به نقل از کلینیک دیسک کمر امید فتق دیسک کمر که به عنوان پارگی دیسک نیز شناخته می‌شود نوعی بیماری است که در آن بخش مرکزی دیسک بین‌مهره‌ای به سمت کانال نخاعی بیرون‌زدگی پیدا می‌کند. این وضعیت معمولا به دلیل ایجاد پارگی در حلقه فیبروزی محکم احاطه‌کننده هسته مرکزی نرم دیسک بروز می‌کند که حاصل آن فتق ماده نرم‌تر که در قسمت مرکزی قرارگرفته (نوکلئوس پولپوزوس) به داخل کانال نخاعی است. بالارفتن سن و تروما یا ضربه می‌تواند فرد را مستعد فتق دیسک کند.
رایج‌ترین موارد فتق‌دیسک در قسمت پایین نخاع و خصوصا بین اجسام مهره‌های کمری چهارم و پنجم و بین جسم مهره‌ای کمری پنجم و ساکروم (استخوان خاجی) اتفاق می‌افتند. این بیرون‌زدگی معمولا به یک سمت کانال نخاعی رخ می‌دهد که باعث فشرده‌شده یکی از ریشه‌های اعصاب و در نتیجه بروز درد، بیحسی و ضعف بخشی از پوست و عضله که بوسیله آن ریشه عصب خاص کنترل می‌شوند می‌گردد. (برگرفته از سایت کلینیک درد امید)
عوامل خطر
عواملی که احتمال بروز فتق دیسک را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر هستند:
- بالا رفتن سن
- اضافه وزن (اعمال فشار بیشتر روی ستون فقرات)
- کشیدن سیگار (که در تحلیل رفتن دیسک‌ها نقش دارد)
- بلند کردن اشیا به صورت نادرست (استفاده از کمر به جای پاها برای بلند کردن اجسام سنگین)
- فعالیت شدید تکراری (مثلا در مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام و چرخش زیاد روی کمر است)
- شیوه زندگی بی‌تحرک (که می‌تواند منجر به ضعیف شدن عضلات نگهدارنده ستون فقرات شود)
رایج‌ترین سن بروز فتق دیسک 50-30 سالگی است و شیوع آن در مردان دوبرابر زنان است.
علائم:
سندروم درد مرتبط با فتق دیسک به سطح بین مهره‌ای بستگی دارد که در آن فتق اتفاق افتاده است.
فتق دیسک لومبار (کمر) معمولا منجر به سیاتیک می‌شود و در آن معمولا درد از پشت به یک سمت سمت نشیمنگاه، ران‌ها و پاها منتشر می‌شود.
تشخیص
معاینه ستون فقرات ممکن است نشان‌دهنده از دست رفتن انحنای طبیعی ستون فقرات و کاهش دامنه حرکتی به دلیل اسپاسم عضلانی باشد.(برگرفته از سایت کلینیک اسکولیوز امید)
به منظور تعیین علائم و ضعف، گروه‌های عضلانی منفرد از لحاظ قدرت مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. رفلکس‌ها در زانو و قوزک‌ها تست می‌شوند و حساسیت به پین (جسم نوک‌تیز) در هر دو مورد بررسی قرار می‌گیرد.
یک آزمون Lasegue (لازگ) که به عنوان تست straight-leg raise (بالا بردن پا به صورت مستقیم) نیز برای بررسی ریشه‌های اعصاب لومبار درگیر در فتق دیسک انجام می‌شود. بیمار به پشت درازکشیده و زانو کشیده و مفصل ران خم می‌شود. ایجاد یا تشدید درد، نشان‌دهنده وجود التهاب در ریشه‌های اعصاب کمری-خاجی است. (
چنانچه بر اساس معاینه و سابقه پزشکی بیمار احتمال فتق دیسک وجود داشته باشد، تست تشخیصی انتخابی انجام MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) است. چنانچه بیمار قادر به انجام MRI نباشد سی‌تی‌اسکن یا سی‌تی میلوگرافی انجام می‌شود.
درمان فتق دیسک لومبار (کمری)
داروها
درمان ابتدایی فتق دیسک معمولا محافظه‌کارانه بوده و در آن مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و استراحت توصیه می‌شود. تقریبا 80 درصد موارد با این روش قابل درمان هستند. برای فرستادن دارو به محل دقیق فتق دیسک ممکن است با استفاده از سوزن نخاعی و با هدایت اشعه ایکس یک تزریق استروئید در ناحیه اپیدورال انجام شود. این کار توسط جراح مغز و اعصاب یا متخصص درد انجام می‌شود.
فیزیوتراپی
تعداد زیادی از پزشکان برای کمک به تسکین درد و رفع اسپاسم عضلانی فیزیوتراپی تجویز می‌کنند. متخصصین فیزیوتراپی از کشش، اولتراسوند (فراصوت) و تحریک الکتریکی عضله برای شل کردن عضلات دچار اسپاسم و ملتهب‌شده به دلیل فشار روی عصب نخاعی استفاده می‌کنند. آنها همچنین ممکن است برای تقویت عضلات شکمی و پشت برنامه‌های ورزشی برای بیمار تجویز کنند که انجام آنها احتمال عود مجدد مشکل را کاهش می‌دهد.
جراحی
زمانی که درمان‌های فوق‌الذکر با شکست مواجه شوند و ضعف یا درد پیشرونده بروز کند ممکن است انجام جراحی ضروری باشد. در جراحی یک برش کوچک در محل فتق روی ستون فقرات ایجاد می‌شود. عضله از استخوان جدا می‌شود تا ستون فقرات دیده شود. سپس مقدار بسیار کمی از استخوان برداشته می‌شود تا ریشه عصب تحت‌فشار و ماده بیرون‌زده آشکار شود. با برداشتن دیسک فشار از روی ریشه عصب برداشته می‌شود. سپس برش با استفاده از بخیه بسته می‌شود. به این روش میکرودیسککتومی گفته می‌شود و اغلب می‌تواند از طریق یک منقبض‌کننده لوله‌ای کوچک انجام شود. این روش جراحی دیسک بسیار کم‌تهاجمی معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود.
