مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت نسبت به کاهش شاخص رشد جمعیت کشور به کمتر از یک درصد هشدار داد و افزود: ایران از سال ۱۳۹۵ پای در سنین میانسالی گذاشته است و برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۳۰ کشورمان میانسال و پیر شود.
به گزارش «تابناک»، دکتر حامد برکاتی در نشست آنلاین خبری با اصحاب رسانه، با اشاره به روز ملی جمعیت گفت: آنچه در سال‌های اخیر و سال‌های پس از انقلاب در حوزه جمعیت اتفاق افتاده، این است که در ابتدای انقلاب، با افزایش جمعیت مواجه بوده و بعد از آن به یک ثبات نسبی رسیدیم، اما در سال‌های اخیر با کاهش جمعیت روبروییم.
وی ادامه داد: رشد جمعیت کشور در سال‌های اول انقلاب حدود ۲.۴۵ درصد بود؛ به این معنا که جمعیت کشور سالانه حدود ۲.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا می‌کرد. با وقوع کاهش جمعیت به خصوص در دهه ۱۳۷۰ به ناگهان، یک شاخص از این رقم کم شد و در ابتدای ورودی به دهه ۸۰، به شاخص حدود ۱.۵ رسیدیم و طبق آخرین آمار‌ها نیز در سال ۱۳۹۸ رشد جمعیت کشور متاسفانه برای اولین بار در تاریخ ایران به کمتر از یک درصد رسیده است.
برکاتی افزود: این موضوع به معنای آن است که جمعیت جوان و مولد کشور که زیربنا‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی کشور را پاسداری کرده و پرچم علم و تولید را برافراشته نگه خواهند داشت، از حدود ۲۰ سال آینده به چالش کشیده شده و نسبت جمعیتی مان برهم خواهد خورد.
وی گفت: در سال ۱۳۵۵، سن ایران ۲۲ سال بوده و در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۲ سال است؛ یعنی اگر ما بر اساس شاخص‌های جهانی که سن جوانی را تا ۳۰ سالگی می‌دانند (البته برخی کشور‌ها هم بیشتر از این سن را معرفی کرده اند)، ایران از سال ۱۳۹۵ پای در سنین میانسالی گذاشته است و برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۳۰ کشورمان میانسال و پیر شود.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت عنوان کرد: بنابراین جمعیت مولد کشو که کمتر از حدود یک دهه قبل بیش از ۷۰ درصد بود، کم شده است. اما، چه باید کرد؟ سیاست‌هایی که توسط مقام معظم رهبری در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ ابلاغ شد، کاملا جامع است و مسیر آینده کشور را برای مقابله با این معضل روشن کرده است، اما آنچه که باید ذیل آن انجام می‌شد، اتفاق نیفتاده است. این سیاست‌ها ۱۴ بند دارد که یک بند به "جایگزینی جمعیت" اشاره می‌کند و بند آخر هم بند رصد است که باید هر ساله اتفاق بیفتد تا به عنوان مثال آنچه اکنون مشاهده می‌کنیم که رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد افت کرده، دیگر اتفاق نیفتد.
وی ادامه داد: در سیاست‌های ۱۲ گانه‌ای که بین این سیاست‌ها وجود دارد نیز رشد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و حمایت از جوانان به خصوص برای ازدواج و فرزندآوری دیده شده است. در این زمینه وزارت بهداشت اقدامات خوبی انجام داده است؛ به طوری که شاخص مرگ و میر کودکان و مادران و شاخص تغذیه آحاد جامعه و سایر مراقبت‌ها ارتقا یافته است و این شاخص‌ها از شاخص‌هایی است که با توجه به گسترش شبکه بهداشتی و درمانی کشور، زبانزد دنیا است. امیدوارم با اقداماتی که در این زمینه در حوزه تمام قوا و نه فقط قوه مجریه و وزارت بهداشت، انجام می‌شود، بتوانیم این معضل را تا حد امکان و با بهترین شکل مدیریت کنیم.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه این نشست درخصوص چگونگی ارائه خدمات پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی درمانی با توجه به سیاست‌های جدید جمعیتی، تصریح کرد: در این زمینه دو بحث مطرح است؛ یکی بحث "سلامت" و دیگری بحث "تحدید موالید". به هیچ عنوان برای تحدید موالید، اقلام جراحی در زمینه پیشگیری از بارداری نداریم. اما در این حوزه در آبان ماه سال گذشته و به صورت مشترک از سوی معاونت‌های بهداشت و درمان وزارت بهداشت، دستورالعملی با رویکرد جدید برای استان‌ها و دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی نوشته و موارد کاملا مشخص شده است؛ به عنوان مثال خانمی که به سرطان مبتلاست و سرطان قابل درمان است، در ابتدای کار که باید دارو‌های شیمی درمانی مصرف کند و بارداری برای خود مادر و بیشتر از آن هم برای جنین (به دلیل جهش‌های ژنتیک ناشی از مصرف دارو‌های سرطان) منع دارد، برای وی روش‌های موقت پیشگیری از بارداری داده می‌شود.
