کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
صنایع پتروشیمی به عنوان بزرگترین صادرکنندگان کشور، مسئولیت سنگینی در بازگشت ارزهای صادراتی به چرخه اقتصادی دارند. وزیر نفت باید اقدامات فوری و شفاف برای رفع ابهامات ارزی و تسریع در فرآیند رفع تعهدات ارزی پتروشیمی ها انجام دهد.
کد خبر: ۱۲۹۳۲۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۹
بانک مرکزی ایران سومین مرحله پیش فروش سکه را آغاز کرده است. هدف از این طرح، ایجاد ثبات در بازار طلا، کنترل نوسانات قیمتی و فراهم‌سازی امکان سرمایه‌گذاری مطمئن برای متقاضیان است. در این گزارش قیمت انواع سکه در پیش فروش بانک مرکزی و تفاوت آن را با قیمت کنونی بازار آزاد بخوانید.
کد خبر: ۱۲۹۳۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۹
بانک مرکزی تا پیش از پایان سال اوراق گواهی طلا با سررسید ۶ ماهه را منتشر می‌کند.
کد خبر: ۱۲۹۲۶۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۶
مجمع عمومی فوق‌العاده بانک شهر با حضور 74 درصدی سهامداران برگزار شد.
کد خبر: ۱۲۹۲۵۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۶
در پایان دی‌ماه، نقدینگی کشور به رقمی قابل‌توجه رسید، اما آنچه در این میان بیشتر جلب توجه می‌کند، رشد چشمگیر اسکناس در دست مردم است. این افزایش، هرچند سهم اندکی از کل نقدینگی را تشکیل می‌دهد، اما ممکن است نشانه‌ای از تغییرات در الگوی مصرف و نگرانی‌های اقتصادی مردم باشد.
کد خبر: ۱۲۹۲۴۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۶
بررسی‌ها نشان می‌دهد نقدینگی موردنیاز بانکها در روزهای منتهی به سال جدید افزایش‌یافته چرا که حجم درخواست اعتباری این نهادها از بانک مرکزی به بالاترین سطح خود از ابتدای امسال رسیده است.
کد خبر: ۱۲۹۲۴۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۵
متقاضیان شرکت در مرحله سوم پیش‌فروش سکه طلای بهار آزادی با تاریخ ضرب ۱۴۰۴ می‌توانند از روز شنبه ۱۸ اسفند نسبت به واریز وجه تا روز سه‌شنبه ۲۱ اسفند در سامانه مرکز مبادله ایران اقدام کنند.
کد خبر: ۱۲۹۲۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۴
ادعای منتشرشده در فضای مجازی با عنوان «گم شدن ۶۱ تن طلای بانک‌مرکزی در یکسال»، تکذیب می‌شود.
کد خبر: ۱۲۹۱۹۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۳
دولت چهاردهـم و آزمون بزرگ انتخاب وزیر اقتصاد؛
با کنار رفتن عبدالناصر همتی، دولت چهاردهـم در آستانه تصمیمی سرنوشت‌ساز قرار گرفته است. در شرایطی که اقتصاد کشور نیازمند ثبات، تسهیل کسب‌وکار‌ها و هماهنگی کامل با بانک مرکزی است،
کد خبر: ۱۲۹۱۹۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۳
بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای بر ضرورت اجرایی شدن کامل «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» در شبکه بانکی تأکید کرد.
کد خبر: ۱۲۹۱۸۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۱۲
دومین جلسه مشترک هیئت رئیسه و کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری در دوره ششم برگزار شد.
کد خبر: ۱۲۹۱۲۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۹
مرحله نخست پیش‌فروش سکه با استقبال نسبی همراه شد و بیشترین خرید به ربع‌سکه اختصاص یافت. حالا بازار در انتظار مرحله دوم این طرح است.
کد خبر: ۱۲۹۱۰۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۸
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: در جلسه شورای عالی اقتصادی بنا شد که رئیس بانک مرکزی برای برون رفت از مشکلات اقتصادی پیشنهاداتی را ارائه دهد.
کد خبر: ۱۲۹۰۸۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۷
با اعلام بانک مرکزی ، مرحله دوم پیش‌فروش سکه‌های طلا آغاز می‌شود. این طرح که در پی نوسانات اخیر بازار طلا و سکه طراحی شده، فرصتی جدید برای متقاضیان فراهم می‌آورد تا با خرید سکه‌های طلا در دو تاریخ مشخص در سال آینده، ارزش پول خود را حفظ کنند.
کد خبر: ۱۲۹۰۸۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۷
روایت ابهامی که ادامه دارد؛
بانک پاسارگاد بیش از هزار میلیارد تومان تسهیلات به شرکتی پرداخت کرده که حالا هیچ نشانی از آن در دست نیست. معوقه‌ای سنگین که بدون پاسخگویی بانک، در فهرست مشکوک‌الوصول‌ها قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۲۹۰۴۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۷
کارشناسان بازار سرمایه معتقدند پیش‌فروش سکه و فروش حقوقی‌ها در روزهای اخیر از دلایل اصلی ریزش بورس است.
کد خبر: ۱۲۹۰۳۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۵
تابناک بررسی می‌کند؛
۶ ماه پیش بود که محمد اتابک وزیر صمت نسبت به طرح واردات خودرو‌های دسته دوم ایرادهایی را وارد دانست و خواستار اصلاحیه آئین نامه شد، اما هنوز خبری از اصلاح آن نیست و به نظر می‌رسد دولت بنا به دلایلی با واردات خودرو‌های نو بیشتر موافق است تا کارکرده.
کد خبر: ۱۲۹۰۱۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۵
طبق اطلاعیه جدید شورای هماهنگی بانکها، ساعات کاری بانک ها تا ۱۵ فروردین ۷:۳۰ تا ۱۳:۳۰ خواهد بود.
کد خبر: ۱۲۹۰۱۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۴
مدیرعامل بانک مسکن با اشاره به اینکه نرخ اوراق حق تقدم وام مسکن در یک تعادل نسبی قرار خواهد گرفت گفت: بانک مرکزی پیشنهاد افزایش سقف وام ساخت و خرید مسکن را بررسی می کند.
کد خبر: ۱۲۸۹۹۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۳
به گفته رئیس کل بانک مرکزی ، با وجود اینکه نرخ رشد نقدینگی برای سال ۱۴۰۳ در کانال ۲۵ درصد هدف‌گذاری شده بود، با توجه به شدت گرفتن تکانه‌های سیاسی و امنیتی و همچنین افزایش ریسک‌های سیاسی - اقتصادی طی یکسال گذشته این نرخ به محدوده ۲۷ درصد رسیده است.
کد خبر: ۱۲۸۹۹۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۳