بحران جدید در خاورمیانه با لشکرکشی ترکیه به لیبی

مصر توافق لیبی با آنکارا بر سر حریم دریایی را «غیرقانونی و غیر الزام آور» خوانده و اسرائیل نیز اعلام کرده است که این توافق می‌تواند «صلح و ثبات در منطقه» را به خطر بیندازد.
ضاحی خلفان معاون رئیس پلیس دبی در توییتی نوشت: قذافی به لیبیایی‌ها درباره بازگشت اشغالگران عثمانی‌ها به لیبی هشدار داده و گفته بود که عثمانی‌ها، لیبی را به ایتالیایی‌ها در ازای جزیره‌ای در دریای اژه فروختند.

تشدید رقابت‌های تسلیحاتی

توافق همکاری‌های نظامی ـ امنیتی ترکیه و لیبی بیم تشدید رقابت‌های تسلیحاتی در منطقه مدیترانه را تشدید می‌کند. از یک طرف، ترکیه متهم به تامین پهپاد و خودرو‌های نظامی برای دولت وفاق ملی است و از سوی دیگر، امارات را به انجام همین اقدام در قبال ارتش ملی خلیفه حفتر متهم می‌کند.

همزمان، آمریکا که حامی دولت وفاق ملی است در نزاع برای تسلط بر هاب انرژی مدیترانه و سرکوب جاه‌طلبی ترکیه، در تدارک رفع تحریم تسلیحاتی قبرس جنوبی است.

گفتنی است، این تحریم تسلیحاتی در سال ۱۹۸۷ میلادی و با هدف ممانعت از رقابت تسلیحاتی و همچنین رفع خصومت میان اکثریت یونانی‌الاصل و اقلیت ترکِ قبرس اتخاذ شد.

اکنون بیم آن می‌رود که با این اقدام دست قبرس برای یارکشی باز شود، حال آنکه ترکیه نیز که از اعضای ناتو است، از بعد از تهاجم ۱۹۷۴، نیرو‌های خود را در بخش ترک‌نشین واقع در شمال قبرس مستقر کرده است.

همزمان، اختلاف منافع با روسیه، مانع از آن می‌شود که آمریکا بتواند آنگونه که می‌پسندد، از قبرس جنوبی در راستای مهار ترکیه استفاده ابزاری کند، زیرا واگذاری برخی فناوری‌های نظامی به قبرس مادامی که این کشور بنادر خود را برای سوخت‌گیری و تعمیر در اختیار رزم‌ناو‌های روسی قرار می‌دهد، منتفی است.

از سوی دیگر، اردوغان از احتمال افزایش پهپاد‌های مسلح و غیر مسلح در بخش ترک نشین شمال قبرس خبر می‌دهد. او حتی تهدید کرده اگر لازم باشد حمایت نظامی از لیبی را افزایش داده و استفاده از هرگونه امکان زمینی، دریایی و هوایی را هم بررسی می‌کند.

حتی در اوایل نوامبر ۲۰۱۹، مصر در همراهی با قبرس جنوبی و یونان رزمایشی برگزار کرد تا آمادگی برای دفع تهدید‌ها علیه مدیترانه را به رخ بکشد.

اما در نهایت سه عامل شامل «ضعف منتقدان در صف‌آرایی علیه ترکیه، هشیاری آنکارا در توسل به راهکار افزایش تنش، مذاکره، تهدید و ناتوانی در چشم‌پوشی از حق ترکیه برای سهم‌خواهی از هاب انرژی مدیترانه»، مانع از بالا گرفتن تنش سیاسی ـ نظامی میان آنکارا و هر یک از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اعم از کشور‌های اروپایی، روسیه یا آمریکا خواهد شد.

حتی وقتی پای سوریه به میان می‌آید؛ باب معامله تا حد زیادی باز است. در قضیه مدیترانه شرقی، ترکیه بیشترین ساحل را دارد. بعد نوبت سوریه است که به دلیل شرایط بحرانی که دارد از هاب انرژی مدیترانه و چارچوب EMGF کنار گذاشته شده است. اکنون اگر مسأله سوریه حل و فصل و ترکیه مجدداً با دولت دمشق وارد تعامل شود، می‌تواند در قضیه انرژی مدیترانه شرقی ابتکارعمل را به دست گیرد. به این ترتیب، اقدامات جبهه صهیونیستی ـ مصری ـ یونانی ـ قبرسی تا حدودی خنثی می‌شود.

همزمان، روسیه به کوریدور اقتصادی مدیترانه نیز با سوءظن نگاه می‌کند، چون با تامین بخش مهمی از انرژی اروپا، نیاز قاره سبز به مسکو را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. در میدان نظامی لیبی، همسویی میان روسیه و ترکیه وجود ندارد، حال آنکه رابطه مسکو با یونان و قبرس جنوبی نیز خوب است؛ اما اگر پای بهره‌برداری از هاب انرژی مدیترانه پیش بیاید؛ جبهه‌ای که در آینده از سمت ترکیه ـ سوریه باز خواهد شد نیز برای مسکو جذاب خواهد بود.

درواقع، مدیترانه شرقی کلاف سردرگمی است که در آن کشور‌ها همزمان از اشتراک و تقابل منافع برخوردارند حال آنکه ظاهراً ترکیه با اشراف به سه عامل ذکر شده سرنخی که می‌تواند حتی‌المقدور این کشور را به اهدافش نزدیک کند، پیدا کرده است.

اعزام نیرو‌های معارض سوری به لیبی

پایگاه خبری «میدل‌ایست آی» امروز (جمعه) به نقل از یک مسئول ارشد در دولت وفاق ملی لیبی (مستقر در طرابلس) گزارش داد ترکیه گروه‌های تروریستی و معارض سوری را در لیبی مستقر می‌کند.

این وبگاه به نقل از منابع خود نوشت: «شورشیان (تروریست‌های) سوری تحت حمایت ترکیه برای مبارزه با نیرو‌های ارتش ملی لیبی به سرکردگی خلیفه حفتر، در لیبی مستقر می‌شوند».

یک منبع معارض سوری نیز به این پایگاه خبری گفت: آنکارا اخیرا با گروه‌های شورشی متعددی در سوریه که متحد ترکیه هستند، درباره اعزام آن‌ها به لیبی تماس برقرار کرده است.

میدل‌ایست آی همچنین به نقل از یک منبع ترکیه‌ای نوشت: «جوخه سلطان‌مراد، که یک گروه مسلح شامل ترکمن‌های سوری است، از جمله گروه‌هایی است که به این کشور در شمال آفریقا اعزام می‌شود».

به طور کلی به نظر می‌رسد عرصه بر دولت ترکیه تنگ شده است، زیرا آنکارا خود را در حال جنگ همزمان در چند جبهه می‌بیند و این اشتباه راهبردی بزرگی است، به ویژه اگر به این مساله توجه کنیم که ترکیه در لیبی یا سوریه رقبای قدری دارد و در عین حال تعداد هم‌پیمانان این کشور رو به کاهش است.