چند روزی است که طرح حذف دلار از معاملات بین المللی در مجلس مطرح شده است. رسانه‌ها نیز متعاقب آن، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته اند. اینکه چقدر اجرای چنین طرحی امکان پذیر است و چقدر اقتصاد ما کشش انجام چنین کاری را دارد شاید پرسش بسیاری از مردم باشد. از این رو خبرنگار تابناک اقتصادی در گفتگو با وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی به این پرسش‌ها پاسخ داده است.
به گزارش
تابناک اقتصادی، چند روزی است که موضوع حذف دلار از معاملات بین المللی مطرح شده است. این موضوع با ارائه طرحی از سوی جمعی از نمایندگان مجلس رسانه‌ای شد. در مورخه ۲۲ فروردین ماه ۱۳۹۸ سایت تابناک اقتصادی در مطلبی با عنوان آیا حذف دلار از معاملات بین المللی امکان پذیر است؟ و طی گفتگویی با محمدقلی یوسفی کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخت.
این بار برای روشن‌تر شدن موضوع، خبرنگار تابناک اقتصادی به سراغ وحید شقاقی شهری یکی دیگر از کارشناسان مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی رفته است و نظر وی را در مورد اینکه اجرای این طرح مجلس چقدر امکان پذیر است و چقدر اقتصاد ما قدرت انجام چنین کاری را دارد، پرسیده است.
وحید شقاقی شهری در ابتدا پیرامون تاریخچه بین المللی شدن دلار به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: آمریکایی‌ها تقریباً بعد از جنگ جهانی دوم در معاهده "برتن وودز" رابطه بین دلار و طلا را تعیین کردند. رابطه هم به این صورت بود که هر یک اُنس طلا ۳۵ دلار در نظر گرفته شد. به این ترتیب آمریکایی‌ها توانستند ارز خود را به عنوان ارزی بین المللی معرفی کنند.
اما دلیلی که آمریکایی‌ها توانستند دست به چنین کاری بزنند چه بود؟ دلیل این بود که بعد از جنگ جهانی دوم حدود ۶۵ درصد از سهم طلای دنیا در آمریکا انباشته شده بود. دلیل این انباشت فوق العاده طلا در آمریکا نیز این بود که این کشور به دلیل موقعیت ژئوپولتیک خود هم از جنگ جهانی اول و هم از جنگ جهانی دوم مصون ماند و یا به عبارتی کمترین صدمات جنگی را دید. از این رو کل طلای دنیا به نوعی به سوی آمریکا روانه شد. به عنوان نمونه فرانسه از جمله کشور‌هایی بود که طلای خود را به آمریکا سپرد. همچنین بعد از جنگ جهانی دوم یعنی در سال ۱۹۶۰ تولید آمریکا به ۴۰ درصد تولید دنیا رسیده بود.
وی ادامه داد: از آنجایی که کشور‌های اروپایی و آسیایی بعد از جنگ جهانی نیاز به بازسازی اقتصاد ویران خود داشتند، در نتیجه طلای خود را به آمریکا دادند و به جای آن دلار گرفتند و در قالب طرح مارشال شروع به بازسازی اقتصاد ویران خود کردند.
شقاقی افزود: در سال ۱۹۷۱ وضعیت اقتصادی آمریکا نامناسب شد و همچنین ژنرال دوگل فرانسوی و خیلی از کشور‌های دیگر نیز از آمریکا، طلای خود را مطالبه کردند. در این شرایط، ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه‌ای علنی برای مردم دنیا اعلام کرد که دیگر رابطه طلا و دلار برقرار نیست و از امروز این رابطه قطع می‌شود و خود دلار به عنوان ارز بین المللی می‌باشد. بعد از این مصاحبه نیکسون، شاه ایران و شیوخ عرب شروع به فروش نفت خود به دلار کردند. این کار باعث شد تا دلار متقاضی پیدا کند و واژه‌ای به نام پترودلار خلق شود و دلار یک پشتوانه‌ای به نام نفت خاورمیانه پیدا کرد.
به عنوان مثال اگر ژاپن به دنبال خرید نفت از ایران بود باید می‌رفت دلار تهیه و با آن اقدام به خریداری نفت از ایران می‌کرد؛ بنابراین از سال ۱۹۷۱ تاکنون دلار به یک ارز بین المللی تبدیل شده است. از سال گذشته چین بعد از آنکه اقتصادش مستحکم‌تر شد، اقدام به راه اندازی پترویوان کرده است. یعنی چین از سال گذشته اعلام کرده است که کشور‌هایی که مایل به فروش نفت به چین می‌باشند، معاهده‌ای را با این کشور به امضا برسانند که مطابق با آن چین نفت را خریداری کند و ما به ازای آن یوان پرداخت کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ضمن اعلام این موضوع که وجود دلار به عنوان ارز بین المللی نه تنها برای ایران بلکه برای همه دنیا یک تهدید محسوب می‌شود گفت: همه کشور‌ها می‌دانند که آمریکا با اتکا به دلار می‌تواند آن‌ها را در جنگ اقتصادی و ارزی شکست دهد. به همین دلیل ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه چند سالی است که اقدام به خرید و انباشت طلا و همچنین انعقاد پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه کرده است. اگر اشتباه نکنم به عنوان نمونه در حدود دو سال پیش، روسیه با چین یک پیمان پولی دو جانبه ۴۰۰ میلیون دلاری را امضا کرد.
