هند، روسیه و چین در خط مقدم کنار گذاشتن دلار

به گزارش تابناک به نقل از پایگاه خبری اورسیا تایمز، به علت یکجانبه گرایی آمریکا و مناقشه بر سر توافق‌های تجاری با کشور‌های مختلف، جهان به دو اردوگاه تقسیم شده است: آن‌ها که هنوز از کاربرد دلار آمریکا به عنوان ارز جهانی حمایت میکنند و کشور‌هایی که در مبادلات تجاری منطقه‌ای و جهانی جایگزینی پول ملی و دیگر ارز‌ها را به جای دلار آغاز کرده اند.

چین: مناقشه جاری تجاری بین آمریکا و چین و همچنین تحریم‌های اعمال شده علیه شرکای جاری بزرگ چین این کشور را مجبور کرده که گام‌هایی به سمت کاهش وابستگی به دلار بردارد.

در سبک خاص قدرت نرم چین، دولت این کشور هیچ اعلامیه پر سر وصدایی درباره این موضوع صادر نکرده است، اما "بانک خلق" چین بطور منظم در حال کاهش سهم چین در خزانه داری آمریکا بوده است. چین همچنان نگهدارنده شماره یک بدهی آمریکا است، اما سهم خود را به پایین‌ترین میزان از ماه مه ۲۰۱۷ کاهش داده است.

بعلاوه، چین بجای کنار گذاشتن فوری دلار در تلاش است تا پول خود – یوان – را به پولی بین المللی تبدیل کند. یوان در سبد صندوق بین المللی پول در کنار دلار آمریکا، ین ژاپن، یورو و پوند انگلیس قرار دارد. پکن بتازگی اقدامات مختلفی برای تقویت یوان از جمله تجمیع ذخایر طلا، راه اندازی معاملات نفتی آتی بر پایه یوان و استفاده از یوان در تجارت با شریکان بین المللی انجام داده است.

چین به عنوان بخشی از ابتکار بلندپروازانه کمربند و جاده در نظر دارد که سواپ را در کشور‌های مشارکت کننده ایجاد کند تا از این طریق کاربرد یوان را ارتقا بدهد. بعلاوه، این کشور فعالانه در حال پیشبرد توافق تجارت آزاد "مشارکت اقتصادی فراگیر منطقه ای" (RCEP) ایجاد کند که در بر گیرنده کشور‌های جنوب شرقی آسیا خواهد بود. این پیمان تجاری می‌تواند به آسانی جانشین "مشارکت ترانس پاسیفیک" (TPP) شود؛ توافق تجاری پیشنهادی که ترامپ پس از به قدرت رسیدن آن را از بین برد. مشارکت اقتصادی فراگیر منطقه‌ای شامل ۱۶ کشور است و این پیمان بالقوه می‌تواند اتحادیه‌ای شامل نزدیک به ۳.۴ میلیارد از جمعیت جهان با اقتصاد مجموع ۴۹.۵ تریلیون دلاری تشکیل دهد که این رقم نزدیک به ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان است.

هند: هند که به عنوان ششمین اقتصاد بزرگ جهان رده بندی شده است یکی از بزرگترین واردکنندگان کالا‌های تجاری است. جای تعجب نیست که این کشور بطور مستقیم تحت تاثیر بسیاری از مناقشه‌های ژئوپلتیک جهان قرار می‌گیرد و تحریم‌های علیه شریکان تجاری هند نیز تاثیر زیادی بر این کشور می‌گذارد.

پیشتر در سال جاری به علت تحریم‌های تجاری آمریکا علیه مسکو، از پرداخت به روبل برای تامین سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ روسیه استفاده کرد. این کشور همچنین پس از اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران مجبور شد برای خرید نفت از ایران از روپیه استفاده کند.

هند و امارات در ماه دسامبر یک موافقتنامه سواپ (مبادله) ارزی برای تقویت تجارت و سرمایه گذاری بدون دخالت پول ثالث امضا کردند.

با در نظر گرفتن اینکه هند سومین کشور جهان از لحاظ برابری قدرت خرید است، گام‌هایی از این نوع می‌تواند نقش دلار در تجارت جهانی را تا حد زیادی تقلیل دهد.

