فوتبال ایران درگیر یک بحران بسیار بزرگ قانونی شده است؛ بحرانی که میتواند به تعلیق آن بینجامد و در روی دیگر سکه نیز، اگر با پافشاری اهالی اصیل این رشته بر اجرای دستورهای فیفا همراه شده و معایب اساسنامه فدارسیون توسط کارشناسان زبده حقوقی رفع شود، میتواند فوتبال ایران را پس از دههها از سیطره باندهای مخوف مافیایی نجات دهد.
به گزارش «تابناک ورزشی»؛ فوتبال، ورزش و صنعتی پولساز است و منافع ارزی و ریالی آن، چهرهها و گروههای مختلف را برای دستیابی به قدرت در آن تهییج میکند. درست همینجاست که فدراسیون جهانی این رشته ورزشی جذاب و پرمخاطب، برای جلوگیری از نفوذ دولتها و جریانهای سیاسی و همچنین گروههای سودجو، سوداگران نقل و انتقال بازیکن و بنگاههای شرط بندی و غولهای منفعت طلب تبلیغات محیطی و...، مداوم اساسنامه خود را تغییر میدهد و خواستار اصلاحاتی در اساسنامه فدراسیونهای ملی میشود. اصلاحاتی که در فدراسیون ایران نادیده انگاشته شده و مدتهاست کوتولههای مدیریتی با پنهان نگاه داشتن اخطارهای فیفا، به ریش خانواده بزرگ فوتبال و میلیونها هوادارش خندیده اند.
فوتبال ایران یک دهه با اساسنامه جعلی؛ عمری تحت نفوذ سیاسیها
فوتبال کشورمان، اما نزدیک به یک دهه است تن به هیچ تغییر و اصلاحی نداده و به تازگی با نامه تند و تیز فیفا متوجه شده ایم همان اساسنامه یک دهه قبل هم به تایید مقامات فیفا نرسیده است. پروندهای که میتواند در هر کشوری، مسببان را راهی دادگاههای کیفری و مشمول جرمهای کلاهبرداری کند، اما در فوتبال ایران افرادی که موجب فریب مجمع فدراسیون فوتبال شدند و سالها ریاست کرده اند، راست راست راه میروند و به هیچ مرجع نظارتی پاسخگو نیستند چراکه حتی نهادهای قضایی و متولی برخورد با فساد در فوتبال نیز با تکیه بر اساسنامه جعلی، توسط خودشان منصوب شده بودند و با اشاره آنها کنار میرفتند!
حالا کار نگارش اساسنامه جدید با لحاظ کردن ایرادات فیفا زیر نظر کمیته حقوقی و تدوین مقررات آغاز شده است و در کنار تلاش باند بازنشستهها برای رسوخ در تصمیمات این کمیته، چهرههای بیرون نشسته هم پیشنهادهای خود برای حذف رانتهای قدرت در مجمع فوتبال را ارایه میدهند. تلاش دلسوزان این است که اختیار عمل را از دست برخی مدیران چسبیده و باندباز خارج کرده و افسار اداره فوتبال را به دست صاحبان اصلی اش و اهالی قدیمی و خاک خورده این رشته برگردانند. در حال حاضر ترکیب مجمع فوتبال ایران به نحوی چیدمان شده که هر رییس فدراسیونی میتواند با در اختیارگرفتن آرای روسای هیاتها به آسانی برای مدت طولانی قدرت را قبضه کند و میزان آرای مخالف هم هیچگاه توان جابجایی و عزل وی را نخواهد داشت.
در مجمعی که بر خلاف همه فدراسیونهای دنیا، اثری از اتحادیههای داوران، مربیان و بازیکنان در آن نیست و اگر برجستهترین چهرههای فوتبالی اش نظیر دایی و پروین و حجازی هم میخواستند برای ریاست یا یکی از پستهای نایب رییسی کاندیدا شوند، پشت سد محکمی از قوانین من درآوردی و محدود کننده اداری گیر میافتادند و حتی حق رای برای انتخاب رییس هم هیچگاه به آنها داده نشد. مجمعی که فوتبالیها در آن غریبه و بیگانه بوده اند و به محله بروبیای مدیران درجه چندم دولتی و اغلب بازنشسته تبدیل شده است.
تلاش برای شکستن انحصار در مجمع فدارسیون فوتبال
در همین رابطه نایب رئیس سابق فدراسیون فوتبال معتقد است قوانین حاکمیتی از جمله قانون منع به کارگیری بازنشستگان باید در اساسنامه فدراسیون فوتبال گنجانده شود و برای جلوگیری از تسلط روسای هیاتهای استانی، بازیکنان پرسابقه تیم ملی، داوران و مربیان سرشناس و بین المللی کشورمان هم در مجمع باشند. این پیشنهاد عزیزالله محمدی است که سالها در اتحادیه فوتبال مشغول شکل دهی اتحادیههای بازیکنان و مربیان و داوران بوده است.
