سی و دومین جشنواره بین المللی فیلمهای کودکان و نوجوانان از 28 مرداد تا 4 شهریور در شهر تاریخی اصفهان و مجموعا در 5 پردیس سینمایی شامل «پردیس سینمایی چهارباغ»، «پردیس سینمایی ساحل»، «پردیس هنر»، «پردیس سینمایی سیتیسنتر» و «سینما بهمن واقع در خوراسگان اصفهان»، با نمایش فیلم های داخلی و خارجی ویژه گروه سنی کودک و نوجوان برگزار شد.
به گزارش تابناک و به نقل از کسب و کار نیوز، سی و دومین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان، چهارم شهریور در حالی به پایان رسید که با برپایی بخشهای جدیدی چون «کتابخانه ویدیویی»، «وب سری» و همچنین «پنلهای تولید مشترک» تلاش کرد رویکردی متفاوت را در بخش سینمای ملی و سینمای بین الملل تجربه کند. دبیر این دوره از جشنواره برای اولین بار سه جایزه تشویقی برای فیلم های بخش مسابقه سینمای ایران تعیین کرد، که این جوایز تلاش دارد رویکردی اقتصادی و کسب و کاری را در سینمای کودک و نوجوان کشورمان ترویج میکند، این سه جایزه شامل «نوآوری» ، «پیوست فرهنگی» و «نگاه کسب و کاری» در فیلمهای کودک ونوجوان بودند.
همین طور امسال بلیط فروشی بصورت اینترنتی انجام شد و براساس آمار، ضریب مخاطبان جشنواره در شهر محل برگزاری یعنی اصفهان افزایش یافت و بیش از ۶۸ میلیون تومان از بلیت فروشی در ۹ سالنی که نمایش فیلم داشتند درآمد کسب شد، همین آمار در سال گذشته حدود ۲۵ میلیون تومان بود. این در حالیست که بهای بلیتها هم در جشنواره امسال افزایشی نداشت. پس از برگزاری این دوره از جشنواره و به همین مناسبت گفتگویی با علیرضا تابش، دبیر سی و دومین جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان انجام داده ایم که ماحصل آن را در ادامه می خوانید.
- اگر اجازه دهید، گفتگویمان را با این پرسش آغاز کنیم: تعریف شما از سی و دومین دورهی جشنواره فیلم کودک و نوجوان چیست؟ این جشنواره چه بود و چه کمکی به سینمای کودک ایران کرد؟
- سلام و ممنون از اینکه به همین سرعت به سراغ موضوع اصلی رفتید، پس من هم با همین سرعت و صراحت پاسخ شما را میدهم: جشنوارهی سی و دوم، تلاش کرد آینهی راستنمای وضعیت و بضاعت سینمای کودک و نوجوان باشد، و به گمانم مهمترین کمکی هم که به این سینما کرد، همین بود که پس از چندین دوره تصویری بدون روتوش از این سینما ارائه کرد، و البته تلاش کرد آن را در بستر اصلیش، یعنی صنعت تصویر کودک و نوجوان معنا کند.
- کمی توضیح شاید بد نباشد
- حتما، البته نمیدانم این موضوع تا چه حد با رسانه ی شما همخوانی داشته باشد، به همین دلیل هم تلاش میکنم خیلی خلاصه بگویم: سینمای کودک، به دلیل آنکه سالها از سوی دولت حمایت میشد، و نیز این جشنواره به این دلیل که تلاش میشد از حیثیت و آبروی این سینما حراست کند، دچار تغییر شکل و تنفس مصنوعی شده بود. ما با پدیدهی فیلمسازان آرشیوی و فیلمهای سفارشی در جشنواره روبرو بودیم، در برخی دورههای دورتر حتی گاهی بیش از ۷۰ درصد از فیلمهای جشنوارهی فیلم کودک، از پیش و صرفاً برای جشنواره به فیلمسازان سفارش داده شده بودند، و بلافاصله پس از جشنواره هم در آرشیوها جای میگرفتند. اما در دوران جدید سازمان سینمایی، این سیاست کنار گذاشته شد، و تلاش شد ظرفیت واقعی سینمای کودک، و نسبتش با صنعت تصویر کودک و نوجوان احیا شود. برای مشاهده نتایج این سیاست، طبیعتاً بیش از یکسال لازم بود، و به همین دلیل هم دورهی سی و دوم جشنواره، تبدیل به آینهی سراسرنمایی شد، که ظرفیتهای واقعی این حوزه را به مخاطبانش نشان دهد، و ما نیز تلاش کردیم کمترین دخل و تصوری در این تصویر نداشته باشیم، تا تبدیل به مرجعی شود برای ارزیابی وضعیت این سینما در سالهای آینده. و البته تصویر موجود، روشنگر نکات پنهان ماندهی فراوانی شد.
