نگهداری سگ در آپارتمان از دیدگاه قوانین موضوعه

گسترش جوامع شهری و به تبع آن زندگی اجتماعی با فرهنگ‌ها و سلایق مختلف و همچنین خلأ‌های ذهنی، عده‌ای را به نگهداری از حیوانات در منازل خود راغب می‌کند که متأسفانه این رویکرد، تبعاتی منفی به همراه دارد که مغایر با آموزه‌های دینی، دستورهای پزشکی و اوامر قانونگذار است.

به گزارش «تابناک» در دین اسلام، حمایت از حیوانات اعم از وحشی و اهلی، امری مهم شمرده شده؛ تا آنجا که در سوره‌های مختلف قرآن مانند انعام، عنکبوت و نساء، از حیوانات به‌عنوان نشانه‌های قدرت و عظمت الهی یاد شده است. ضمن اینکه در مکتب اسلام، سفارش‌های اعجاب‌انگیزی درباره ترحم به جانوران شده است.

با اینکه بر اساس احکام و قوانین اسلامی سگ نجس است، قوانین حمایتی و حیاتی اسلام شامل این حیوان نیز می‌شود و آسیب رساندن به انواع حیوانات نیز ظلم و دارای عقوبت اخروی است، زیرا همه جانداران تحت آفرینش خداوند قرار گرفته‌اند.

به اعتقاد دکتر جان‌احمد آقایی معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان گیلان در متون اسلامی سگ به انواع مختلفی مانند سگ شکاری، سگ نگهبان خانه، باغ، مزرعه و سگ گله تقسیم شده که در صورت از بین بردن این گونه سگ‌ها، برای آنان دیه تعیین شده است. (جواهرالکلام – ج. ۴۳– ص. ۳۹۸، ۳۹۹) لذا دین مقدس اسلام نگاه ویژه‌ای به حیوانات داشته است.

اما جز در موارد اشاره ‌شده، نگهداری سگ، چون موجب آلودگی محیط زیست و همچنین شیوع بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان می‌شود، منع شده است.

از منظر بهداشت محیط زیست، می‌توان به بیماری‌های مشترک بین انسان و سگ مانند هاری، بیماری لیتوسپیروز (بیماری عفونی)، بیماری‌های انگلی، آلودگی با کک، و بیماری گال و قارچ‌ها اشاره کرد.

به هر تقدیر، بنا به دلایل و بر مبنای مذکور، نگهداری حیوانات محدود شده است. از منظر قانونی، به موجب تبصره ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها، نگهداری هر نوع حیوان ولو اهلی در مشاعات آپارتمان ممنوع است، اما بعضی از افراد با این دیدگاه که «چهاردیواری اختیاری است»، در آپارتمان و منازل خود مبادرت به نگهداری از انواع حیوانات اهلی یا سگ می‌کنند.

نگهداری از انواع حیوانات اهلی یا سگ در آپارتمان‌ها به دلیل زندگی اشتراکی افراد با یکدیگر و لزوم حفظ آرامش و آسایش از یک سو و صدای حیوان که قابل کنترل از سوی صاحب آن نیست، از سوی دیگر، منتهی به نارضایتی ساکنان در آپارتمان می‌شود، که این پدیده از دو جهت قابل مقابله است؛ در مرحله نخست، با تذکر کتبی از طریق ارایه اظهارنامه رسمی از سوی مدیریت ساختمان برای خروج حیوان و در مرحله دوم در صورت بی توجهی صاحب حیوان، موضوع قابلیت پیگیرد قانونی از سوی مراجع قضایی با عنوان «مزاحمت» را دارد.

با توجه به فرهنگ و آموزه‌های مذهبی ناشی از شریعت اسلامی، نگهداری سگ در آپارتمان ممکن است برای همه یا بعضی از ساکنان قابل تحمل نباشد و حتی اگر صاحب حیوان ادعا کند که بهداشت سگ تحت نظر پزشک کاملا مراعات شده است، که این ادعا ولو قابل اثبات باشد، قابل پذیرش نیست، در این صورت دارنده سگ چاره‌ای جز خروج حیوان از آپارتمان یا تغییر محل سکونت و زندگی خود ندارد.

از جنبه دیگر، نگهداری سگ در باغات و منازل ویلایی بزرگ و روستاها، نه در مناطق شهری که منازل به هم متصل و چسبیده است، به علت وسعت مناطق و پراکندگی منازل و محیط طبیعی سازگار و همچنین نگهداری انواع سگ‌ها، آن هم صرفاً به جهت محافظت و نگهبانی، از منظر اسلام و عقل فاقد اشکال است، زیرا افرادی که در این‌گونه مناطق زندگی می‌کنند، برای محافظت از جان و مال خود ناگزیر به نگهداری از سگ هستند، زیرا دفاع از جان و مال از سوی قانونگذار مجاز شناخته شده است. اما در بافت‌های متراکم شهری، پارس سگ و آلودگی محیطی، قابل شکایت و پیگرد قانونی است.

در خصوص پدیده سگ‌گردانی در شهر، چون سگ نیاز به گردش و جست و خیز دارد، باید گفت: گرداندن سگ از سوی صاحبان آن بیشتر در مناطق و معابر عمومی از قبیل: کوچه، خیابان، پارک و ... اتفاق می‌افتد، اما به دلیل دفع ادرار و انتشار و انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان، گرداندن سگ از نظر بهداشتی و قانونی منع می‌شود. به دلیل اینکه بهداشت محیط ضامن سلامت افراد جامعه است. چنانچه در بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها به این نکته اشاره شده است که برای جلوگیری از شیوع امراض مشترک بین انسان و حیوان، دفع حیوانات مضر از وظایف شهرداری است.

با ملاحظه سایر مواد قانونی می‌توان به این نتایج دست یافت که قانونگذار به صورت کلی در موضوع، قانون وضع کرده است. از جمله می‌توان به تفسیر ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ اشاره کرد که بر اساس آن، چنانچه سگ تربیت شده و دارای قلاده نیز باشد، اگر از سوی صاحب آن با هر انگیزه‌ای اعم از شوخی یا به قصد ترساندن یا بدون هیچ انگیزه‌ای، حیوان به سمت افراد اعم از کودکان، بانوان یا سالمندان و حتی افراد بزرگسال حرکت کند یا حیوان در مقابل این افراد پارس کند و موجبات وحشت فرد را فراهم سازد و از وحشت وارده، صدمه جسمی، روحی و روانی به افراد وارد شده یا اینکه موجب سقط جنین زنان باردار یا سکته و فوت افراد شود، به موجب عمل مادی غیراصابتی، وفق بند «پ» ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، در صورت فوت فرد، قتل عمدی محسوب شده و صاحب سگ محکوم به قصاص خواهد شد و در صورتی که عمل حیوان منتهی به آسیب جسمی و صدمه روحی یا روانی شود، صاحب حیوان به استناد مواد ۵۲۲ و ۵۲۳ قانون فوق الذکر ملزم به جبران خسارت به دلیل تقصیر در نگهداری حیوان است. چون ترس از سگ برای غالب افراد، امری ذاتی محسوب می‌شود و از طرف دیگر در قبال ترس، واکنش افراد متفاوت است که این عکس‌العمل بستگی به شرایط جسمی، روحی و روانی فرد دارد؛ لذا در واکنش به ترس از سگ، امکان وقوع هرگونه آسیبی وجود دارد که در این صورت صاحب آن، بنا به قوانین مذکور، علاوه بر قصاص یا محکومیت‌های کیفری، دارای مسئولیت مدنی نیز خواهد بود.