به نظر میرسد با اجرای چنین پیشنهادهایی میشود اکثریت را از دست روسای هیاتهایی که عمدتا با زدوبند و لابی بر مسند قدرت فوتبال استانها تکیه زده اند و در مجمع هم رییس فدراسیون انتخاب میکنند، خارج کرد و تحول بزرگی در فوتبال ایران رقم زد. حتی شنیده میشود قرار است روسای سابق فدراسیون فوتبال ـ که در ادوار مختلف بیش از سه سال اداره امور فوتبال کشور را عهده دار بوده اند ـ نیز عضو مجمع شوند که تحقق این احتمال نیز میتواند کمک بزرگی برای طرح همه دیدگاهها و نظرات در یک مجمع تخصصی و قدرتمند و وزین نماید. حضور مدیران مجربی مانند محمد دادکان، محسن صفایی فراهانی، ناصر نوآموز، نصرالله سجادی و داریوش مصطفوی قطعا باعث موازنه قوا در ترکیب رای دهندگان خواهد شد.
البته مهرههای دیگری همچون علی کفاشیان و مهدی تاج نیز با این طرح وارد مجمع خواهند شد که با توجه به کثرت تعداد آرا مطمئنا نمیتوانند شرایط سابق را دوباره برگردانده و اختیار عمل را در دست بگیرند. البته قرار دادن بندی با نام ممنوعیت حضور افرادی که در فوتبال سوء سابقه یا پرونده فساد دارند، میتواند مانع از حضور چهرههایی نظیر کفاشیان شود، چون وی در پرونده مفتوحه در کمیته اخلاق سابق، محکوم به باز پس دادن مبلغی حدود ۳۰۰ هزاردلار بابت حق پخش بازیهای تیم ملی و پنج سال محروم از حضور در فوتبال شده بود.
بازیکنان، داوران و مربیان نخبه ایران در مجمع فدراسیون
در صورت قطعی شدن حضور چهرههای نخبه و شاخص فوتبال ایران در زمین بازی و پشت میز مدیریت، فوتبال ایران به سرعت در سطوح عالی خود تغییر ماهیت خواهد داد و میتوان به اصلاح گسترده شرایط وخیم موجود امید بست.
بازیکنان بالای ۱۰۰ بازی ملی، داوران بین المللی حاضر در جام جهانی و یا مراحل بالایی جام ملتها و لیگ قهرمانان آسیا، مربیان قهرمان و عنوان دار در آسیا و لیگ برتر و حتی نمایندگان صاحب کرسی فوتبال ایران در کنفدراسیون قارهای و فدراسیون جهانی، چهره مجمع فوتبال ایران را از نشستی برای تقسیم غنائم به گردهمایی چکیده فوتبال ایران تبدیل خواهد ساخت؛ چیزی که سالهاست آن را در جلسات مجمع نمیبینیم و به جای آن شاهد جولان برخی نامدیران هستیم که با سوء استفاده از ضعف ساختاری و اساسنامهای فوتبال، همه منافع را به نام خود سند زده اند و فوتبال ایران را به صحنهای مملو از بی کفایتی ها، شکستهای حقوقی، رسواییهای اخلاقی و مالی، زدوبندهای مدیریتی و دلالیهای تاسفبار تبدیل کرده اند.
در حال حاضر هفت بازیکن دارای بیش از ۱۰۰ بازی ملی با پیراهن مقدس ایران، خوشبختانه همگی در قید حیات اند که به ترتیب شامل جواد نکونام (۱۵۱)، علی دایی (۱۴۹)، علی کریمی (۱۲۷)، سیدجلال حسینی (۱۱۵)، مهدی مهدوی کیا (۱۱۰)، احسان حاج صفی (۱۰۹) و آندرانیک تیموریان (۱۰۱) بازی ملی هستند. همچنین میتوان از پیشکسوتان برجسته فوتبال ایران نیز در مجمع استفاده کرد تا دیگر شاهد کم توجهی به چهرههایی نظیر ناصر حجازی، غلامحسین مظلومی، سیروس قایقران و همایون بهزادی در زمان حیات شان نباشم. در حال حاضر نیز فوتبال ایران پیشکسوتان صاحب فکری همچون حسین کلانی و حسن روشن دارد که میتوانند در کنار چهرههایی همچون احمدرضا عابدزاده و کریم باقری در بخشی از مجمع حضور داشته باشند و بر صحت برگزاری انتخابات و تصمیمات بزرگ فوتبال ایران نظارت کنند.