برکاتی درخصوص دستورالعمل تجویز دارو‌های پیشگیری از بارداری در وضعیت‌های پرخطر، اظهار کرد: برای زنانی که ممکن است مشکل سلامتی طولانی مدتی داشته باشند، به عنوان مثال، بانویی که حدودا ۳۵ ساله است و به بیماری مادرزادی قلبی مبتلا بوده و در طول زمان به گِرید چهار بیماری قلبی رسیده و به این ترتیب توانایی حرکات و فعالیت‌های روزمره را به خوبی ندارد و بارداری با حیات وی منافات خواهد داشت، با استفاده از دستورالعمل تجویز دارو‌های پیشگیری از بارداری در وضعیت‌های پرخطر، دارو‌های پیشگیری از بارداری تجویز می‌شود.
وی همچنین، درخصوص آمار سقط جنین در کشور بیان کرد: طبق بررسی انجام شده در سال ۱۳۹۲ که پیش از این هم اعلام شده، آمار سقط جنین حدود ۲۲۰ هزار سقط برآورد شده بود. در این زمینه یک بررسی ملی انجام دادیم و نتایج تقریبا آماده است و طی یکی و دو ماه آینده اطلاع رسانی رسمی خواهد شد.
برکاتی درخصوص ضدعفونی کردن مدارس در دوران کرونا گفت: حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به مدارس برای تامین مواد ضدعفونی داده شده است که نزدیک به ۷ برابر بودجه سنواتی سلامت و تندرستی است و نشان می‌دهد که دولت محترم به این مساله توجه دارد و انتظار نمی‌رود در اوقات اخیر و تا پایان سال تحصیلی، مدارس کمبود مواد ضدعفونی کننده داشته باشند.
وی افزود: مدارس غیر انتفاعی، تیزهوشان و هیات امنایی هم شهریه می‌گیرند و درآمد دارند. حداکثر ۸۵ هزار مدرسه می‌توانند از منابع دولتی استفاده کنند و اگر درست مدیریت شود، نگرانی والدین از دسترسی به شوینده‌ها و گندزدا‌ها بر طرف می‌شود. همکاران وزارت بهداشت هم در این زمینه نظارت دارند و کمک می‌کنند.
مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به پرسش دیگری درباره کودکان مبتلا به کرونا گفت: علایم کرونا در بین کودکان بسیار مختصر بوده است مگر اینکه بیماری زمینه‌ای داشته اند، وقتی کودکان زیر ۱۰ سال بیماری زمینه‌ای داشتند باز هم شدت بیماری کم بوده است و فقط موارد انگشت شمار مبتلای زیر ۱۰ سال شدید داشتیم که به اندازه انگشتان یک دست هم نمی‌شود که احتمالا بیماری زمینه‌ای عامل آن بوده است.
برکاتی درخصوص آمار ازدواج در میان جوانان، عنوان کرد: آمار ازدواج در سال ۱۳۸۹ برابر با ۸۹۱ هزار مورد بوده است که این رقم در سال ۹۸ به ۵۵۰ هزار مورد رسیده است که نشانگر کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج در این سال‌ها است. به طور تقریبی هر ساله ۶ درصد آمار ازدواج کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۳ میلیون جوان در انتظار ازدواج داشتیم که این رقم اکنون به ۱۰ میلیون رسیده است. این روند کاهشی طبیعتا کاهش تمایل به فرزندآوری را هم به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: راه چاره تشویق جوانان برای ازدواج تنها وام ازدواج نیست. این وام حتی شاید بتواند برای برخی جوانان در برخی مناطق باعث بروز مشکلاتی شود که با اجبار خانواده‌هایی که به این ۱۰۰ میلیون وام ازدواج نیاز دارند ممکن است اتفاق افتاده باشد. تمام مباحث حمایتی از جوانان برای ازدواج و فرزندآوری در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری موجود است، اما متاسفانه در اجرا آنچه که باید باشد، نبوده است. ایشان فرموده اند که توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، باید متناسب با سیاست‌های ابلاغی انجام شود. خوشبختانه وزارت بهداشت نسبت به سایر دستگاه‌ها وظایف خود را بهتر انجام داده است.
برکاتی در بخش دیگری از سخنان خود درباره مباحث آموزشی برای بلوغ دانش‌آموزان، افزود: برنامه‌هایی که برای سلامت دانش آموزان اجرایی می‌شود، در دفتر ما و همچنین وزارت آموزش و پرورش دنبال می‌شود. به عنوان مثال، برنامه‌های مفصلی ترتیب داده ایم. در ابتدا برای والدین کلاس‌هایی برگزار می‌شود؛ چرا که شاید دانسته‌های آن‌ها در مورد بلوغ مبنای کاملا علمی نداشته باشد. سپس با اذن والدین اقدام به آموزش این موضوع برای نوجوانان می‌کنیم. موارد آموزشی تنها در حد اطلاع رسانی است و تنها در صورتی که دانش آموز نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد به پزشک متخصص یا عمومی ارجاع داده می‌شود. تغذیه در بلوغ، بهداشت بلوغ، راه‌های کنار آمدن با بلوغ و... همگی به دانش‌آموز گفته می‌شود. با تمام محدودیت‌های موجود باید بیش از این بر مقوله بلوغ کار کنیم تا نوجوان یک بلوغ خوب را تجربه کند.