مفهوم این پیمان این بود که از این پس مبادلات این دو کشور تا سطح ۴۰۰ میلیون دلار با روبل و یوان انجام بشود و دیگر دلار نقشی در مبادلات آن دو کشور نداشته باشد. همچنین چینی‌ها نیز چند سالی است که شروع به افزایش ذخایر طلای خود نموده اند و به علاوه اقتصاد این کشور نیز در چند سال اخیر قدرتمندتر شده و حجم بالایی از تجارت دنیا را در اختیار گرفته است و بنابراین می‌تواند تا حدودی یوان را ارزشمندتر کند و در مقابل دلار آمریکا باایستد.
شقاقی شهری ادامه داد: حالا کشور ما سالیان سال است که در یک جنگ اقتصادی با آمریکا قرار گرفته است و این جنگ اخیراً شدیدتر هم شده است، ولی متاسفانه ما هیچ راهبرد مناسبی برای دلارزدایی از اقتصاد ایران نداشته و نداریم.
ببینید اولاً کشور ما متاسفانه یک کشور واردات محور محسوب می‌شود که خود این واردات محوری موجب وابستگی بیش از اندازه به دلار می‌شود،
ثانیاً ما نتوانستیم تراز تجاری متوازن با کشور‌های دیگر ایجاد کنیم و این تراز با بسیاری از کشور‌ها کسری بالایی دارد. ما هنگامی که وضعیت اقتصاد در ثبات بود می‌توانستیم با کشور‌های مختلف وارد مذاکره شویم و تراز تجاری خود را متوازن کنیم که این کار را نکردیم. منظور از توازن تراز تجاری این است که مثلاً با ترکیه مذاکره می‌کردیم و می‌گفتیم ما از کشور شما ۱ میلیارد دلار واردات داریم و شما هم باید بپذیرید که ما به کشور شما ۸۰۰ میلیون دلار کالا صادر کنیم تا این تراز تجاری تا حدودی متوازن شود.
وی در مورد راهکار بستن پیمان‌های پولی با سایر کشور‌ها در راستای دلارزدایی گفت: کشور‌هایی که الان شریک تجاری ما محسوب می‌شوند هنوز حاضر نیستند که با ریال و واحد پولی خودشان با ما معامله کنند. برای این کار دلیل هم دارند و آن این است که بستر‌های این کار فراهم نیست یعنی اولاً ما باید ذخایر طلای خود را افزایش می‌دادیم که این کار را انجام ندادیم، ثانیاً ارزش پول ما نوسانات بالایی داشته و باید آن را باثبات می‌کردیم و ثالثاً تراز تجاری ما هم با آن‌ها متوازن نبوده که باید آن را متوازن می‌کردیم؛ لذا هنوز کشوری به آن پیشنهاد پولی دو یا چند جانبه با ما نظر مساعدی نداشته است و ما هم به زور نمی‌توانیم با آن‌ها پیمان پولی ببندیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در انتهای صحبت‌های خود گفت: به دلایلی که در بالا عرض کردم ما به این راحتی‌ها نمی‌توانیم دلار را از معاملات بین المللی خود خارج کنیم یا به عبارتی اقتصادمان را دلار زدایی کنیم یا به سمت پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه برویم. همچنین باید بگوییم که متاسفانه تمام اجزای اقتصاد ما وصل به دلار است و به علاوه دلار در ذهن مردم نیز به عنوان یک ارز باثبات که می‌توانند برای حفظ قدرت خرید خود بر روی آن سرمایه گذاری کنند، رسوخ کرده است.
وی ادامه داد: اشاره به این نکته نیز ضروری است که ما نمی‌توانیم با مباحثی این چنینی، ساده انگارانه برخورد کنیم و اگر می‌توانستیم این کار را انجام دهیم همین امروز ابلاغ می‌کردیم که دلار حذف بشود، ولی آیا با این ابلاغ و دستور این کار انجام می‌شود؟ برای انجام این کار نیاز است که بستر‌ها و شرایط آن فراهم شود.
به طور کلی، این کارشناس مسائل اقتصادی نیز حذف دلار از مبادلات بین المللی را در شرایط فعلی امکان ناپذیر دانست و گفت که برای انجام چنین کاری باید بستر‌های آن فراهم شود که این بستر‌ها عبارتند از: افزایش ذخایر طلای کشور، متوازن کردن تراز تجاری با سایر کشور‌ها و به ثبات رساند ارزش پول ملی.
چند روزی است که طرح حذف دلار از معاملات بین المللی در مجلس مطرح شده است. رسانه‌ها نیز متعاقب آن، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته اند. اینکه چقدر اجرای چنین طرحی امکان پذیر است و چقدر اقتصاد ما کشش انجام چنین کاری را دارد شاید پرسش بسیاری از مردم باشد. از این رو خبرنگار تابناک اقتصادی در گفتگو با وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی به این پرسش‌ها پاسخ داده است.
شما یک کارشناسی وبحق حرفه‌ای منطقی وعقل پسند حرف زدی ولی وقتی دلار را کاغذ پاره اعلام می کنند وهمین کاغذ پاره اوضاع ایران را اینگونه می کند و تازه فکر می‌کنند شب یه دستور بدهند صبح اقتصاد به به چه چه می شود، چه می توان گفت؟