در میان داوران نیز محمد فنایی، کمک داور بازی فینال جام جهانی ۱۹۹۴، علیرضا فغانی داور برجسته ایران که در دو جام جهانی حضور داشته و دیدار فینال جام باشگاههای جهان را در کنار فینال جام ملتها و لیگ قهرمانان آسیا را سوت زده، به همراه دو دستیار سختکوش رضا سخندان و محمدرضا منصوری در مجمع فدراسیون جای خواهند گرفت تا از حقوق این قشر محوری در فوتبال دفاع کنند. در این میان محسن ترکی نیز به واسطه قضاوت چندین بازی مهم بین المللی از جمله فینال فوتبال کشورهای مسلمان میتواند گزینه مناسبی برای داشتن حق رای در مجمع باشد.
در میان مربیان نیز میتوان از حشمت مهاجرانی، سرمربی تیم ملی ایران قهرمان جام ملتهای آسیا و سرمربی کشورمان در جام جهانی آرژانتین، علی پروین قهرمان بازیهای آسیایی و همچنین فاتح جام در جام آسیا، فیروز کریمی قهرمان جام باشگاههای آسیا به همراه پاس و حسین شمس قهرمان فوتسال آسیا طی چندین دوره نام برد. جای مرحوم منصور پورحیدری که با فتح جام باشگاههای آسیا به همراه استقلال و قهرمانی با تیم ملی در بازیهای آسیایی، یکی از پرافتخارترین مربیان تاریخ فوتبال کشورمان است خالی است و متاسفانه فوتبال ما هیچ گاه نتوانست از ظرفیت و شناخت چنین عناصر ارزشمند خود در راه اداره بهتر خود بهره کافی بگیرد.
همچنین دعوت از بازیکنانی که جایزه مرد سال آسیا و یا یکی از جوایز فیفا را کسب کرده اند نیز میتواند پیشنهاد دیگری باشد که در کمیته حقوقی و تدوین مقررات مورد بحث و تبادل نظر و بررسی قرار گیرد. هرچند علی دایی، مهدی مهدوی کیا و علی کریمی در باشگاه صدتاییها میتوانند جواز حضور در مجمع را بگیرند، چهرههای نابی همچون خداداد عزیزی ـ که گل تاریخی صعود به جام جهانی ۹۸ فرانسه را برای ایران زده ـ و یا وحید شمسایی که یکی از نوادر گلزنی در فوتسال جهان بوده است، با استفاده از این بند از اساسنامه آتی میتوانند در مجمع شرکت کنند و رای بدهند.
تغییرات اساسنامه ای که تیم ده نفره مجمع باید تصویب کند
عزیزمحمدی در خصوص روند اصلاح اساسنامه فدراسیون فوتبال ـ که در دستور کار قرار گرفته ـ گفته است: از مردادماه که نمایندگان فیفا آمدند و پیشنهاد اصلاحات اساسنامه را دادند، پیش نویسی آماده شد که باید در اختیار ۱۰ نفر از اعضای مجمع که از میان آنها انتخاب میشود، قرار بگیرد تا تغییرات را بررسی کنند. حالا گویا فیفا فشار آورده تا اصلاحیات زودتر انجام شود که از این مرحله (انتخاب ۱۰ نفر از اعضای مجمع برای بررسی تغییرات) عبور کنیم. تغییرات حتی باید روی سایت قرار بگیرد تا اهالی فوتبال و رسانهها نیز نظراتشان را بگویند و نقد کنند، چون ممکن است نظریات و انتقادهای آنها نیز برای فوتبال چارهساز باشد. هیات رئیسه فدراسیون نیز باید زودتر مجمع فوق العاده را تشکیل دهد تا پس از اصلاح اساسنامه و ارائه آیین نامه انتخابات، شرایط و صلاحیت کاندیداها بررسی شود تا انتخابات فدراسیون شکل بگیرد.
محمدی می گوید: در اساسنامه فیفا که فدراسیونها موظف به اجرای آن هستند، مواردی وجود دارد که برای جلوگیری از تبعیض جنسیتی، نژادی، قومیتی، مذهبی و دخالت شخص ثالث است. منظور از شخص ثالث، نهادی خارج از فوتبال و در فدراسیونهای کشورها جلوگیری از دخالت دولت است. با این حال قرار گرفتن شرایط حاکمیتی و قوانین داخلی، دخالت نیست. قوانینی چون منع به کارگیری بازنشستگان، منع ورود دو تابعیتیها، منع حضور افرادی که سوءسابقه داشته یا در فسادها دست داشتهاند و مواردی از این دست که باید هم در اساسنامه گنجانده شود. این قوانین و مواردی که وزارت ورزش و جوانان میآورد، باید در اساسنامه قرار بگیرد.
نویسنده: مجید کوهستانی