سناریوی سهمیه بندی بنزین از خرداد ماه/ رسیدن به نرخ فوب خلیج فارس، شاید زمانی دیگر/ قاچاق سوخت همچنان جذاب خواهد بود؟

موافقان بر این باور بودند که با تک نرخی شدن بنزین، دیگر نیازی به استفاده از کارت‌های سوخت نیست و باید این کارت‌ها حذف شوند؛ اما مخالفان معتقد بودند که حذف کارت‌های سوخت، باعث از بین رفتن شفافیت و قاچاق بیشتر بنزین خواهد شد. همچنین مخالفان بر این باور بودند، در آینده با مصرف بی رویه بنزین، احتمالاً دوباره نیاز باشد که این کارت‌ها به چرخه مصرف سوخت بازگردند. به هر صورت، نهایتا شورای نگهبان نیز به ماندن کارت‌های سوخت رأی داد، ولی همان گونه که عنوان شد، با تک نرخی شدن بنزین، استفاده از این کارت‌ها به شدت کاهش یافت.

پس از گذشت چند ماه از حذف کارت‌های سوخت از چرخه مصرف سوخت، رفته رفته میزان مصرف بنزین افزایش یافت. آمار‌ها نشان می‌دادند، در حالی که در سال ۱۳۹۴ میزان مصرف بنزین روزانه ۷۱ میلیون لیتر بود، این میزان در سال ۱۳۹۵ به ۷۴.۷ میلیون لیتر در روز رسید. مقایسه مصرف روزانه بنزین در سال ۱۳۹۵ با سال‌های قبل از ۱۳۹۴ نشان می‌داد، مصرف روزانه بنزین رشد چشمگیری داشته است.

در سال گذشته اتفاق دیگری نیز باعث شد تا آمار‌های مصرف بنزین از حالت طبیعی خود خارج شود. با کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار، قاچاق بنزین به کشور‌های همسایه توجیه اقتصادی یافت. به همین جهت، آمار مصرف روزانه بنزین در کشور به حدود ۹۵.۸ میلیون لیتر رسید که در مقایسه با سال ۱۳۹۶ رشد ۱۳ درصدی را نشان می‌داد.

سودمندتر شدن قاچاق بنزین نسبت به گذشته و افزایش آمار مصرف بنزین در سال ۱۳۹۷، مسئولین را به فکر بازگرداندن دوباره کارت‌های سوخت به چرخه مصرف انداخت و زمزمه‌های آن از زمستان سال گذشته آغاز شد.

روز دوشنبه ۲۶ فروردین ۱۳۹۸ بود که خبرگزاری فارس به نقل از منابع آگاه اعلام کرد، تا کمتر از یک ماه دیگر بنزین دو نرخی و دوباره سهمیه بندی خواهد شد. این خبر در ۲۸ فروردین ۱۳۹۸ از سوی محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری به نوعی رد شد و وی طی مصاحبه‌ای اعلام کرد، در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی روی سناریو‌های مختلف قیمت بنزین بحث شد، اما تصمیم نهایی در این زمینه هنوز گرفته نشده است. هر چند خبر سهمیه بندی و دو نرخی شدن قیمت بنزین به نوعی از سوی رئیس دفتر رئیس جمهور رد شد، در همان روز خبری منتشر شد که دوباره موضوع افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن را قوت بخشید. خبر منتشر شده حکایت از آن داشت که آیین نامه نهایی افزایش ۹.۵ درصدی قیمت CNG تدوین و جهت اجرا در دستور کار قرار گرفته است؛ بنابراین با توجه به این شرایط، قیمت CNG از اول خرداد ماه سال جاری از ۴۱۴ تومان در مترمکعب به ۴۵۳.۲ تومان در مترمکعب افزایش خواهد یافت.

اردشیر دادرس رئیس انجمن جایگاه‌داران گاز مایع فشرده CNG طی مصاحبه‌ای در مورد این افزایش قیمت CNG گفت: البته در این مصوبه سه شرط برای افزایش قیمت CNG در نظر گرفته شده که سهمیه بندی و افزایش منطقی قیمت بنزین یکی از این شروط خواهد بود. وی همچنین با اشاره به اینکه ۹۵ درصد از تاکسی‌ها دوگانه سوز و ۷۵ درصد خودرو‌های عمومی گازسوز هستند، گفت: انتظار ما این است که قیمت CNG معادل ۲۰ درصد قیمت بنزین باشد؛ بنابراین، اگر قرار باشد قیمت CNG معادل ۲۰ درصد قیمت بنزین باشد، پیش بینی می‌شود که قیمت بنزین سهمیه‌ای احتمالاً همان هر لیتر ۱۰۰۰ تومان و قیمت بنزین آزاد به ۲۲۵۰ تومان افزایش یابد. در این صورت، قیمت فعلی بنزین ۱۲۵ درصد رشد خواهد داشت و باید گفت: این رشد قیمت برای بنزین آزاد سوپر، بیش از این سطح پیش بینی می‌شود. گفته می‌شود، سهمیه خودرو‌های سواری بنزینی روی ۶۰ لیتر و سواری‌های دوگانه سوز روی ۴۰ لیتر و برای خودرو‌های حمل و نقل عمومی و خودرو‌های ویژه مانند آمبولانس‌ها بیشتر خواهد بود.

البته قیمت‌های محاسباتی بالا باز هم باعث قاچاق بنزین به کشور‌های حوزه خلیج فارس خواهد شد، چون بنا بر اطلاعات موجود، هم اکنون بهای هر لیتر بنزین در فوب خلیج فارس ۵۵ سنت است که با در نظر گرفتن هر دلار ۱۳ هزار تومان، می‌توان نتیجه گرفت که قیمت هر لیتر بنزین به پول ملی در کشور‌های حوزه خلیج فارس حدود ۷۱۵۰ تومان است؛ بنابراین اگر تصمیم گیرندگان بخواهند قیمت بنزین آزاد را به گونه‌ای تعیین کنند که جلوی قاچاق گرفته شود، باید قیمت هر لیتر بنزین را ۷۱۵۰ تومان در نظر بگیرند و این نیز یک سناریوی محتمل برای قیمت بنزین آزاد خواهد بود، اما باید گفت که این موضوع به جهت آثار تورمی بسیار، احتمالاً منتفی است.

نتیجه آن که آنچه تقریباً قطعیت دارد، این است که بنزین از ابتدای خرداد ماه سال جاری دو نرخی خواهد شد و قیمت آزاد آن نیز افزایش خواهد یافت. قیمت بنزین احتمالاً رشد ۱۲۷ درصدی خواهد داشت، اما این رشد هم نخواهد توانست از قاچاق بنزین به کشور‌های حوزه خلیج فارس جلوگیری کند.