود و همچنین تسهیل اقدامات داخلی و خارجی در آینده فراهم سازد.
ساعاتی پس از پایان رأی‌گیری در حوزه‌های مختلف انتخاباتی در روز دوشنبه، گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن بود که با شمارش حدود ۸۰ درصد آراء انتخاباتی، حزب عدالت و توسعه ۴۰ شهر، حزب جمهوری‌خواه خلق ۲۰ شهر، حزب جنبش ملی‌گرا ۱۲ شهر و حزب دموکراتیک مردمان ۷ شهر را از آن خود کرده‌اند.
اما در پایتخت، نامزد حزب عدالت و توسعه از رقیبش یعنی حزب جمهوری‌خواه خلق شکست خورده است. در این شهر، منصور یاواش از حزب جمهوری‌خواه خلق با کسب اندکی بیش از ۵۰ درصد آرا، از نامزد حزب عدالت و توسعه پیش افتاد. به این ترتیب، از زمان به قدرت رسیدن اردوغان طی ۱۶ سال گذشته این برای اولین بار است که حزب عدالت و توسعه انتخابات محلی را در آنکارا واگذار می‌کند.
در استانبول نیز به رغم اعلام پیروزی زودهنگام از سوی بینالی ییلدریم، نامزد حزب عدالت و توسعه و نخست‌وزیر و رئیس پارلمان پیشین، هم نهاد عالی انتخابات ترکیه و خبرگزاری دولتی این کشور (آناتولی) رسماً از پیروزی اکرم امام اوغلو، رقیب وی در انتخابات شهرداری این کلانشهر خبر دادند. امام اوغلو نیز با اعلام پیروزی خود در انتخابات از دولت ترکیه خواست تا با به رسمیت شناختن نتایج انتخابات نمونه‌ای متعالی از دموکراسی در ترکیه را در پیش روی جهانیان قرار دهد.
او با تاکید بر این که حزب حاکم در حال فکر کردن بر روی مسئله آرای باطله و بهره‌برداری از آن‌ها برای تغییر صحنه سیاسی است گفت: هم‌اکنون ۲۹۰ هزار رای باطله وجود دارد این در حالی است که در انتخابات سال ۲۰۱۴ تعداد آرای باطله بیش از ۴۰۰ هزار بوده است، اما هیچ اعتراضی از سوی حزب حاکم به این مسئله نشده است. اگر چنین مسئله‌ای جدی باشد تبدیل به چاه ویلی برای همه خواهد شد و هیچ کس توان حل عواقب ان را نخواهد داشت.
در این میان، در حالی که حزب عدالت و توسعه اعلام کرده خواستار بازشماری آرا در برخی حوزه‌ها خواهد شد و امیدوار است این امر، نتایج را به نفع این حزب برگرداند، رئیس جمهور ترکیه در کنفرانس خبری بعد از پایان انتخابات با تأیید اینکه حزب عدالت برخی از شهر‌ها را از دست داده است، قول داد که دولتش اکنون بر روی اجرای طرح‌های اقتصادی قوی تمرکز خواهد کرد.
این اظهارنظر به خودی خود، بیانگر درک عمق و وسعت چالش از سوی دولت ترکیه و خطری است که این امر می‌تواند برای آینده سیاسی حزب عدالت و توسعه به همراه داشته باشد. برای درک بهتر این موضوع، لازم است این اظهارنظر اردوغان درباره اولویت کاری دولتش پس از انتخابات، با موضع وی در همین زمینه پیش از برگزاری انتخابات مقایسه شود.
یک روز پیش از برگزاری انتخابات اخیر، اردوغان در یک سخنرانی در جمع هواداران خود اظهار داشت نخستین اقدامی که دولت وی پس از برگزاری انتخابات محلی انجام خواهد داد، حل مسئله سوریه به شکل میدانی (نظامی) خواهد بود. وی اظهار داشت: «اولین چیز بعد از انتخابات این است که ما موضوع سوریه را در صورت امکان در میدان حل خواهیم کرد، نه پای میز». هرچند وی به جزئیات برنامه‌های خود در این زمینه اشاره‌ای نکرد، اما با توجه به تمرکز و تأکید مستمر دولت وی بر ضرورت خارج کردن نیرو‌های مسلح کرد از مناطق شمال و شمال شرق سوریه، به نظر می‌رسد مبنای اظهارات وی، تمایل به انجام اقدامی در همین زمینه بوده است.
با این حال، اردوغان اکنون در چرخشی آشکار، از ضرورت تمرکز بر مسائل اقتصادی در دوره پس از انتخابات سخن می‌گوید. در واقع، مهمترین دلیل این امر آن است که همزمان با به هم ریختگی اوضاع اقتصادی در ترکیه که خود را به شکل مسائلی همچون کاهش ارزش پول این کشور نشان داد، اردوغان امیدوار بود از طریق ماجراجویی در خارج و به ویژه تحریک حس ملی‌گرایی ترک در مقابل کردها، پایه حمایتی خود را در داخل کشور حفظ کرده و یا حتی تقویت نماید.
با این حال، نتیجه انتخابات در سه شهر مهم ترکیه، یعنی آنکارا، استانبول و ازمیر – به ویژه دو مورد نخست، زیر ازمیر همواره پایگاه اصلی رقبای اردوغان بوده – نشان داد که راه‌حل اردوغان در این زمینه موثر نبوده و شدت چالش‌های اقتصادی، در حال ضربه زدن به پایگاه سیاسی حزب عدالت و توسعه و شخص رئیس‌جمهور ترکیه است. در واقع، انتخابات محلی اخیر، آزمونی جدی برای برنامه‌های سیاسی و اقتصادی اردوغان و آگاهی یافتن وی از این امر بود که در صورت ادامه اداره کشور با وضعیت فعلی، جایگاه وی در انتخابات پارلمانی بعدی به طور جدی‌تر و گسترده‌تری به چالش کشیده خواهد شد.
