روابط آمریکا و ترکیه طی ماه‌های اخیر بر سر مجموعه‌ای از مسائل، به ویژه تمایل آنکارا به خرید سامانه‌های موشکی، دستخوش پیچیدگی‌های فراوانی شده است. در این میان و در حالی که به نظر می‌رسید عضویت ترکیه در ناتو و تمایل این کشور به حفظ روابط مثبت با واشنگتن، در نهایت وضعیت را به سوی عادی شدن سوق خواهد داد، بروز یک جنگ لفظی جدید میان مقامات ارشد دو کشور، از تشدید و تعمیق اختلافات خبر می‌دهد.
به گزارش «آزادی»، ، از زمان آشکار شدن تمایل آنکارا به خرید سامانه دفاع موشکی «اس ۴۰۰» از روسیه و به ویژه پس از حصول توافق میان دو طرف بر سر این موضوع، دولت آمریکا ضمن ابراز ناخرسندی شدید نسبت به این موضوع، دولت آمریکا هشدار به ترکیه درباره عدم همخوانی این اقدام با عضویت این کشور در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را آغاز کرده است. اکنون و با مشخص شدن عزم مقامات ترکیه به نهایی کردن خرید خود از روسیه، این هشدار‌ها شدت بیشتری گرفته است.
در تازه‌ترین تحول در این زمینه، مایک پنس معاون رئیس‌جمهور آمریکا روز چهارشنبه به ترکیه درمورد خرید سامانه اس ۴۰۰ از روسیه هشدار داد. وی گفت: ترکیه باید میان اینکه یک شریک حیاتی برای ناتو باقی بماند یا اینکه مشارکت خود را با خرید سامانه موشکی روسی به خطر بیندازد، یکی را انتخاب کند.
وی که این سخنان را در هفتادمین سالگرد تاسیس پیمان آتلانتیک شمالی مطرح می‌کرد، افزود: «ترکیه باید انتخاب کند. آیا این کشور می‌خواهد به عنوان شریکی مهم در موفق‌ترین اتحاد در تاریخ باقی بماند یا آنکه امنیت مشارکت را با اتخاذ چنین تصمیم غیرمحتاطانه‌ای که اتحاد ناتوی ما را تضعیف می‌کند به خطر بیاندازد»؟
پنس در حالی این سخنان را مطرح می‌کند که «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه روز جمعه گذشته در میزگردی در واشنگتن گفته بود: «قرارداد سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ با روسیه منعقد گردیده و موضوع به پایان رسیده است». مشابه این موضع، تاکنون به کرات از سوی دیگر مقامات ارشد ترکیه، از جمله رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور این کشور نیز بیان شده است.
اما در پاسخ به اظهارات پنس، فواد آکتای معاون رئیس‌جمهور ترکیه اظهار داشت که واشنگتن باید بین متحد ماندن با آنکارا و همکاری با تروریست‌ها، یکی را انتخاب کند. وی شامگاه چهارشنبه در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «ایالات متحده باید انتخاب کند. آیا می‌خواهد متحد ترکیه باقی بماند یا دوستی با ما را به‌خاطر همکاری با تروریست‌ها به‌خطر انداخته و سپر دفاعی متحد خود در ناتو را در برابر دشمنانش تضعیف کند»؟
در تحولی دیگر در همین زمینه، روز سه‌شنبه نیز خبرگزاری «رویترز» گزارش داد که آمریکا در واکنش به تصمیم ترکیه به نهایی کردن خرید اس ۴۰۰ از روسیه، تحویل جنگنده‌های پیشرفته «اس ۳۵» به این کشور را به حال تعلیق درآورده است. پس از آن بود که چارلز سامرس، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) درباره تحویل این جنگنده‌های به ترکیه گفت: «مذاکرات با ترکیه در مورد این موضوع مهم ادامه دارد. اما تا زمانی که ترکیه از تحویل سامانه اس ۴۰۰ منصرف نشده، تحویل و فعالیت‌های عملیاتی مربوط به جنگنده‌های اف-۳۵ به ترکیه تعلیق شده است».
سامرس در این مورد تصریح کرد: «آمریکا درباره غیرقابل پذیرش بودن خرید اس ۴۰۰ توسط ترکیه شفاف رفتار کرده است. به همین دلیل نیز وزارت دفاع تدابیر لازم برای تدارک قطعات مورد نیاز اف-۳۵ را در نظر گرفته است. هم اکنون نیز بر روی برنامه تدارک قطعات مورد نیاز این جنگنده‌ها که توسط ترکیه تولید می‌شوند از منابع دیگر کار می‌کنیم».
این در حالی است که ترکیه به عنوان یکی از مهمترین شرکای برنامه جنگنده تهاجمی مشترک از سال ۲۰۰۲ تاکنون ۱.۲۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده و در نظر دارد ۱۰۰ فروند جنگنده اف-۳۵ مدل A. را از آمریکا خریداری کند. در اولین مرحله از تحویل جنگنده‌های اف-۳۵ به ترکیه، خلبانان نیروی هوایی کشور ژوئن ۲۰۱۸ دو فروند از این نوع جنگنده را در پایگاه هوایی لوکه دریافت کرده بودند. با این حال، پس از آن و به ویژه در پی فشار کنگره آمریکا، دولت این کشور تعلیق تحویل باقیمانده این جنگنده‌ها به ترکیه را در دستور کار قرار داد.
اما این تمامی ماجرا نبود، زیرا به نظر می‌رسد اختلافات آنکارا و واشنگتن بر سر موضوع مذکور، در حال تأثیرگذاری بر دیگر ابعاد روابط دو طرف است. در این راستا، وزیر خارجه آمریکا در جریان دیدار با همتای ترکیه‌ای خود در واشنگتن، به ترکیه درباره هرگونه عملیات نظامی در شمال شرقی سوریه هشدار داد.
در پایان نشست مایک پامپئو و مولود چاووش‌اوغلو در واشنگتن، وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پامپئو، وزیر خارجه آمریکا حمایتش از مذاکرات جاری درخصوص شمال شرقی سوریه را اعلام کرد و همچنین درباره عواقب فاجعه‌بار احتمالی اقدام نظامی یک‌جانبه ترکیه در منطقه هشدار داد».
به این ترتیب، به نظر می‌رسد دغدغه واشنگتن نسبت به خرید سامانه موشکی روسی از سوی ترکیه، در حال تأثیرگذاری همه‌جانبه بر روابط دو کشور است و در این راستا، نه تنها روابط نظامی، بلکه حتی روابط سیاسی و تعاملات منطقه‌ای آن‌ها را نیز در معرض تهدید قرار داده است.
این در حالی است که پیش از این و طی دوره یک ساله اخیر نیز شماری دیگر از موضوعات، از درخواست ترکیه از آمریکا برای استرداد فتح‌الله گولن، چهره مخالف دولت آنکارا گرفته تا بازداشت یک کشیش آمریکایی در ترکیه به اتهام جاسوسی، بر روابط دو کشور سایه افکنده بود با این حال، اقداماتی همچون آزادی کشیش مذکور و یا استمرار رایزنی‌های دو طرف در موضوع گولن، چشم‌انداز عادی‌سازی روابط میان آن‌ها را روشن ساخته بود.
با این وجود، آن‌گونه که مشخص است، مسئله خرید اس ۴۰۰ توسط ترکیه پتانسیل آن را دارد تا به تنهایی به مهمترین و چالش‌برانگیزترین مسئله در روابط آنکارار و واشنگتن تبدیل شده و آینده روابط نزدیک میان دو دولت عضو ناتو را در هاله‌ای از ابهام قرار دهد.