وی افزود: برای رسیدگی به فضای محیطی مدارس نیز همکاران بهداشت محیط بازرسی‌هایی دارند. بهورزان نیز موضوعات آموزشی به دانش آموزان را دنبال می‌کنند. چیزی که حتما لازم است و ضعف در این زمینه وجود دارد، این است که مدارس پرجمعیت باید حتما یک مراقب سلامت داشته باشند و متاسفانه مجوز‌های استخدام برای این مراقبین سلامت نداریم. تعداد مراقبین سلامت در کشور شاید بیشتر از نصف مدارس را نتوانند پوشش دهند. باید درخود مدرسه شخصی به عنوان مراقب سلامت مدرسه وجود داشته باشد. وزارت آموزش پرورش نیز برنامه‌هایی دارند که این امر تحقق پیدا کند.
برکاتی درخصوص پوشش هزینه‌های ناباروری گفت: هزینه‌های درمان ناباوری باید با حمایت بیمه‌ها پرداخت شود، اما برای اینکه خدمتی زیر چتر بیمه رود، الزاماتی باید انجام شود. زیرا بیمه باید بداند که چه خدمتی توسط چه کسی، کجا و با چه هزینه‌ای انجام می‌شود. امیدواریم تا آخر امسال این خدمات وارد پوشش بیمه‌ای شود. در این مورد تصمیم گیرنده شورای عالی بیمه است. تا آن زمان دستور وزیر بهداشت این است که خدمات درمان ناباروری که در مراکز دولتی انجام می‌شود رایگان بماند. این خدمات شامل، سه نوبت آی وی اف، آی یو آی، آزمایشات مربوطه و ویزیت پزشک است.
وی افزود: بین ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت کشور‌ها براساس سن ازدواج و اقلیم کشور‌ها دچار ناباروری هستند و امیدواریم یکی دو سال آینده این خدمات ساماندهی شود.
برکاتی گفت: برای حمایت از فرزندآوری، زایمان طبیعی در مراکز دولتی رایگان شده و در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ اتاق زایمان درحال خدمت رسانی به مادران باردار هستند، اما اینکه این موضوع که رایگان شدن زایمان طبیعی چقدر در افزایش موالید موثر بوده باید بررسی شود. درکل تاثیر زیادی داشته است. به هر حال سال گذشته شاهد کاهش ۱۷۰ هزار مورد موالید در کشور بودیم و اگر زایمان طبیعی رایگان نبود، شاید این میزان به ۲۰۰ هزار مورد هم می‌رسید.
وی ادامه داد: رایگان شدن زایمان طبیعی سیر تزایدی سزارین را کاهش داده است. اگر این خدمت شکل نمی‌گرفت، اکنون با عدد ۶۰ درصدی سزارین مواجه بودیم، اما اکنون این عدد ۵۰ یا زیر ۵۰ درصد نگه داشته شده و با خارج شدن مادرانی که زایمان‌های دوم و سوم شان بوده و سنشان حدود ۴۰ سال است، از جمعیت مولد و وارد شدن مادران جوانتر به چرخه زایمان، پیش بینی می‌شود، میزان سزارین در کشور به عدد به ۴۰ تا ۴۵ درصد برسد.
برکاتی درخصوص کاهش مراجعه برای واکسیناسیون‌های ضروری گفت: آمار‌های فروردین و اسفند ۹۷ نشان می‌دهد که برخی مردم کمتر برای واکسیناسیون مراجعه کردند. عده‌ای هم حدود یک هفته واکسیناسیون را به تاخیر انداختند.
وی گفت: به تاخیر انداختن واکسیناسیون در اسفندماه که نگرانی مردم درمورد کرونا زیاد بود، قابل درک است، اما با تمهیدات انجام شده برای ایجاد امنیت روانی و اصول بهداشتی و ضدعفونی در مراکز بهداشتی این نگرانی اکنون بر طرف شده است و بیش از این به تاخیر انداختن واکسیناسیون کودکان به سلامت آنان آسیب می‌زند.
دکتر برکاتی درخصوص بیماری کاوازاکی در بین کودکان در ایران، گفت: این بیماری از گذشته در ایران بوده است و علایم آن مانند ضعف و درگیری مفاصل و مشکلات قلبی شناخته شده است و مداخلات لازم برای درمان این بیماران انجام می‌شود. تاکنون هیچ ارتباط علمی و هیچ مقاله علمی که نشان دهد بیماری کاوازاکی با کرونا ارتباط دارد، نداشته ایم و هیچ نگرانی مبنی بر افزایش نامتعارف موارد ابتلا به این بیماری بعد از کرونا وجود ندارد.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت نسبت به کاهش شاخص رشد جمعیت کشور به کمتر از یک درصد هشدار داد و افزود: ایران از سال ۱۳۹۵ پای در سنین میانسالی گذاشته است و برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۳۰ کشورمان میانسال و پیر شود.