ترکیه: پیشتر در سال جاری، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه طرح‌هایی برای پایان دادن به انحصار دلار آمریکا از طریق یک سیاست جدید با هدف تجارت غیردلاری با شریکان بین المللی این کشور اعلام کرد. این رهبر ترکیه بعدا اعلام کرد که آنکارا در تدارک تجارت از طریق پول‌های ملی با کشور‌های چین، روسیه و اوکراین است. ترکیه همچنین درباره جایگزینی احتمالی دلار آمریکا با پول‌های ملی در معاملات تجاری با ایران بحث و بررسی کرد.

علت این گام دلایل و عوامل سیاسی و اقتصادی بود. روابط بین آنکارا و واشنگتن از زمان کودتای نافرجام برای برکناری اردوغان در سال ۲۰۱۶ رو بو وخامت بوده است. گزارش شده است که اردوغان به مداخله آمریکا در آن قیام (کودتای نافرجام) مظنون است و واشنگتن را به پناه دادن به فتح الله گولن روحانی تبعیدی که آنکارا او را مغز متفکر کودتا می‌داند متهم می‌کند.

اقتصاد ترکیه پس از تحریم‌های آمریکا به علت بازداشت "اندرو برانسون" کشیش مسیحی به اتهام تروریستی در ارتباط با کودتا، ضربه خورد.

اردوغان مکررا واشنگتن را به علت جنگ تجاری جهانی، تحریم ترکیه و تلاش برای انزوای ایران مورد نکوهش قرار داده است. تصمیم این عضو "ناتو" برای خرید سامانه‌های موشکی اس-۴۰۰ روسیه بر آتش این اختلافات دمید.

بعلاوه، ترکیه در تلاش است تا برای حمایت از پول ملی خود دلار را کنار بگذارد. لیره ترکیه در سال گذشته نزدیک به نیمی از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. کاهش ارزش لیره به علت تورم شدید و افزایش قیمت کالا و خدمات بدتر شد.

ایران: بازگشت پیروزمندانه ایران به عرصه تجارت جهانی زیاد طول نکشید. ترامپ اندک زمانی پس از پیروزی در انتخابات از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۶ با ایران خارج شد. این کشور نفتی بار دیگر هدف تحریم‌های شدید آمریکا قرار گرفته است.

تحریم‌ها موجب شده که تهران به دنبال جایگزین‌هایی برای دلار آمریکا به عنوان پرداختی برای صادرات نفت خود باشد. ایران به توافقی با هند برای دریافت پول نفت به روپیه رسید و همچنین برای یک توافق پایاپای با عراق مذاکره کرد. این شریکان همچنین در نظر دارند از دینار عراق برای معاملات دوجانبه به منظور کاهش وابستگی به دلار آمریکا در بحبوحه مشکلات بانکی مرتبط با تحریم‌های آمریکا استفاده کنند.

روسیه: ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه گفته است که آمریکا از طریق مخدوش کردن اعتمادبه دلار یک اشتباه راهبردی بزرگ مرتکب می‌شود. پوتین هیچگاه خواستار محدودسازی معاملات یا ممنوعیت استفاده از دلار آمریکا نشده است، اما آنتون سیلانوف وزیر دارایی روسیه پیشتر در سال جاری گغت که این کشور باید ذخایر خود از دارایی‌های آمریکا را کاهش دهد و به سمت دارایی‌های ایمن‌تر مانند روبل، یورو و فلزات گرانبها برود.

این کشور اقدامات مختلفی برای دلار-زدایی اقتصاد خود در بحبوحه فشار تحریم‌ها انجام داده است. روسیه در پی تهدید تحریم‌های شدیدتر آمریکا علیه نظام مالی روسیه، یک سیستم پرداخت ملی به عنوان جایگزینی دربرابر "سوئیفت" و "ویزا" و "مسترکارت" ایجاد کرد.

مسکو تاکنون موفق شده است که تا حدی دلار را از صادرات خود کنار بگذارد و توافق‌های مبادله ارزی با کشور‌هایی مانند چین و هند و ایران امضا کرده است. روسیه بتازگی همچنین پیشنهاد کرده که در معامله با اتحادیه اروپا بجای دلار از یورو استفاده کند.

روسیه که زمانی یکی از ۱۰ بدهکار بزرگ به آمریکا بود تا حد زیادی ذخایر آمریکایی را کاهش داده و از این پول برای تقویت ذخایر خارجی خود و ایجاد ذخایر طلا برای تقویت روبل استفاده کرده است.