عصب سیاتیک بزرگترین عصب در بدن انسان است و درد عصب سیاتیک، سیاتیک (sciatica) نامیده می‌شود. ممکن است این درد مانند گرفتگی پا احساس شود یا به صورت یک درد تیرکشنده باشد که نشستن و ایستادن را تقریبا غیرممکن می‌سازد. این درد معمولا در قسمت پایین کمر تا پشت ران احساس شده و تا زیر زانو پخش می‌شود. فرد دچار سیاتیک ممکن است احساس ضعف، کرختی و سوزش یا سوزن‌سوزن شدن در قسمت پایین پا حتی در پنجه‌ها داشته باشد یا ممکن است نتواند زانوی خود را خم کرده یا پا و پنجه‌های خود را حرکت دهد.منشا این درد زانو یا مشکلات زانو نیست و درد سیاتیک است که می‌تواند به هر دو صورت ناگهانی و تدریجی ایجاد شود.
چه عواملی باعث بروز سیاتیک می‌شوند؟
به نقل از دکتر فرخانی متخصص ستون فقرات سیاتیک معمولا نشانه تحت فشار قرار گرفتن یک عصب است که در نتیجه آن یک یا تعداد بیشتری از اعصاب قسمت پایین ستون فقرات درگیر می‌شوند. این فشار ممکن است در مسیر عبور عصب، از داخل یا بیرون کانال نخاعی به آن وارد شود.
برخی عوامل ایجادکننده سیاتیک شامل موارد زیر هستند:
- دیسک کمر :این عامل رایج‌ترین عامل سیاتیک است که منجر به وارد آمدن فشار به ریشه عصب می‌شود.
- سندروم پیریفورمیس: این سندروم زمانی بروز می‌کند که عضله پیریفورمیس که به صورت عمقی در سرین (نشیمنگاه) قرار گرفته سفت و دچار اسپاسم شود و بنابراین روی عصب سیاتیک فشار وارد کرده و عصب سیاتیک را تحریک می‌کند.
- تنگی نخاع: که به دلیل باریک شدن کانال نخاعی و در نتیجه فشار روی اعصاب ایجاد می‌شود.
- اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) : زمانی بروز می‌کند که یک مهره سر می‌خورد به طوریکه با مهره بالای آن منطبق نمی‌شود و در نتیجه دریچه‌ای که از طریق آن عصب سیاتیک خارج می‌شود تنگ می‌شود.
چه عوامل خطری احتمال بروز سیاتیک را افزایش می‌دهند؟
عوامل خطر بروز سیاتیک:
- تغییر در ستون فقرات با افزایش سن مانند فتق دیسک و زائده‌های (خار) استخوانی
- چاقی که باعث ایجاد فشار روی ستون فقرات می‌شود.
- نشستن طولانی‌مدت
- شیوه زندگی ماشینی و کم‌تحرک
- دیابت
- مشاغلی که نیاز به برداشتن اجسام سنگین، رانندگی برای مدت طولانی و چرخش مکرر کمر و غیره دارند.
سیاتیک چه علائمی دارد؟
علائم رایج سیاتیک شامل موارد زیر هستند:
- درد قسمت پایینی کمر
- درد در پشت یا پا که با نشستن تشدید شود.
- درد مفصل ران
- سوزش یا سوزن سوزن شدن پا
- ضعف، بیحسی یا مشکل در حرکت دادن پا
- درد مداوم در یک طرف پشت
- دردی که تیر می‌کشد و ایستادن را دشوار می‌کند.
تشخیص
اگر از سیاتیک رنج می‌برید نیاز است به یک پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک عمومی با توجه به وضعیت بیمار، وی را به یک پزشک متخصص بیماری‌های استخوانی یا یک دکتر کایروپرکتیک ارجاع خواهد داد.
پزشک سابقه پزشکی بیمار، شغل و فعالیت‌های روزمره وی را جویا شده و سوالاتی از قبیل موارد زیر راجع به درد می‌پرسد:
- کجا احساس درد دارید؟
- آیا این درد به سمت پا منتشر می‌شود؟ آیا درد در هر دو پا احساس می‌شود؟ آیا درد در زانو متوقف می‌شود؟
- به درد خود از 10-1 نمره بدهید به طوریکه 10 نشان‌دهنده بیشترین میزان درد و 1 نشان‌دهنده کمترین میزان درد باشد.
- آیا در پاها و یا مچ پا به پایین احساس ضعف یا سوزن سوزن شدن دارید؟
- اخیرا چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید که فکر می‌کنید با درد فعلی شما مرتبط است؟
- چه مواردی درد را کاهش و یا باعث تشدید درد می‌شوند؟
پزشک بیمار را از نظر فیزیکی معاینه کرده و به وی توصیه می‌کند تحت بررسی نورولوژیک قرار گیرد. در معاینه فیزیکی، دکتر حالت بدن (posture)، دامنه حرکت و ستون فقرات را چک می‌کند.
در طی معاینه نورولوژیک، پزشک رفلکس‌ها، قدرت عضلانی و سایر تغییرات عصب را تست خواهد کرد. همچنین ممکن است به بیمار توصیه کند تست‌های تصویربرداری، سی‌تی‌اسکن و یا یک تست MRI انجام دهد.
همه این تست‌ها یک دید جامع و کلی درباره وضعیت بیمار به پزشک خواهد داد.
سیاتیک چه عوارض و مشکلاتی به دنبال دارد؟
عوارض سیاتیک نادر هستند اما در صورت بروز شامل موارد زیر هستند:
- آسیب دائم به اعصاب
- از دست دادن حس در پای درگیر
- ضعف پای درگیر
- از دست رفتن عملکرد روده و مثانه
سیاتیک چگونه درمان می‌شود؟
اغلب برای درمان سیاتیک فیزیوتراپی تجویز می‌شود. پزشک ممکن است توصیه کند فرد ورزش‌های کمر و کششی انجام دهد. چنانچه هیچ بهبودی حاصل نشد بیمار می‌تواند از پزشک بخواهد درمان‌های دیگری را روی وی پیاده کند چرا که بسیاری از بیماران با مراجعه به فیزیوتراپ، متخصص بیماری‌های استخوان و کایروپراکتور درمان می‌شوند.
در موارد سیاتیک مقاوم به درمان‌های متعارف، پزشک ممکن است تزریق استروئید در ناحیه اپی‌دورال را توصیه کند.
در موارد شدید جراحی انجام می‌شود.
ورزش
ورزش‌های سیاتیک معمولا روی تقویت و کشش ستون فقرات، عضلات و تاندون‌ها تمرکز می‌کنند. یوگا و پیلاتس به همراه شنا و پیاده‌روی برای بهبود این بیماری بسیار مفیدند. پیش از انتخاب یک برنامه ورزشی خاص برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ورزش‌های مناسب وضعیت بیمار، توصیه می‌شود با پزشک مشورت شود. همچنین توصیه می‌شود این ورزش‌ها تا زمانی که فرد مطمئن نشده به تنهایی می‌تواند آنها را انجام دهد تحت نظارت یک مربی مجرب انجام شوند. (برگرفته از سایت دکتر فرخانی متخصص طب فیزیکی)
ده روز است که از کمر تا زانو درد شدیدی دارم که نمی توانم راه بروم وپای راستم بی حس شده قسمت زانوی پام درد حالت تیر کشیدن دارد و هنگام راه رفتن بیشتر می شودمن برای ورمان دردم چکار باید بکنم