- آیا در این روشنگری، نکاتی هم وجود داشت که برای مخاطبان رسانهی ما، و در حوزهی کسب و کار جالب باشد؟
- بله! قطعاً! شاید بزرگترین یافتهای که ما در این جشنواره به آن دست یافتیم، در همین حوزه بود و آن اینکه، سرزمین صنعت تصویر کودک و نوجوان، برای اهالی کسب و کار میتواند سرزمینی حاصلخیز و پربرکت باشد. ما در این دوره از جشنواره، برای نخستین بار خدماتی را تعریف کردیم که می توانست ارزش کسب و کاری سینمای کودک و نوجوان را ارزیابی کند، از تاسیس و راهاندازیِ ویدیو لایبرری، و ایجاد امکان گسترش صادرات صنعت تصویر، تا آنالیز اقتصادی فیلمهای راهیافته به بخش مسابقهی ملی و راه اندازی بخش وبسری به عنوان جوانترین عضو خانوادهی صنعت تصویر در کودک و نوجوان، همه در این راستا طراحی شدند که فعالان حوزهی کسب و کارهای نوظهور و صاحبان سرمایه را متوجه ویژگیهای منحصر به فرد صنعت تصویر کودک و نوجوان کنند، و بازخوردهایی که پس از جشنواره به ما میرسد، نشان میدهد اهالی این حوزه پیام جشنواره را دریافت کرده اند.
- بله! پیش از این هم، نگاهی به آمار استفادهی کودکان و نوجوانان از محصولات تصویری دیجیتال، این واقعیت را نشان میداد، اما آیا بدنهی سینمای کودک و نوجوان هم، در این مورد با شما همعقیده هستند؟ آیا آنها هم این پیام را شنیده اند؟
- حقیقت این است که نمیتوان از یک کل واحد به اسم بدنهی سینمای کودک و نوجوان سخن گفت، در میان سینماگران کودک و نوجوان، صداها و سلایق مختلفی وجود دارد، که هریک در برخورد با این واقعیت تازه، رویکرد خود را داشتهاند. اما برآورد کلی ما این است که سینماگران و اهالی صنعت تصویر در این حوزه، خود نیز به این نتیجه رسیدهاند که سینمای کودک و نوجوان نیاز به پوستاندازی دارد، و دوران ارتزاق از اموال عمومی، و ساخت فیلمهای بدون مخاطب و آرشیوی گذشته است. همینکه در میان هفت فیلم راه یافته به بخش مسابقه، تنها یک فیلم با مشارکت (و نه سرمایهی گذاری کامل) بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده بود، و بیش از ۵۰ اثر به بخش وبسری دبیرخانهی جشنواره ارسال شدند، نشان میدهد که دستکم بخشی از بدنه به این واقعیت آگاه شدهاند….
- اما صداهای مخالفی هم شنیده می شود…
- قطعاً همینطور است و انتظار دیگری هم نمیتوان داشت. بخشی از سینماگران کودک و نوجوان ما، متاسفانه در سنت قبلی رشد کردهاند و دیگر انتظار تغییر از آنها داشتن، دست کم به این زودی ممکن نیست. فیلمسازی که بیست سال است فیلم موفقی نساخته و عادت کرده است یک ماه مانده به جشنواره، از نهادهایی مثل بنیاد سینمایی فارابی، پول ساخت فیلمی را بگیرد، و با نیمی از این بودجه فیلمش را بسازد و آرشیو کند، طبیعی است که با این روند مخالف خواهد بود. اما این جریان، امروزه دیگر چندان در اکثریت نیستند، بلکه روز به روز بیشتر به حاشیه میروند و جای آنها را کسانی میگیرند که هم از کودکان و نوجوانان امروز شناخت بهتری دارند و هم میدانند سینما یک هنر-صنعت است که همانقدر که وجه هنری دارد، وجه صنعتی هم دارد و نمیتواند فعالیتی ضررده باشد.
- و این سود یا عدم ضرر چگونه ممکن است؟
- ببینید، بازار صنعت تصویر کودک و نوجوان، بازاری با بیش از ۱۴ میلیون کاربر است، کاربرانی که به شدت به استفاده از محصولات فرهنگی تمایل دارند. آمار میزان استفادهی کودکان و نوجوانان از محتوای ویدیویی آنلاین یا آفلاین، حجم استفادهی این نسل از بازیهای ویدیویی، اعم از بازیهای کنسولی و موبایلی، و اقبال عظیم این نسل از موسیقی، به خوبی نشان میدهد چه فرصت طلایی و کمنظیری از منظر اقتصادی پیش روی ماست. جامعهی سینماگران ما نیز، باید پوستاندازی خود را تکمیل کنند و سوار همین قطار شوند تا از مخاطب خود دور نیفتند، نمیتوان با بیانیه صادر کردن و پافشاری بر باورها و انتظارات کهنهی سه دههی پیش، رویا بافت و از اموال عمومی ارتزاق کرد، خواه به صورت فردی، و خواه به صورت نهادی، دوران استفاده نادرست از اعتبار نهادهای عمومی یا دولتی، برای حیات مصنوعی سینمای کودک و نوجوان گذشته است. امروز، دوران کسانی است که میتوانند با سینما در دل کودکان و نوجوانان جای گیرند و به زندگی روزمره آنها وارد شوند. تلاشهایی هم در این زمینه صورت گرفتهاند، ما فیلمسازانی داریم که دیگر به آثار خود، همچون یک فیلم منفرد و مستقل نمینگرند و از ابتدا در قالب دو یا سهگانه به آثار خود میاندیشند، و البته به نسبت در بازار هم موفق بودهاند، اگرچه گاهی شاید در جشنوارهها چندان مورد اقبال هم قرار نگرفته باشند یا از سوی همصنفانشان سخن درشت شنیده باشند، اما از مسیر درست خود انصراف ندادهاند. این دست شیوهها، و ایجاد ارتباط میان سینما، و دیگر ارکان صنعت تصویر، و صنایع مجاوری همچون موسیقی، بازی و اسباببازی و کتاب است که می تواند سودآوری در این حوزه را تضمین کند و همچون همهی دنیا سینمای کودک و نوجوان را به جایگاه اصلی خود، که راس هرم خلق ثروت در صنعت تصویر است بازگرداند.
