طرحی برای ممانعت از ورود خودرودار‌های ندار به کلانشهرها!

به گزارش «تابناک»؛ روز گذشته سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس از ممنوعیت ورود خودرو‌های فرسوده به کلانشهر‌ها خبر داد؛ طرحی که در یک کمیسیون تخصصی مجلس در راستای اصلاح ماده ۹ مکرر طرح ساماندهی صنعت خودرو به تصویب رسیده است.

اما این طرح چه می‌گوید و بر چه مبنایی استوار است؟

سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن در این باره می‌گوید: پیش از اصلاح این ماده، تردد، حمل بار و مسافر توسط وسائط نقلیه موتوری در شهر‌های بیش از ۱۰۰ هزار نفر ممنوع بود، در حالی که پس از اصلاح مقرر شد تردد، حمل بار و مسافر توسط وسائط نقلیه موتوری پس از رسیدن به سن فرسودگی در کلان شهر‌ها ممنوع شود.

بدین ترتیب مشخص می‌شود که تنها فعل و انفعال رقم خورده در ماده یاد شده، مختص کردن دایره شمول ممنوعیت تردد، به دو شرط کلیدی بوده است؛ نخست اینکه شامل وسایل نقلیه فرسوده است و دوم آنکه این ممنوعیت تنها در کلانشهر‌ها اعمال خواهد شد؛ اما سن فرسودگی که در این ماده به آن اشاره شده، چیست؟

نماینده مردم تربت حیدریه، مه ولات و زاوه در مجلس در این خصوص توضیح می‌دهد: تعیین سن فرسودگی موضوع این ماده بر حسب آیین‌نامه‌ای است که حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ این قانون به پیشنهاد مشترک سازمان و وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان ملی استاندارد ایران آماده شود.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد که همه جوانب امر اندیشیده شده و طرحی شسته و رفته مهیای اجراست، اما به راستی هدف از اجرای چنین طرحی چیست؟ مقابله با آلودگی هوا که یکی از عوامل شکل گیری و رشد آن، تردد خودرو‌های فرسوده است یا مثلا رونق صنعت خودروسازی در کشور که می‌تواند از کارویژه‌های کمیسیون صنایع مجلس باشد؟

این مهم‌ترین ابهامی است که ممنوعیت تردد خودرو‌های فرسوده در کلانشهر‌ها به ذهن متبادر می‌کند، به ویژه اگر بدانیم بر اساس کلیت طرح یاد شده (طرح ساماندهی صنعت خودرو که ممنوعیت یاد شده، تنها یک ماده از آن است)، «دولت موظف است از محل صرفه‌جویی حاصل از بهبود و مدیریت مصرف سوخت ناشی از اجرای این قانون، ساز و کار و تسهیلات لازم را جهت جایگزینی خودرو‌های فرسوده، حمل و نقل عمومی با خودرو‌های نو، فراهم کند.»

رویکردی که نشان می‌دهد مسائل محیط زیستی هدف این طرح نبوده و مبنای اصلی شکل گیری آن، صرفه جویی سوخت و رونق خودروسازی و موتورسیکلت سازی در کشور است؛ دو اتفاقی که البته کاهش آلودگی هوا را هم در پی خواهند داشت، اما هدف اصلی طراحان ممنوعیت تردد خودرو‌های فرسوده نیست.

ممنوعیتی که تأمل در آن به نکات جالب توجه دیگری نیز می‌رسد؛ از جمله این که در طرح تأکید شده این ممنوعیت شامل همه خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های فرسوده نیست و تنها آن دسته از این وسایل فرسوده را شامل می‌شود که به حمل بار و مسافر مشغول هستند و احتمالا استفاده از آن‌ها برای تردد به صورت تک سرنشین، بدون اشکال خواهد بود!

به این ابهامات، چرایی مشمول نشدن دیگر خودرو‌ها و موتور‌های فرسوده به منع تردد در دیگر شهر‌ها کشور را باید افزود که تنها دستاورد آن، کوچ خودرو‌های فرسوده جدید از کلانشهر‌ها به این شهر‌ها خواهد بود. اتفاقی که پیشتر نیز شاهد وقوعش بوده ایم و از جمله نتایج آن، افزایش چندین برابری آلودگی هوا در شهر‌های کوچک‌تر است؛ افزایشی که البته به چشم کسی نمی‌آید چون هنوز به جایی نرسیده که مانند آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهر‌ها به چشم بیاید!

این در حالی است که افزون بر کوچ دادن آلاینده‌ها به شهر‌های غیر کلان، این طرح به نوعی تبعیض آمیز نیز به نظر می‌رسد. تبعیض در نتیجه دسته بندی مالکان خودرو به ندار و دارا که ندار‌ها اجازه تردد در کلانشهر‌ها را ندارند و دارا‌ها تردد برایشان آزاد است. با این ملاحظه که راه تبدیل خودروی فرسوده به نوع غیرفرسوده آن، مدتی است بسته است، چراکه قیمت خودرو افزایش نجومی پیدا کرده و نایاب شده و از جمله نتایج آن، برچیده شدن بساط اسقاط خودرو‌های فرسوده و جایگزینی آن‌ها با خودرو‌های نو بوده است.

ایرادی که ظاهرا قرار نیست در طرح یاد شده رفع شود که اگر این گونه بود، ممنوعیت تردد خودرو‌های فرسوده با یک ملاحظه بزرگ همراه می‌شد که در آن راه تبدیل خودرو‌های فرسوده به نو باز بود، نه اینکه بگویند تصمیم گرفتیم فلان خودرو‌ها فرسوده است و نخواهیم گذاشت آن‌ها در شهر‌های بزرگمان تردد کنند؛ پیامی که شماری از نمایندگان مجلس به جامعه مخابره کرده اند!