- اما عملاً چنین اتفاقی هنوز نیفتاده است…
- اما میتوان نشانههای آن را به خوبی دید، البته هنوز مفاهیم بنیادین این نوع نگاه در بین سینماگران نهادینه و رایج نشده است. بخشی از سینماگران ما، حتی تهیهکنندگانمان، مفاهیم بنیادینی همچون برنامهی کسب و کار، برنامهی مالی، یا سیکل بازگشت سرمایه را نمیشناسند، و با مفاهیم اصلی کارآفرینی همچون فرآیند توسعه و منتورینگ ایده، مراکز شتابدهی و نوآوری، کار گروهی و توسعهی کسب و کار بیگانهاند. شاید برایتان جالب باشد بدانید هنوز برخی در سینمای کودک و نوجوان، فیلمنامه را واحد اصلی ساخت فیلم میدانند و نگارش فیلمنامه را هم فعالیت فردی میدانند و تن به کار گروهی و حضور گروههای خلاق در کنار خود نمیدهند. اما سیاستهای جدید سازمان سینمایی، و نیز رویکردهای شخص مدیر این سازمان، و نیز به تبع آن سیاستهای بنیاد سینمایی فارابی، آشکار و واضح است. ما در کنار حمایت از اکران فیلمهای کودک، حمایت از نهادهای مدنی این حوزه و بها دادن به تجربهی پیشکسوتان، به هیچ رو به دنبال بازگشت به گذشته، خواه دهه های شصت و هفتاد شمسی و خواه پیش یا پس از آن نیستیم. سیاست شفافسازی سازمان سینمایی، عملاً امکان پستونشینی و سرمایهگذاری بر روی پروژههای از پیش شکست خورده را از ما و دیگران گرفته است و به همین دلیل هم، جامعهی سینمای کودک و نوجوان، به تدریج به این سمت حرکت خواهند کرد و البته در این حوزه نیازمند کمک و مشورت متخصصان و اهالی کسب و کارهای نوین و کارآفرینی هم خواهیم بود.
- اهالی کسب و کارهای نو، در این میان چه کمکی میتوانند بکنند؟
- انتظاری که ما از این عزیزان داریم، کمک به ترویج رویکردهای نو و نگاههای تازه در میان سینماگران کودک و نوجوان است. از سوی دیگر، این زمین حاصلخیز نیاز به معرفی و سرمایهگذاری دارد، ما در حال تلاش برای گشایش مسیر ورود آثار سینمایی به فرابورس و جذب سرمایههای سرگردان در بازار سرمایه هستیم، اما در کنار آن از حضور کارآفرینان و صاحبان سرمایه های مستقل در چارچوب قانون و اصول سیاست شفافسازی در صنعت تصویر کودک و نوجوان حمایت میکنیم. این کاری است که از اهالی کسب و کارهای نو برمیآید و ما مشتاق به همکاری در این حوزهها هستیم و خواهیم بود.
- ممنون از وقتی که در اختیارمان گذاشتید، اگر سخنی باقیمانده است بفرمایید.
- من هم ممنونم از توجهی که به سینما، به ویژه سینما و صنعت تصویر کودک و نوجوان داشتهاید. به عنوان سخن پایانی، میتوانم این را بگویم که این حوزه، یکی از بالاترین نرخهای رشد را در صنایع نرم و هویتساز کشور دارد، و به همین دلیل نیز میتوانم با اطمینان خاطر، از صاحبان کسب و کار و سرمایه دعوت کنم، به این حوزه ورود کنند و بخشی از تمرکز خود را به آن اختصاص دهند، بنیاد سینمایی فارابی نیز، به عنوان بخشی از سازمان سینمایی کشور، تا حد ممکن و پیشبینی شده در قانون، در کنار آنان حضور خواهد داشت.